به گزارش خبرنگار صدای حوزه حجت الاسلام علی فرحانی استاد درس خارج حوزه علمیه، در نشست فقه و زمانه در منشور روحانیت که از سوی خانه طلاب اصفهان به صورت مجازی برگزار شد، گفت: امام خمینی با این نگاه که علوم رایحه‌ای از اسلام هستند و تنها اسلام است که نجاتبخش است، با فقه و عرفان و اخلاق و فلسفه موجود مخالفت کردند.
دشمن شناسی بخش مهمی از منشور روحانیت است
حجت الاسلام فرحانی اظهار داشت: امام خمینی در عبارات و فرمایشات خودشان تأکید دارند که حوزه اثربخش بوده و دشمنان به همین دلیل متوجه آن هستند، از این رو در منشور روحانیت به مسأله دشمن شناسی بسیار می‌پردازند و تلاش می‌کنند تا توسط این منشور، مانع از پیرایش حوزه علمیه از سوی دشمنان بشوند.
حجت الاسلام فرحانی با اشاره به اینکه امام خمینی در منشور روحانیت یک سیر از علمای شهید تا علمای در قید حیات حوزه علمیه را طی می‌کنند، اظهار کرد: نگاه ما به اسلام نهایتا فقه و اصول و عرفان و فلسفه است اما امام خمینی به سایر علوم هم توجه دارند، امام خمینی می‌فرمایند شفا در نسخه‌های اهل بیت(ع) است که نسخه‌های تقلبی هم دارد اما آنچه صحیح است آن علومی است که فقها از آن پاسداری و حراست کرده‌اند.
وی ادامه داد: امام خمینی در بخشهای مختلف منشور روحانیت به مسأله دشمن شناسی اشاره و توجه دارند، در حالی که ما نهایت دیدگاهمان به حوزه علمیه فقه و اصول و اخیرا فلسفه و عرفان است امام خمینی به ریاضیات و نجوم و دیگر علوم در حوزه علمیه در عرصه اسلام و پاسداری از اسلام معارف اهل بیت(ع) اشاره دارند.
امام خمینی علوم اسلامی را فراتر از باور متداول می‌دانسته‌اند
حجت الاسلام فرحانی با بیان اینکه امام خمینی در حوزه پاسداری از اسلام به دایره گسترده‌ای از علوم اشاره دارند، تصریح کرد: علت غائی عرفان و معنویت شیعی و شهادت آن چیزی است که روی زمین اتفاق می‌افتد و از دیدگاه امام خمینی این چیزی نیست به غیر از فقه، امام خمینی عرفان، سیاست و اجتماع را در آغوش هم آورده و می‌فرمایند این هم آغوشی در پرتو فقه اتفاق خواهد افتاد، دیدگاه رهبر معظم انقلاب نیز در این عرصه به همین صورت است، ایشان نیز تأکید دارند فقه، فلسفه عملی را باید اجرایی کند.
استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: معمولا وقتی می‌خواهیم اجتهاد را معنا کنیم در بهترین شرایط اجتهاد را مانند یک تابع و دستگاه استنباطی معنا می‌کنیم که فقه از طریق آن روایات و آیات را وارد آن کرده و با پالایش آن یک خروجی فتوایی به دست خواهند آورد و در کنار شرایط اجتهاد یک شرایطی نظیر اخلاق و تقوا برای مجتهد در نظر می‌گیریم، این میراث پیش از امام خمینی است.
امام خمینی به فقه جواهری معتقد است
وی در ادامه اظهار کرد: امام در منشور روحانیت این مبانی را دگرگون کرد، ما معتقد هستیم ولی فقیه باید شرایطی فراتر از مجتهد داشته باشد، امام خمینی عنصر زمان و مکان را که به مدیر و مدبر بودن بازگشت دارد، در اجتهاد لازم می‌دانند، امام با مشهور در علوم مخالفت می‌کنند و ما در خوانش دیدگاههای امام خمینی به خوبی شاهد این مباحث هستیم.
حجت الاسلام فرحانی با بیان اینکه امام خمینی در خصوص شیوه طلبگی هم در منشور روحانیت صحبت کرده‌اند، گفت: امام خمینی می‌فرمایند معتقد به فقه جواهری هستم ولی این بدان معنا نیست که فقه شیعه پویا نیست، یعنی امام خمینی معتقد هستند مجتهد باید موضوع شناس باشد، این درحالی است که باور بر این است که موضوع شناسی وظیفه فقیه نیست. امام خمینی معتقدند اجتهاد فقط تابع انتزاعی نیست، زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهاد هستند و در شرایط مختلف موضوعات اجتماعی و انسانی ممکن است حکم متفاوتی پیدا کند.
