به گزارش پایگاه خبری صدای حوزه، مدتهاست بحث احیای موقوفات حوزوی از مباحث داغ و مهم حوزه معیشتی طلاب می باشد و از بزرگان و مراجع تقلید تا طلاب و فضلای جوان یکی از مهمترین راهکارهای حل مشکلات معیشتی طلاب را احیای موقوفات حوزوی می دانند اما گویا ماجرا آنطور که می گویند نیست!
در همین رابطه خبرنگار صدای حوزه با حجت‌الاسلام دکتر عبدالرضا اصغری مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی آستان قدس رضوی و عضو هیات علمی دانشگاه، گفت‌گویی داشته است که از نظرتان می گذرد:
صدای حوزه – با توجه به اینکه آستان قدس رضوی موقوفات زیادی در خراسان قدیم و جاهای دیگر به خودش اختصاص داده است، آیا موقوفاتی که مرتبط با حوزه‌های علمیه باشد در موقوفات آستان قدس رضوی وجود دارد؟
حجت‌الاسلام عبدالرضا اصغری ضمن قدردانی از خبرنگاران صدای حوزه، در این خصوص بیان کرد: وجود مرقد مقدس امام رضا (ع) در ایران باعث شده است که خیلی از عاشقان و علاقمندان به اهل بیت(ع) اموالی برای مدیریت با شکوه حرم مطهر این امام معصوم و تامین نیازهای مختلف حرم مطهر و زائران وقف کنند.
وی عنوان کرد: زائران انتظاراتی از بارگاه و وجود مقدس امام رضا (ع) داشتند و واقفان، اموال خود را در حوزه های مختلفی در جهت رفع نیازهای اجتماعی، فرهنگی، علمی، تبلیغی و آموزشی و پرورشی و تربیتی به آستان قدس رضوی وقف می‌کنند و بیشتر نیات واقفان در جهت رفع نیازهای زائران و مجاورانی است که به حرم مطهر مشرف می‌شوند.
مدیر مرکز تخصصی وقف و نذر زیارت با اشاره به اینکه اطعام زائران، تنظیف و تعطیر و تطهیر حرم امام رضا(ع) جزو موقوفات محسوب می‌شود، تصریح کرد: همچنین در حال حاضر موقوفات آستان قدس رضوی شامل حوزه سلامت و بهداشت و درمان، حوزه علم و آموزش و تبلیغ و تعمیرات و توسعه حرم و ارائه خدمات نیز می‌شود..
وی عنوان کرد: در موقوفاف آستان قدس رضوی برخی موقوفاتی برای تبلیغ و ترویج معارف اهل بیت (ع) برخی موقوفات نیز برای رفع نیازهای طلاب حوزه علمیه اجرا می‌شود.
حجت‌الاسلام اصغری به یکی از نیات واقفان اشاره کرد و گفت: واقفی نیت کرده است که در روز ۱۳ رجب به هزار نفر از طلاب حوزه‌های علمیه اطعام داده شود بنابراین آستان قدس رضوی به منظور عمل به وقفنامه‌ها در چنین روزی به یک هزار طلبه در چنین روزی اطعام می‌دهد.
وی تصریح کرد: همچنین موقوفاتی در آستان قدس رضوی وجود دارد که درآمد آن‌ها برای رفع نیازهای معیشتی و علمی و آموزش طلاب در نظر گرفته شده است و برای آنان مصرف می شود و به بودجه حوزه علمیه تزریق می شود.
حجت‌الاسلام اصغری ابراز داشت: موقوفات آستان قدس رضوی برای آبادانی حفاظت و حراست عمران حرم مطهر در نظر گرفته شده است لذا وقتی درآمد ایجاد می‌شود درآمد آن در بودجه موقوفاتی قرار می‌گیرد و بعد به نیت واقف ابلاغ و اجرا می‌شود و به طور مثال اگر نیات واقف برای هزینه‌های آموزشی و علمی طلاب حوزه علمیه در نظر گرفته شده است این درآمد به حوزه تعلق گرفته و بنابر نیات واقف باید آن را هزینه کنند.
وی به برخی نیات واقفان اشاره کرد و گفت: طلبه‌ای ۲۵۰ میلیون تومان به آستان قدس رضوی وقف کرده است و بر اساس نیات واقف مقرر شده است که گوسفند مولد خریداری و درآمد استحصالی از آن برای طلاب و دانشجویان نیازمند هزینه شود؛ بنابراین آستان قدس رضوی درآمد آن را به حوزه علمیه داده و خود حوزه این مبلغ را در قالب خدمات مختلف به طلاب هزینه می‌کند.
مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی آستان قدس رضوی در ادامه سخنان خود گفت: به طور مثال تولیت فقیه، مجتمع مسکونی بزرگی برای اسکان طلاب ساخته و آن را وقف کرده است و طلاب نیازمند همانند دانشجویان، نخبگان، متأهلانی که فرزند بیشتری داشته و یا تازه ازدواج کرده‌اند می‌توانند به مدت یک یا پنج سال در این مجتمع اسکان داشته باشند.
وی تصریح کرد: بنابراین در آمد برخی موقوفات بر اساس نیات واقف، به شکل اطعام و یا به عنوان کمک هزینه تحصیلی به مدارس حوزه‌های علمیه پرداخت می‌شود و آنان نیز این مبلغ را به حساب طلاب نیازمند واریز می‌کنند.
