حجت الاسلام علی محمدی رییس هیأت مدیره مؤسسه معنا، در گفت وگو با صدای حوزه، با بیان اینکه از سال ۹۶ که رهبر معظم انقلاب، قرارگاه فرهنگی کشور را مختل اعلام کرد و برای کنشگران فرهنگی و علمی کشور، اعلام وضعیتِ «آتش به اختیار» نمودند، گفت: از آن زمان زمزمه‌هایی بر لزوم تحول در شورای عالی انقلاب فرهنگی به گوش می رسید.با روی کار آمدن دولت سیزدهم، رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار با این دولت در تاریخ ۶/۶/۱۴۰۰ بر لزوم «بازسازی انقلابی و معقول ساختارهای فرهنگی کشور» تأکید کردند.
وی ادامه داد: ایشان در این دیدار فرمودند:«در مسئله فرهنگ و رسانه، به گمان بنده، ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است. البتّه «حرکت انقلابی» یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای «انقلابی بودن» بی‌هوا حرکت کردن و بی‌حساب حرکت کردن نیست. [حرکت] انقلابی باید باشد، بنیانی باید حرکت بشود، در عین حال برخاسته‌ی از اندیشه و حکمت باشد. فرهنگ واقعاً زیربنا است؛ خیلی از این خطاهایی که ما در بخشهای مختلف انجام میدهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ما است.»
ضرب الأجل دوماهه رهبر انقلاب برای شورای عالی انقلاب فرهنگی
رییس هیأت مدیره مؤسسه معنا خاطرنشان کرد: پس از این، در تاریخ ۲۳ آبانماه سال جاری نیز مقام معظم رهبری در ابلاغیه دور جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر اهمیت مقوله فرهنگ تأکید کرده و در پیوست محرمانه این ابلاغیه، برای ارائه طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضرب الاجل دو ماهه تعیین نمودند.
وی با بیان اینکه به تبع این درخواست، کارگروه طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد، اظهار کرد: بعد از حدود دوه ماه، پیش نویس طرح تحول شورای انقلاب اسلامی تصویب شد. البته الان آنچه که انتشار یافته نسخه سیزدهم طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی و آنچه در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد، نسخه پانزدهم است که البته تا جایی که بنده تطبیق دادم، تفاوت چشمگیری ندارند.
حجت الاسلام محمدی در ادامه تصریح کرد: با توجه داشت که ما الان با دو طرح مواجه هستیم؛ یکی طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی که در دبیرخانه شورا انجام گرفته و یکی هم «طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» که توسط کارگروهی متشکل از سازمان تبلیغات، وزارت ارشاد، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسون فرهنگی مجلس و غیره تدوین شده که تا جایی که بنده اطلاع دارم، دبیری آن را جناب آقای یاسر جلالی برعهده داشتند. این دو طرح، در عین حالی که جدا هستند، ولی قرابتهایی هم دارند و در نهایت می بایست به صورت یک طرح واحد تصویب و اجرا شوند.
وی با اشاره به رسالت‌ها و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار کرد: مسئله اصلی در خصوص شورای عالی انقلاب فرهنگی این است که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «شورای عالی انقلاب فرهنگی قرارگاه علم و فرهنگ کشور است». در وظایفی که ایشان برای شورای عالی انقلاب فرهنگی تبیین میکنند بر مسأله قرارگاه علم و فرهنگ بودن شورا خیلی تأکید دارند؛ انگار ایده رهبری برای جریان ماهیت فرهنگی انقلاب در سازوکارهای اجرایی انقلاب ایجاد این قرارگاه علم وفرهنگ است.
مهمترین وظیفه قرارگاه فرهنگی اتصال عقبه با خط مقدم است
رییس هیأت مدیره مؤسسه معنا ادامه داد: وقتی صحبت از قرارگاه می شود، معلوم است که یک عقبه و لجستیک وجود دارد و یک خط مقدم و صف اقدام. بر این اساس قرارگاه مهمترین وظیفه اش می شود مدیریت چگونگی اتصال عقبه و خط مقدم است.
وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند شورای عالی انقلاب فرهنگی یک خط مقدم دارد که مجلس، دولت، قوه قضاییه و حتی مجمع تشخیص مصلحت نظام است و البته دارای یک عقبه و پشتوانه فکری است، عنوان کرد: که این عقبه فکری عبارتست از مراکز دانشگاهی و حوزوی (بیانات در تاریخ ۰۸/۱۰/۱۳۸۳). قرار است شورا قرارگاه باشد کار قرارگاه این است که عقبه را به صف متصل کرده و آرایش بدهد. رهبر معظم انقلاب در دور قبلی شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از بهترین تعابیر را برای بیان مأموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی به کار برده‌اند: «فلسفه وجودی شورای عالی انقلاب فرهنگی، فهم و تبیین و تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و پایش پیشرفتهای فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت‌ها و شایستگی‌های عظیم ایران اسلامی و انقلابی است.»
