به گزارش صدای حوزه، معادله هسته‌ای ایران وارد مرحله پیچیده ای شده است. همزمان با استقرار دولت جدید کشورمان به ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، بسیاری از ناظران و تحلیلگران داخلی و بین المللی، دیدگاه های مختلفی را در مورد نوعِ رویکردهای آتی دولت جدید ایران در چارچوب مذاکرات مذکور مطرح کرده اند. با این حال، ابراهیم رئیسی و همچنین اعضای تیم سیاست خارجی دولت جدید ایران، از بازگشت ایران به روند مذاکرات هسته ای وین سخن گفته و در عین حال تاکید داشته اند که در حال انجام ارزیابی های لازم، قبل از ورود به چارچوب مذاکرات هستند.
در این راستا، دولت آمریکا و کشورهای اروپایی به همراه جریان های رسانه ای خود، جوسازی های گسترده ای را علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته و سعی داشته اند ایران را به وقت‌کشی و پیشرفت قابل توجهِ توانمندهای هسته ای اش در شرایط کنونی متهم کرده و به نوعی با جنجال سازی علیه تهران، درخواست های معقول و بحقِ ایران قبل از آغاز شدن هر مذاکره ای را غیرمنطقی و زیاده خواهانه جلوه دهند.
رویه ای که البته سال هاست از سوی جریان های رسانه ای غربی علیه کشورمان عملیاتی می شود و در قالب آن سعی می شود تا ایران به مثابه بازیگری نابهنجار و در نقطه مقابل کشورهای غربی که به صراحتا به تعهدات بین المللی خود در قالب توافقاتی نظیر برجام پایبند نیستند، به عنوان بازیگرانی متعهد و قانونمندار معرفی و تصویرسازی شوند.
دراین راستا، ناصر ایمانی، کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی در گفت و گویی، به بررسی ابعاد مختلف ضرورت اتخاذ دیپلماسی رسانه ای در چارچوب مسائل مهم بین المللی کشورمان(مخصوصا مسئله مذاکرات هسته ای با غرب) و همچنین تاریخچه کنش ورزی رسانه ای شبکه پرس تی وی در جریان شش دور مذاکرات هسته ای وین پرداخته است.
مشروح گفت و گو با ناصر ایمانی را در ادامه بخوانید.
دیپلماسی رسانه ای
*دور جدید مذاکرات ایران و غرب با محوریت مسئله هسته ای و احیای برجام، به زودی(بر اساس آنچه دولت ابراهیم رئیسی اعلام کرده)، آغاز خواهد شد. بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ما در مذاکرات هسته‌ای با غرب، بایستی دیپلماسی رسانه ای فعالی داشته باشیم. همان مسئله ای که طی سال های اخیر، یکی از نقطه ضعف های اساسی ما در مورد مسائل مهم سیاست خارجی کشورمان بوده است. دلیل اصلی این مسئله و ضعف ما را در این رابطه در چه می بینید؟
باید توجه داشت که این ضعف لزوما محدود به مذاکرات هسته ای نیست و این حوزه صرفا بخشی از آن را در بر می گیرد. این ضعف مربوط به یک مسئله کلان و بزرگتری است. حیطه ای که می توان آن را تا حد زیادی عدم درک صحیح مسئولان ما از جایگاه و نقش رسانه ها در عرصه معادلات مختلف دانست. این موضوع بالاخص در حوزه خارج از کشور اهمیت بیشتری دارد و به نظر، مسئولان ما از همراه کردن دیپلماسی رسانه ای با دیپلماسی رسمی جهت پیشبرد منافع کشورمان غافل شده اند.
اگرچه در مدت اخیر و با توجه به کنشگری جریان های رسانه‌ای نظیر پرس تی وی، شاهد تغییر و تحولاتی در این حوزه بوده ایم و برای نخستین بار یک رسانه موثر برون‌مرزیِ ایرانی به نحو قابل توجهی در یک مسئله مهم سیاست خارجی ما وارد شده است. در این چارچوب، اکنون بیش از گذشته مسئولان ما به حوزه رسانه ها توجه می کنند.
در خارج از کشور نیز وقتی مسئولان ما حضور دارند، متاسفانه آن ها تمایل چندانی به تعامل با رسانه های داخلی ندارند. متاسفانه در سال های اخیر شاهد بودیم مسئولان ما وقتی به خارج از کشور می روند، اخبار مربوط به مذاکرات و توافقات آن ها با طرف های خارجی، بیشتر از زبان رسانه های خارجی مطرح شده است. در واقع شاهد بوده ایم که مسئولان ما در گفت و گو با رسانه های خارجی، اقدام به اطلاع رسانی در مورد موضوعات مختلف کرده‌اند.
این در حالی است که در این رابطه، جایگاه برتر را باید خبرگزاری های داخلی داشته باشند مخصوصا خبرگزاری‌های داخلی که حوزه کاری تخصصی آن ها در خارج از کشور است. در این رابطه به طور خاص می توانیم به رسانه ای نظیر پرس تی وی اشاره کنیم که متاسفانه تاکنون با این قِسم از رسانه ها از سوی مسئولان کشورمان کمتر صحبت شده است.
