به گزارش صدای حوزه، به‌تازگی ترکیه به موضع ایران و عراق مبنی بر تأثیر سوء سدسازی‌های بی‌ضابطه کشور در تشدید بحران ریزگردها در ایران و عراق واکنش نشان داده است و سخنگوی وزارت خارجه ترکیه، تأثیر سدسازی در این کشور بر ایجاد گردوغبار در ایران و عراق را، ادعایی غیرعلمی توصیف کرده مدعی شد که این گردوغبارها از بیابان‌های خاورمیانه و آفریقا نشئت می‌گیرند!
در پاسخ به این ادعا, محمدصابر باغخانی‌پور, مدیرعامل اندیشکده ماکا و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگویی اظهار کرد: پروژه‌های سدسازی ترکیه تنها محدود به پروژه گاپ نمی‌شود و این کشور از ۲۰ سال پیش، ساخت ۱۰ ابرپروژه سدسازی را شروع کرده است؛ ترکیه با تکمیل پروژه “گاپ” ۵ برابر ظرفیت دجله و فرات به‌روی آن‌ها سدسازی کرده است و شکی نیست که این بارگذاری بی‌ضابطه سبب وقوع ریزگرد در کشورهای پایین‌دست حوضه آبخیز دجله و فرات از جمله ایران و عراق خواهد شد.
هدف ترک ها از سد سازی ها
وی ادامه داد: علاوه بر گاپ, پروژه سدسازی موسوم به “داپ” نیز به‌روی بالادست حوضه رود ارس در حال بارگذاری است که با تکمیل آن مشابه این اتفاق در حوضه رود ارس نیز اتفاق خواهد افتاد! رئیس جمهور سابق ترکیه چند سال قبل عنوان کرد که “هر بشکه نفت در برابر هر بشکه آب” که این عبارت به‌وضوح بیانگر هدف ترک‌ها برای جلوگیری از ورود آب‌های برون‌مرزی به کشورهای همسایه به‌ویژه ایران, عراق و… است.
کارشناس محیط زیست تصریح کرد: ترکیه از گذشـته برنامـه بسـیار جـدی بـرای اسـتفاده از آب به‌عنـوان ابـزار سیاسـی و امنیتـی علیـه کشـورهای همسـایه داشـته اسـت؛ بـرای نمونـه ترکیـه در بازه ۱۸سـاله (۲۰۰۳ تا ۲۰۲۰) تعـداد ۵۸۵ سـد روی رودخانه‌هایـش احـداث کـرده اسـت در حالی کـه تعـداد کل سـدهای احداث‌شـده ترکیـه برای حـدود ۵۶ سـال قبـل از آن ۲۷۶ سـد بـود! یعنـی فقـط در ۱۸ سـال اخیـر ۵۸۵ سـد اضافـه کرده اسـت!
باغخانی‌پور با بیان اینکه طبیعی است که دولت ترکیه ادعای ما مبنی بر تأثیر این سدسازی‌ها بر بحران ریزگردها را غیرعلمی بداند, گفت: سیاست جمهوری اسلامی در قبال دیپلماسی آب باید ثابت باشد به این معنی که چه در جایی که بالادست هستیم و چه در جایی که پایین‌دست هستیم, باید رویکرد ثابتی را داشته باشیم مثلاً اگر در موضوع افغانستان پایین‌دست هستیم, بتوانیم حق خود را مطالبه کنیم و اگر در موضوع عراق بالادست هستیم, حق‌آبه این کشور را بپردازیم.
وی با تأکید بر اینکه “باید در رابطه با سدسازی‌های ترکیه به جوامع بین‌المللی شکایت کنیم”, گفت: البته ما تنها کشوری هستیم که در سیاست‌های بالادستی خود علناً عنوان کردیم که باید از خروج آب‌های برون‌مرزی جلوگیری کنیم؛ این موضوع باعث می‌شود ما در دادگاه‌های حقوقی با شکست روبه‌رو شویم که این قانون باید اصلاح شود.
این کارشناس محیط زیست متذکر شد: ترکیه قصد دارد از مسئله آب به‌عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده کند؛ ترکیه به‌شکلی در رسانه‌ها وانمود کرده است که ایران مقصر اختلافات منطقه‌ای در موضوع آب است و بر اثر این تبلیغات جهان نیز بخشی از این ادعا را پذیرفته است و با وجود اینکه مقصر کم‌آبی عراق، کشور ترکیه است اما این کشور از ایران شکایت کرده است!
باغخانی‌پور توضیح داد: در بیـش از ۱۵۸ حوضـه آبخیز بین‌المللی در دنیا، هیچ مکانیزم و قرارداد و معاهده همکاری دوجانبه‌ای بر سر بهره‌برداری وجـود ندارد, عـلاوه بـر ایـن از ۲۳۴ تـالاب بین‌المللـی مشـترک ثبت‌شـده در کنوانسیون بین‌المللی رامسر که بین ۹۱ کشـور مشـترک اسـت، فقـط ۱۴ تـالاب مکانیـزم بهره‌بـرداری مشـترک دارند و ۲۲۰ تـالاب بین‌المللـی هیـچ مکانیزمی بـرای بهره‌بـرداری مشـترک ندارنـد.
مدیرعامل اندیشکده ماکا یادآور شد: از پنـج حوضـه پرتنـش دنیـا، کشـور ایران در دو حوضـه مشـترک اسـت؛ حوضـه آبریـز دجلـه و فـرات در غـرب و حوضـه آبریز آمودریا در شمال شرق ایران؛ یعنی کشورما میان دو حوزه از پرتنش‌ترین حوضه‌های آبخیز دنیا احاطه شده است! با توجه به این شرایط به‌نظر می‌رسد دیپلماسی فعالانه ایران در حوزه آب و ایجاد مکانیزم‌های بهره‌برداری در حوضه‌های آبخیز مشترک با کشورهای همسایه بهترین مسیر برای اصلاح وضع موجود و نجات محیط زیست و کاهش آسیب‌های ناشی از آن به مردم است.