حجت الاسلام محمدی در ادامه افزود: رهبر معظم انقلاب در ادامه به سه نوع فعالیت شورای عالی انقلاب فرهنگی توجه می دهد:«مدیریت راهبردی چالش‌های این حوزه با «استفاده کامل و کارآمد و هم‌افزا از همه فرصت‌ها و ظرفیت‌ها» و نیز «مهار تهدیدها و آسیب‌ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه‌ی هوشمندانه با معارضات مهاجمان و ستیزه‌گران» از جمله تکالیف اصلی این شورا است.»
طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی به فهرست کردن فرمایشات رهبری بسنده کرده است
وی به فهرست شدن سخنان رهبری در طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت: در طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی به این سمت رفته‌اند که باید از نظر حقوقی دست شورا کاملا باز باشد، یعنی کلیاتی دارد که تقریبا حرف‌های رهبری را فهرست کرده‌اند، مهمترین بخش این اتفاق قسمتی است که درخصوص مناسبات و روابط شورای عالی با سه قوه و نهادها صحبت می‌کند، در این بخش که پانزده بند است تقریبا شورا خودش را بالا دست همه چیز قرار داده است، مثلا گفته شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند که در موارد تشخیص خلأ قانونی با تعیین محدوده زمانی از مجلس بخواهد قانون گذاری انجام دهد و اگر مجلس قانون گذاری نکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی قانون گذاری را انجام خواهد داد.
حجت الاسلام محمدی تصریح کرد: بنابر این طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی قبل از اینکه دولت لایحه بدهد سیاست‌های علمی و فرهنگی را تصویب کند و بودجه بندی دولت و تصویب در مجلس و تأیید در شورای نگهبان نیز بر مبنای این سیاست‌ها خواهد بود، سازمان برنامه بودجه، معاون علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان را پس از تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف است به دلیل جهت دهی فرهنگی و علمی به تصمیمات کلان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از طرق مختلف تصویب طرح‌های پیوست‌های فرهنگی، اجتماعی و علمی الزام آور برای قوای سه گانه و نهادها در حوزه طرح‌های ملی و کلان کشور اقدام کند، یعنی پیوست طرح‌های کلان را شورای عالی انقلاب فرهنگی تعیین کند.
وی با اشاره به دیگر بخشهای طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: همچنین سازمان بازرسی کل کشور موظف است با هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی بر نظارت بر دستگاه‌های مختلف در اجرای سیاست‌ها و مصوبات اقدام و گزارش تخلفات و ترک فعل‌ها را به نهادهای ذیربط ارائه کند. تمامی اسناد، سیاست‌ها و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی از شمول رسیدگی دیوان عدالت اداری مستثنی بوده و به عنوان اسناد بالادستی در رسیدگی دیوان عدالت اداری به تخلفات و شکایات واصله تلقی می‌شود.
رییس هیأت مدیره مؤسسه معنا در ادامه عنوان کرد: در جای دیگری از این طرح ذکر شده است که نهادهای نظارتی قوای سه گانه موظف به همکاری با شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند و این شورا موظف است خلأهای موجود در سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی در حوزه مأموریت‌های شورا و روزآمد سازی آنها را به مقام معظم رهبری پیشنهاد دهد و مجمع تشخیص مکلف است نظرات شورای عالی را به حوزه‌های مأموریتی این شورا ابلاغ و برنامه ریزی پنج ساله بر این اساس انجام بشود و در مواردی که شورا مشغول نگارش سیاست‌های کلی است متن نهایی پس از مطرح شدن با مجمع تشخیص مصلحت نظام در شورا قابل تصویب است.
تمرکز شورای عالی انقلاب فرهنگی بر مسائل حقوقی است
وی با بیان اینکه با بخش حقوقی این طرح مشکلی ندارم، گفت: اما به نظر من مهمترین موضوعی که فقدان آن آزار دهنده است این است که یک منطقی باید برای قرارگاه بودن وجود داشته باشد، باید مشخص باشد چگونه شورای عالی انقلاب فرهنگی عقبه دانشی و فرهنگی و مردمی کشور را حاکم کند بر دستگاه‌های اجرایی و انفاذ فرهنگی کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی وجهه حقوقی را محکم گرفته است اما ولی هیچ ایده‌ای برای تحقق اهداف، مأموریت‌ها و وظایف خود ندارد.
حجت الاسلام محمدی از گفت‌وگو خود به تشریح دکتر بانکی‌پور عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخت و اظهار کرد: با آقای بانکی پور در این خصوص صحبت می‌کردم، گفتم همه چیز خواستید ولی وقتی از شما می‌پرسیم چگونه می‌خواهید اقدام کنید می‌گویید بعداً فکر خواهیم کرد! سوال این است که چه ویژگی در شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد که جبهه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی باید صدارت این شورا را بپذیرید؟؛ نه اشراف اطلاعاتی بیشتری دارد، نه منطق سدید و رشیدی از شورا تاکنون دیده شده است؛ نه امکانی به فعالان فرهنگی اضافه می‌کند.