پرداخت حقوق کارمندی به طلاب با احیای موقوفات
صدای حوزه- در حال حاضر موقوفاتی که در اختیار شما و مرتبط به حوزه‌های علمیه است، اما معمولا چیزی که عنوان می‌شود این است که می‌گویند در آستان قدس رضوی موقوفات زیادی وجود دارد اما در اختیار ما نیست و اگر احیا شوند، تحول بزرگی صورت می‌گیرد. آیا واقعیت دارد؟
وی افزود: بخشی از موقوفات حوزه‌های علمیه، تولیت آن با آستان قدس رضوی است درآمد آن باید صرف حوزه علمیه شود ولی بخش اعظم موقوفات مدارس حوزه علمیه در اختیار اوقاف است. بنابراین موقوفاتی که متولی آن آستان قدس رضوی است عمرانی و آبادانی آن در اختیار آستان است و می‌تواند درآمد پایدار ایجاد کرده و نیات واقفان را اجرا کند.
حجت‌الاسلام اصغری تصریح کرد: برخی مدارس همانند مدرسه علمیه نواب، سلیمانه اگر موقوفات آنان احیا شود برای هر طلبه میتوان حقوق کارمندی پرداخت کرد تا دغدغه معیشت و اسکان را نداشته باشند.
موانع احیای موقوفات حوزوی
صدای حوزه- مشکل احیای این مدارس در چیست؟
وی گفت: بیشتر این مدارس در اصلاحات عرضی یا انقلاب سفید زمان پهلوی در قالب تبدیل به احسن قرای موقوفه به مردم واگذار شده و برخی نیز در زمان طاغوت اهتمام به حفاظت موقوفات داده نمی‌شد حیف و میل شده و به عنوان ملک شخصی سند گرفته و برخی موقوفات چون سند نداشته است گم و گور شده و در حوزه ثبت موقوفات وجود خارجی ندارد و مستلزم این است که در نخستین مرحله از طریق ثبت شناسایی و نقشه‌برداری شده و زمانی که احیا شد باید دید سند به نام چه کسی است و بعد پیگیری و تعیین مرز شد و در نهایت ابطال سند شود.
حجت‌الاسلام اصغری با بیان اینکه موقوفات حوزوی باید شورایی به نام شورای حقوقی موقوفات داشته باشند گفت: تولیت حوزه‌های علمیه که متولی منصوص ندارد به عهده خود اوقاف است، آنهایی که متولی منصوص داشته باشند خود متولی ماموریت دارد که باید احیا کرده و درآمد را به مدرسه علمیه پرداخت کند؛ بنابراین آنهایی که متولی ندارند و یا اگر متولی داشته و منقرض شده است، در اختیار اوقاف است.
وی افزود: پیشنهادی به مقام معظم رهبری در خصوص موقوفاتی که مختص مدارس علمیه است داده شده که موقوفات حوزه و مدارس علمیه در اختیار مدیریت حوزه علمیه قرار بگیرد، داده شده است که اگر چنین اتفاقی بیوفتد، با تشکیل مدیریت حقوقی و با حضور معاونت امور حقوقی که کارشناسان حقوق و ثبتی و کارشناسان نقشه‌برداری میتوان موقوفات را شناسایی کرده و احیا کرد چرا که اوقاف انگیزه ای برای بررسی وسیع موقوفات حوزوی بدلیل پیچیدگی و هزینه هایش ندارد اما خود حوزه های علمیه طبیعتا انگیزه لازم را برای احیای این موقوفات دارند.
این مقام مسئول بیان کرد: احیای موقوفات در برگیرنده هزینه‌هایی است و فرایند خاص خودش را دارد اگر این موارد بر عهده خود حوزه علمیه باشد چون انگیزه برای احیا دارند می‌توانند با ایجاد تشکیلات همانند تشکیل معاونت حقوقی و موقوفات، و با استیفای حقوق موقوفات و اثبات وقفیات این موقوفات باشد اصلاحات اراضی را تعیین تکلیف کرده و در نهایت این موقوفات به دامن مدارس علمیه بازگردد و درآمد این مدارس می‌تواند استقلال مالی حوزه‌های علمیه را رقم بزند.
وی گفت: اگر حوزه‌های علمیه استقلال مالی نداشته باشند باید دولت کمک کند، که در آنصورت هم، حوزه نمی‌تواند دولت را امر به معروف و نهی از منکر کرده و یا در خصوص مشکلات دولت انتقادی بکند و در صورت انتقاد، احتمال خواهد داشت، دولت حمایت مالی خود را از حوزه علمیه قطع کند!
حجت‌الاسلام اصغری به دغدغه اصلی طلاب اشاره کرد و گفت: دغدغه همیشگی طلاب در پرداخت شهریه است چرا که مشخص نیست با شرایط خشکسالی مردم چه میزان می‌توانند خمس پرداخت کنند.
وقف، درآمد پایدار مالی برای حوزه
وی وقف را از درآمد پایدار مالی برای حوزه علمیه دانست و گفت: لذا علاوه بر احیای موقوفات باید موقوفات جدیدی را نیز جذب کنیم.
حجت‌الاسلام اصغری با بیان اینکه در حال حاضر مردم اعتماد زیادی به حوزه‌های علمیه دارند، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه مردم ترویج و تبلیغ محاسن و معارف اهل‌بیت (ع) توسط حوزه‌های علمیه را مشاهده کرده‌اند و پی به نقش‌آفرینی آنان در خصوص تبلیغ و ترویج اهل‌بیت(ع) برده‌اند، بنابراین اعتماد زیادی به آنان دارند و در این راستا نیز طی سال‌های اخیر در خراسان موقوفات زیادی جذب شده است.
مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی آستان قدس رضوی اظهار داشت: بنابراین باید موقوفات گذشته با ساز و کار لازم احیا شود و این موضوع چون هزینه‌بر بوده و مستلزم تشکلات خاص است باید در خود حوزه علمیه این موضوع اتفاق بیفتد.
