به گزارش صدای حوزه، «معنویت» از واژگان متداولی است که در ادبیات معاصر نیز به طور گسترده به کار می‌رود. معمولا در متونی که از ارتباط انسان با وجودی فراتر از جهان مادی سخن به میان میآید، به نحوی این لفظ یا مترادف آن به چشم میخورد و در منابع مربوط به ادیان، روانشناسی، روانشناسی دین، تعلیم و تربیت نیز میتوان آن را یافت.
به هر حال، این واژه بیانگر یکی از ویژگیهای آدمیان است که گاه و بیگاه در رفتار آدمی نمود پیدا میکند. همانگونه که شادی و غم، آرامش و اضطراب، و شجاعت و جبن، خصوصیات انسان را بر ملا میسازند، معنویت و معنوی نیز اغلب در قلمرو انسان به کار میروند.
جهان در لبه پرتگاه بحران معنا و معنویت
به باور برخی از اندیشمندان، امروزه جهان در لبه پرتگاه بحران معنا و معنویت قرار دارد و معنویت حقیقی را مدرنیته تهدید می کند؛ در دهه های اخیر ایران اسلامی در این عرصه از زوایای مختلف مورد تهاجم بسیار قرار گرفته که از جمله آنها، پیدایی الگوها و انگاره‌های شبه معنوی جدید در میان گروه های مختلف اجتماعی است. معنویت هایی که به تعبیر مقام معظم رهبری، عرفان های کاذب و بدلی و به دنبال سیطرۀ تفکرات الحادی و دکان داری معنوی هستند.
بر این اساس کتاب معنویت بی سامان با استمداد از مطالعۀ تجربی و جامعه شناختی، درصدد آسیب شناسی و معرفی شاخص های بومی و دلایل روی آوری افراد به معنویت گرایی جدید است.
ایجاد تمایز میان معنویت گرایی جدید و سایر پدیده های مشابه
از مزایای این اثر توجه نویسنده به ایجاد تمایز میان معنویت گرایی جدید و سایر پدیده های مشابه و همچنین ارائه گونه شناسی جامعی برای پرداختن به همه انواع آن به جای تمرکز بر گونه ای خاص است.
کتاب معنویت بی سامان نوشته صدیقه رمضانی در چهار فصل می‌کوشد تا با نگاهی جامعه شناختی بر معنویت گرایی جدید و چرایی گرایش به آن در ایران به تشریح این موضوع بپردازد.
فصول این کتاب با عناوین «معنویت گرایی جدید در عالم نظر»، «گفتگو با معنویت‌گرایان جدید ایرانی»، «وضعیت شهر تهران به مثابه مشتی از خروار» و «بررسی انتقادی روایت‌های ایرانی» تدوین شده است. این کتاب با کمک نتایج پژوهشی میدانی و نه نقد و مواجهۀ صرفا نظری می تواند راهگشای فرهیختگان و مبلغان باشد.
زمینه‌های گرایش به معنویت‌گرایی
در بخشی از این کتاب با عنوان «زمینه‌های گرایش به معنویت‌گرایی جدید» آمده است:
زمینه به معنای بستر، افق زمانی-مکانی یا مجموعه شرایط و واقعیت هایی است که یک موقعیت یا پدیده را در برمی گیرد و تنها با رجوع به آن، فهم معنای آن موقعیت یا پدیده برای کنشگر امکان پذیر خواهد بود. بر این اساس زمینه گرایش در این پژوهش در واقع شرایط و اموری هستند که سازنده معنای عوامل گرایش برای کنشگر بوده و نوع پاسخ و دریافت او نسبت به آنها را شکل می دهند.
برای مثال زمینه ای مانند مدرن شدگی سبب می شود که کنشگر شرایطی را که در آن زیست می کند رنج آور تلقی کند؛ درحالی که همان شرایط برای فرد دیگری که فاقد این عامل است می تواند رنج آور نباشد. (ص.۱۳۹)
کتاب معنویت بی سامان؛ تاملی جامعه شناختی بر معنویت گرایی جدید و چرایی گرایش آن در ایران در ۳۱۱ صفحه و شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه به تازگی از سوی انتشارات شرکت چاپ و نشر بین الملل منتشر شده و در اختیار علاقمندان به کتاب قرار گرفته است.