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی باید بگوید چه تمهیدی اندیشیده است که نظام مسائلی که ارائه می دهد، اوضاع را از این وضعیتی که هست، آشفته‌تر نکند؟ چه سازوکاری برای ارتقا تفاهم و همگرایی فکری دارد؟ وقتی شورای عالی انقلاب فرهنگی شده است قرارگاه علم و فرهنگ نمی‌تواند با زور حقوقی و منتسب کردن خود به رهبر معظم انقلاب کار را پیش ببرد بلکه در مواجهه به عقبه فکری و فرهنگی کشور باید برخوردار از منطقی فکری و فرهنگی باشد.
رییس هیأت مدیره مؤسسه معنا با بیان اینکه طرحی که نوشته شده برخاسته از مسئله‌یابی غلط است که تصور کرده‌اند قوانین و برنامه‌های خوبی وضع کرده‌اند اما کسی در اجرا با آنها همراهی نکرده است، خاطرنشان کرد: این دیدگاه صحیح نیست چرا که حرف و نظریه فرهنگی دقیق و درستی و دارای منطق تفاهم اجتماعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی نبوده است.
عرصه فرهنگ عرصه الزام و تحکم نیست
وی در ادامه افزود: عرصه فرهنگ و دانش، عرصه الزام و تحکم نیست، عرصه فرهنگ و دانش را با عرصه اقدام و الزام اشتباه گرفته‌اند. منطق اینکه چگونه می‌توان قرارگاه علم و فرهنگ راه انداخت، در طرح تحول ارائه شده مشخص نیست، نباید فقط موضوع را اجرایی نگاه کرد، باید این پرسش پاسخ مناسبی بیابد که چگونه می‌توان از فرهنگ عمومی مردم و نظام دانشی و فکری کشور، قدرتی تولید کرد که بتوان به وسیله آن، قدرت سیاسی و حاکمیتی را هدایت و مقید کرد؟
حجت الاسلام محمدی با اشاره به اینکه مسئله های اساسی قرارگاه فرهنگ و علم کشور در این طرح پاسخ داده نشده است، تصریح کرد: مشخص نیست فهم، تبیین، تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی چگونه قرار است محقق شود؟ مشخص نیست که بازآرایی مدام جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی چه منطق و اصولی دارد؟ هیچ انگاره ای برای چگونگی رصد و پایش پیشرفتهای کشور با توجه به ظرفیتهای عظیم آن در این طرح وجود ندارد؟
استبداد فرهنگی در شورای عالی انقلاب فرهنگی
وی ادامه داد: این طرح وقتی به این مسئله های حیاتی نیاندیشیده و در عین حال، بالاترین دسترسی و قدرت سیاسی را طلب می کند، بنده می توانم بگویم ظرفیت بالایی دارد برای شکل‌دهی یک استبداد فرهنگی؛ انعطاف فرهنگی که یکی از ضرورتهای مدیریت فرهنگی است، در صورتی امکان پذیر است که درک عمیق و درستی از منطق تحول فرهنگ کشور وجود داشته باشد. وقتی این درک عمیق و تفصیلی وجود ندارد ما یا با استبداد فرهنگی به اسم صلابت فرهنگی مواجه خواهیم بود یا با انفعال فرهنگی به اسم انعطاف فرهنگی.
حجت الاسلام محمدی به ضرورت توجه شورای عالی حوزه علمیه به طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت: من واقعاً علت بی‌توجهی شورای عالی حوزه به این اتفاق بزرگ فرهنگی در کشور را نمی فهمم. متوجه نمی شوم که الان چه اولویتی بالاتر از طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی و طرح بازسازی انقلابی ساختارهای فرهنگی برای حوزه علمیه می تواند وجود داشته باشد.
حوزه علمیه به تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود کند
وی بخش زیادی از فهم، تبیین، تثبیت و انفاذ فرهنگی ارزشهای انقلاب اسلامی، از مسائلی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم متوجه حوزه‌های علمیه است دانست و تصریح کرد: و حرف ما این است که حوزه علمیه باید در فرآیند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مطالباتی داشته باشد. حوزه باید مشخص کند که در انفاذ، بازآرایی، پایش پیشرفت کشور و همچنین مدیریت راهبردی و مبارزه با موانع و دیگر مسائل چگونه می خواهد به شورای عالی انقلاب فرهنگی یاری برساند. باید مشخص کند برای حضور در این زمینه ها به چه اختیارات و امکانات و اطلاعاتی احتیاج دارد. اما حوزه علمیه اصلا به مسأله ورود ندارد و نمی‌داند چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
حجت الاسلام محمدی در پایان خاطرنشان کرد: باید در این زمانه خاص، کاری کرد. اگر طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی و طرح بازسازی انقلابی ساختارهای فرهنگی در غیاب حضور فعال و مؤثر حوزه های علمیه بسته شود، بعید است تا سالیان سال بتوان برای ارتقای کیفیت حضور فرهنگی و علمی حوزه علمیه در حاکمیت کار چندانی انجام داد.
