به گزارش صدای حوزه، آیت‌الله اعرافی امروز در بیست و دومین همایش کتاب سال حوزه و چهارمین جشنواره مقالات علمی حوزه که در مدرسه علمیه معصومیه قم به صورت مجازی و حضوری محدود و با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برگزار شد، با تقدیر از برگزارکنندگان و همچنین شرکت کنندگان و ارائه دهندگان آثار در این همایش، گفت: بیست و دومین همایش کتاب سال حوزه و چهارمین جشنواره مقالات علمی حوزه در آستانه یکصدومین سالگرد احیاء و بازتأسیس حوزه قم برگزار می‌شود و در ماه‌های اخیر و شرایط کرونایی دبیرخانه‌ای برای این گرامیداشت در حوزه تشکیل شد.
امام جمعه قم اظهار داشت: قم گرچه همواره جایگاه علم و حکمت و معرفت و معارف الهی بوده است، اما یکصد سال پیش با حضور عالم بزرگ و در سخت‌ترین شرایط کشور و منطقه بنیانی جدید و نوین افکنده شد و با استفاده از میراث پیشین قم و با بهره‌گیری از تجارب و دستاوردهای حوزه نجف، وارد فضا و عرصه و تجربه نو شد و ما در آستانه یکصد سالگی بازتأسیس حوزه قم باید به تحلیل و کاوش این یکصدومین سال بنشینیم و دستاوردها و نقاط قوت را بشناسیم و کاستی‌ها را مورد توجه قرار دهیم.
آیت‌الله اعرافی با بیان این که حوزه قم برآمده از تاریخ دیرین و حوزه‌های تاریخی با بیش از هزار سال است و تلاش کرده است آن تجربه را در آینه خود منعکس کند، افزود: همچنین تلاش کرده است با نگاه به عصر جدید تحولات نوین به بازسازی و توسعه فعالیت و تجربه خود بپردازد و البته این تاریخ یکصد ساله به دو فصل قبل و بعد انقلاب تقسیم می‌شود. بی‌تردید چهل سال پس از انقلاب ریشه در آن سال‌ها دارد که بزرگان ما سختی‌های فراوان و رنج‌های زیاد حوزه را به نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی رسانیده‌اند.
عصر تأسیس قم عصر بسیار دشوار و پرفشار و لبریز از سختی‌ها و مشکلات بود
وی با بیان این که اگر نبود مجاهدت‌های بسیار شایان عصر مؤسس حوزه در عصر رضاخانی در عصری که نغمه‌های شوم، علیه دین و ارزش‌های اخلاقی منتشر بود و سیاست‌های بیرونی با نگاه‌های مزدوران درونی در منطقه جهان اسلام به هم پیوست و جریان بزرگ ضد دین و استقلال ملت‌های اسلامی را رقم زد خاطرنشان کرد: مجاهدت‌های مؤسس در آن عصر نو با این امواج الحاد و عقب ماندگی به وجود آمد. مجاهدت‌های مؤسسان حوزه در عصر تأسیس و فداکاری‌های اصل تثبت در دوره آیت‌الله بروجردی نقش مهمی در تثبیت این جریان دینی و الهی و فضای نو در برابر آن ابرهای تاریک سیاه و الحاد و عقب ماندگی، داشت.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه بیان داشت: عصر تأسیس قم عصر بسیار دشوار و پرفشار و لبریز از سختی‌ها و مشکلات بود و دوره جدید تثبیت، نیز با فکرهای جدید انحرافی و ایسم‌های وارداتی و امواج گمراهی بود که در جهان پراکنده شده بود و کشورهای اسلامی عراق و ایران را در نوردیده بود و قم در کنار نجف پایگاه مهم و رکن رکین در برابر همه موج‌ها و ضلالت‌ها بود و پایه‌ریز تجربه نو در برابر همه این سختی‌ها به شمار می‌رفت.
آیت‌الله اعرافی گفت: پس از آیت‌الله بروجردی قم وارد عصر جدید اجتماعی و سیاسی شد و مراجع آن وقت همچون امام راحل از درون حوزه درخشیدند و نور معارف را بر جهان اسلام توسعه دادند و درخشش حوزه قم در همان آغاز چهل سالگی به نهضت بزرگ انجامید و از درون این مجاهدت علمی و کارهای سنگین فرهنگی نهضتی با رهبری امام راحل درخشید و آن نهضت منتج به انقلاب بزرگ اسلامی در ایران شد و در این ۴۰ سال با همه فراز و فرودها تلاش کرد در خدمت دین، نظام و اندیشه دینی و تعالی معرفت دینی باشد.
در آغاز راه هستیم
مدیر حوزه‌های علمیه افزود: قم و حوزه علمیه آن در این ادوار اخیر تحولاتی را رقم زده و توسعه‌هایی در ابعاد کمّی در توسعه مرزهای دانش و تعمیق علوم حوزوی، کار بزرگی انجام داد و این توسعه با حضور اندیشمندان و ذوق و سلایق باید ادامه پیدا کند و گام‌های جدیدی برداشته شود.