دیدگاه امام خمینی پیرامون شرایط مجتهد
استاد درس خارج حوزه علمیه وظیفه مجتهد از دیدگاه امام خمینی را آگاهی نسبی به مسائل زمان و مکان برشمرد و تصریح کرد: بنابر دیدگاه امام خمینی مرجع تقلید باید آگاه از مسائل زمان و مکان خود بوده و نه تنها بر مسائل جامعه اسلامی بلکه جوامع غیراسلامی را هم تسلط داشته باشد.
وی ادامه داد: امروز در فقه سنتی اساساً نقش زمان و مکان را حساب نکرده هرگز گمان نمی‌کردیم با یک موضوع متباین در زمان و مکان مواجه شویم.
وی منبع نویسی را غیر از اجتهاد دانست و اظهار کرد: علما ممکن است منابعی را بنویسند اما منبع نویسی جدای از اجتهاد ایشان است، ضروری نیست روایتی که در منبع نویسی آمده است حتما در ابزار استنباط فقیه باشد، ما اصلا فرض نکرده‌ایم مسأله‌ای پیش بیاید که فراتر از منابع و استنباط‌های ما باشد، اصلا بسیاری از مسائل جدید در مفروض ما در خصوص مسائل وجود ندارد، اما امام خمینی می‌فرمایند باید این مسائل را در نظر داشته باشید و در منابع نیز به آن توجه کنید.
حجت الاسلام فرحانی خاطرنشان کرد: خلاصه حرف امام خمینی این است که نقش فقه مدام در حال کوچک شدن با شرایط موجود است، اینکه در مسائل مختلف بنای عقلا را در نظر بگیریم یعنی در تأمین منابع دچار ضعف هستیم، این همان موضوعی است که امام خمینی نسبت به آن متذکر می‌شوند.
امام خمینی براساس تفسیر لغوی فتوا می‌دهند
وی با بیان اینکه امام خمینی در رساله لاضرر خود می‌فرمایند به مجرد اینکه در فقه در جایی دلیل نداریم نمی‌توانیم آن را قرینه کرده و روایت را از صدور خارج کنیم، عنوان کرد: امام خمینی نمی‌گویند چون فقه باید به درد تمدن جدید بشری بخورد پس باید روایات را جور دیگر معنا کنیم، مرحوم قدیری ابیانه در نامه به امام خمینی در خصوص مسأله شطرنج از دستگاه استنباطی خود صحبت می‌کند که امام خمینی می‌فرمایند این دستگاه غلط است و می‌گویند من برای دید شما نسبت به فقه متأسف هستم، البته این موضوع را نباید سیاسی نگاه کرد و این نامه یک نامه سیاسی نیست.
استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: امام خمینی معقتد هستند هرقدر سؤال از صدور روایات فاصله بگیرد احتمال پیدا کردن دلیل برای آن سؤال کمتر می‌شود، هنوز این سؤال حل نشده که دخالت زمان و مکان در کجای مسأله قرار دارد و این درحالی است که امام خمینی همچون فقها براساس تفسیر لغوی فتوا می‌دهند، امام خمینی معتقد هستند تمام متغیرات در باب موضوع جمع می‌شود و می‌توانیم برمبنای اعتقاد کلامی خود بگوییم برای تمام موضوعات در دین اسلام دلیل وجود دارد.
حجت الاسلام فرحانی علم اصول را مسؤول تنظیم روابط علوم در فرآیند استنباط قلمداد کرد و گفت: اگر کسی مفاهیم تصوری و تصدیقی علم را با هر کتابی فراگرفته باشد می‌تواند به شناخت دستگاه استنباطی امام خمینی ورود کند، رهبر معظم انقلاب نیز چنین دیدگاهی دارند، اگرچه قطعا فراگرفتن این دستگاه استنباطی با سختی می‌تواند همراه باشد اما با تلاش و جدیت می‌تواند در این زمینه موفق باشد./1021/ب/201
دانلود فایل صوتی نشست فقه و زمانه در منشور روحانیت