* طی تقریبا ۲۰ سال اخیر که ایران با طرف های غربی در فرایند مذاکره و تعامل دیپلماتیک بوده است، یکی از نکات مهم این بوده که طرف های غربی عمدتا با دست خالیِ سیاسی و صرفا با جنجال سازی رسانه ای وارد میدان شده اند. در این رابطه، رسانه های برون مرزی ما و به طور خاص پرس تی وی، چطور می توانند این جوسازی ها را خنثی کرده و به پیشبرد منافع کشورمان کمک کنند؟
ما باید این را بدانیم که مذاکرات با طرف های خارجی(نه صرفا مذاکرات ایران با طرف های خارجی خود)، آمیخته‌ای از دیپلماسی و جنگ رسانه ای است. در واقع، این دو مسئله باید در کنار هم و با هم عملیاتی شوند. در حقیقت، کشورها صرفا با استقاده از دیپلماسی رسمی، قادر به پیروزی و کسب منافع خود در عرصه بین المللی نیستند. از این رو، نقش رسانه در مذاکرات دیپلماتیک بسیار مهم است.
مسئله ای که به طور خاص درمورد مذاکرات هسته ای کشور ما نیز صدق می کند و باید در میز مذاکره، یک صندلی را هم برای رسانه ها کنار بگذاریم. در این راستا، رسانه های غربی که از امکانات و عقبه قابل توجهی نیز برخوردار هستند، قاعدتا در چهارچوب منافع ما کار نمی کنند. آن ها در نقطه مقابل ما قرار دارند. از این رو، ما باید از قدرت رسانه ای خودمان استفاده کنیم. در این رابطه این سوال پیش می آید که کدام رسانه؟
در پاسخ باید گفت مسلما رسانه هایی که حوزه کاری آن ها در عرصه خارجی است، می توانند برای کشورمان کنشگری قابل توجهی را داشته باشند. شبکه پرس تی وی به طور خاص از یک چنین جایگاهی برخوردار است. در این رابطه، اگر ما بتوانیم یک اهرم رسانه ای قدرتمند را برای خودمان در مورد مذاکرات هسته ای با غرب ایجاد کنیم، شکی نیست که می توانیم از آن استفاده های فراوانی بکنیم.
در این راستا، مسئولان ما نیز باید مواضع خود را از زبان رسانه های برون مرزی خودمان بیان کنند و متعاقبا جریان های رسانه ای خارجی نیز بایستی اخبار مرتبط با کشورمان که از زبان مسئولان ایرانی بیان می‌شوند را نیز صرفا از رسانه های ایرانی بشنوند. این مسئله عملا قدرت رسانه های برون مرزی ما نظیر پرس تی وی را افزایش خواهد داد و آن ها را به یک منبع مهمِ خبری تبدیل خواهد کر.
والا اگر بخواهیم صرفا اقدامات رسانه‌ای خود را در قالب واکنش به جنگ تبلیغاتی رسانه های غربی محدود کنیم، بدون تردید شانس چندانی جهت پیروزی نخواهیم داشت زیرا اساسا رسانه های مطرح غربی سال هاست که نقشی اساسی در ارائه روایت های مختلف در مورد موضوعات گوناگون بازی می کنند و از پوشش خبری بسیار گسترده ای نیز برخوردارند. امری که به شدت کار را جهت پیشبرد منافع ما سخت می کند.
*در جریان شش دور مذاکرات هسته ای وین، شبکه خبری پرس تی وی روندی را آغاز کرد و در قالب آن، از محتوای مذاکرات و به طور خاص مواضع زیاده‌خواهانه طرف های غربی میگفت. دیدگاه شما نسبت به کارنامه پرس تی وی در دوره مذکور چگونه است؟
ما در دوران مذاکرات هسته ای دولت قبلی، شاهد نوعی بی مهری از سوی مسئولان دیپلماتیک خودمان نسبت به رسانه های داخلی بودیم. این مسئله به هیچ عنوان انعکاس خوبی را در عرصه بین المللی نداشت. در آن دوران، مسئولان دستگاه دیپلماسی ما عملا جلوی اخباری را که پرس تی وی ارائه کرد و صحت آن ها به اثبات نیز رسید ایستادند و حتی به این شبکه خرده گرفتند.
حتی اگر اخبار پرس تی وی خیلی هم دقیق نبود، مسئولان کشورمان درآن دوره نباید رویکردی را که نشان دادند، از خود بروز می دادند. این رویکرد عملا اعتبار را به رسانه های غربی داد و به نوعی ما را در برابر رسانه های خودمان قرار داد. این در حالی است که رسانه های کشورمان می توانستند به عنوان یار و یاور دستگاه دیپلماسی کشنگری کنند.
با این حال، متاسفانه این نقش در آن دوره از سوی مسئولانِ وقت به رسمیت شناخته نشد. بدون تردید رسانه های متعهد ما نیز در امر اطلاع رسانی خود باید منافع کشور را درنظر گیرند و به بهترین وجه در خدمت پیشبرد دستورکارهای ایران باشند. با این حال، به نظر من در دوره قبل و در جریان مذاکرات وین، مسئولان وقتِ حوزه دیپلماسی، یک اشتباه بزرگ کردند و آن تخریب و حمله به رسانه‌های داخلی و به طور خاص پرس تی وی بود که اقدام به اطلاع رسانی و بعضا افشاگری در مورد مواضع طرف های غربی مذاکرات هسته ای وین می کرد.