وی افزود: اما در این محور توسعه مرزهای علوم اسلامی و حوزوی شاهد تطورات گسترده‌ای بودیم که البته همچنان در آغاز راه هستیم. اگر در حوزه فقه اصول به این تجربه یکصد ساله نگاه کنیم به رغم این که جای نقد وجود دارد، نیازهای جدید همچنان پاسخ نگرفته است ولی مسیر سخت طی شده است.
حوزه بالنده
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: در این مسیر از عصر مؤسس و بعد مرحوم آیت‌الله بروجردی و امام راحل و در عصر جدید که مراجع و زعمای حوزه قرار دارند، برگ‌های درخشانی بر این پرونده ذی قیمت افزودند و می‌توانیم به نحوی بگوییم که مکتب فقه و اصول قم پایه‌ریزی شده و گام‌هایی به پیش برداشته شده مرزهای فقه و اصول به قلمرو نو و عرصه‌های جدید و مسائل مستحدثه گسترش پیدا کرده و در حوزه علوم عقلی و فلسفه و کلام، بی‌تردید قم حوزه بالنده‌ای شد و باز به رغم نیازهای پاسخ داده نشد قدم‌هایی به پیش برداشته شده است. درخشش شخصیت‌هایی مانند اما راحل و علامه طباطبایی، جوادی آملی و مصباح یزدی و قبل از آن شهید مطهری مبشران نو در قلمرو علوم عقلی بوده و در پرونده علوم عقلی، برگ‌های زرینی افزوده است.
امام جمعه قم اظهار داشت: قلمرو سوم قلمرو قرآن، تفسیر و علوم قرآن است. در این قلمرو هم شاهد تطوراتی از علامه طباطبایی و شاگردان بزرگ ایشان و مراجعی چون مکارم و سبحانی و سایرین در این مسیر حرکت کردند و کارهای بزرگی به نمایش در آوردند.
آیت‌الله اعرافی افزود: قلمرو چهارم، علوم انسانی و اجتماعی است. آنچه که دنیا با آن تدبیر و اداره می‌شود و حوزه نمی‌تواند از ورود در آن غفلت کند. حوزه علوم انسانی و اجتماعی با عرض عریض و دامنه وسیعی که پیدا کرده است، قطعا با وجود نظرات مختلف در رابطه با آنها حوزه باید ورود کند و در این رابطه قم پیشتاز است و در این رابطه مرحوم صدر از بنیانگذاران مسیر بوده‌اند و آنچه در قم رقم خورده به همت بزرگان و از جمله آیت‌الله مصباح یزدی بسیار گسترده است.
مسیر توسعه علوم اسلامی و تعمیق و پیشرفت را فراهم کنیم
عضو شورای‌عالی حوزه بیان داشت: در ارتباط با آن فلسفه مضاف و فقه‌های معاصر و نظامات اجتماعی که با همین قلمرو‌ها در ارتباط است. این غیر از آن تطورهایی که در رشته‌ها و تخصص‌ها و مناهج و شیوه‌ها در قم انجام شد. آنچه اینجا گفته شد برای این بود که باید با این همایش با کتاب و مقاله و ایده و استاد و رشته، مسیر توسعه علوم اسلامی و تعمیق و پیشرفت را فراهم کنیم و این جشنواره حلقه‌ای از این مجموع به حساب می‌آید.
آیت‌الله اعرافی گفت: مدیریت حوزه وظیفه خود می‌داند در توسعه این مرزها و گسترش علوم انسانی به سمت نیازهای جدید و نظام اسلامی و جامعه معاصر قدم بردارد. در این رابطه ده‌ها طرح انجام شد. باید آن نقشه جامع علمی و درختواره رشته‌ها را ببینیم که بعدها خودش را نشان دهد.
کتاب سال باید الهام بخش باشد
مدیر حوزه‌های علمیه افزود: مهم این است کتاب سال حوزه هر سال برای ما مدیران و… برای الهام بخش باشد. کتاب سال حوزه آیینه‌ای است که می‌تواند تا حد زیادی حوزه را در خود نشان دهد و ضعف‌ها و منحنی‌ها و چالش‌ها را نشان و مشخص و جامعه علمی را به حرکت در بیاورد؛ درس‌های فقه و خارج و جریان‌های علمی باید از تحلیل کتاب سال عبرت بگیرند. کتاب سال باید بیش از آنکه است، فعال در حوزه پیش رود و اطلاع رسانی خود را تقویت کند و تحقیقات عمق بیشتری پیدا کند.
وی در توصیه به محققان و طلاب جوان افزود: تا پایه‌های فقهی و اصولی و تفسیری ما محکم نباشد در هر جایی که ورود کنیم نمی‌توانیم به حجت الهی و عمق لازم برسیم. پایه فکری و منهج درحوزه باید قوی باشد. نباید فریب بعضی از شکل‌ها و ظواهر را خورد؛ کار علمی نیاز به سال‌ها زحمت دارد و انسان‌های قوی و استعدادهای خوب با اخلاص و صبور اما با دستمایه قوی و ریشه‌دار در علوم اسلامی وارد میادین جدید شوند.
