به گزارش صدای حوزه، استاد احمد حسین شریفی، رئیس دانشگاه قم و استاد حوزه و دانشگاه نسبت به مباحث مطرح شده در جلسه اخیر نشست دوره ای اساتید واکنش نشان داد و نوشت:
چند روز قبل (۱۲ مهر ۱۴۰۲) عده‌ای از اساتید محترم #حوزه_علمیه قم در نشستی با عنوان «بررسی مشکلات دروس آزاد»، به نقد وضعیت موجود درسهای حوزه علمیه پرداختند و نکاتی را مطرح کردند که به نظرم نیاز به تأمل و توجه بیشتر دارد:
از جمله آنکه یکی از اساتید بزرگوار، در نقد وضعیت فعلی دروس سطوح عالی حوزه، با تأسف فرموده‌اند:
«ما در چند سال گذشته اساتیدی داشتیم که ۲۰۰ یا ۳۰۰ شاگرد داشتند؛ اما امروز درس‌هایی داریم که دو یا سه یا پنج شاگرد دارد. اگر استادی شش شاگرد داشته باشد، باید خوشحال باشد که درسش دائر شده است. این، وضعیت حوزه ما است»
یکی دیگر از اساتید در تأیید این سخن، گفته است:
«در سالهای قبل، در درس کفایه و مکاسب و رسائل، بیش از ۳۰۰ نفر در کلاس برخی از اساتید حضور داشتند؛ امسال بعضاً به دو نفر رسیده است؛ برخی اصلاً هیچ شاگردی نداشتند و درس‌هایشان تعطیل شد.» و سپس گفته‌اند اگر برای این مسأله چاره‌ای عاجل اندیشیده نشود «دو سال دیگر از درسهای آزاد خبری نیست و حوزه‌ای نداریم»!
و در ادامه پیشنهادهایی برای اصلاح این وضعیت و احیای کلاس‌های شلوغ و پرمخاطب دروس عالی حوزه بیان کرده‌اند از جمله اینکه:
１.«درسها باید در اطراف حرم باشد»؛
２.«خوابگاه‌های اطراف حرم باید به مدرس تبدیل شود»؛
３.«مردم باید طلبه‌هایی که به درس می‌آیند را ببینند»
４.«مراکز تخصصی فقهی باید تعطیل شود» جز چند مرکز محدود که زیر نظر مراجع تقلید اداره می‌شوند، آن هم به احترام آنها؛
５.«طرح استادمحوری باید تعطیل شود»
با اعتذار، عرض می‌کنم که به باور این طلبه ناچیز، آن آسیب‌شناسی و این راه‌حل‌ها، نشان‌دهنده آن است که فهم روشن و درستی از یک نظام آموزشی ایده‌آل حوزوی و آسیب‌های آن و راه‌های تحقق آن، در ذهن این عزیزان وجود ندارد؛ نظامی آموزشی که محصول آن پرورش مجتهدان اسلام‌شناس و نظریه‌پردازان اسلامی در علوم انسانی و اجتماعی باشد.
این عزیزان توجه نکرده‌اند که نسل کلاس‌های درسی ۳۰۰ نفره ده‌ها سال است که در مراکز آموزشی دنیا برچیده شده است. حتی نسل کنفرانس‌های علمی پرتعداد در حال برچیده شدن است. در پیشرفته‌ترین مراکز علمی، بسیاری از مشهورترین دانشمندان جهان، کلاس‌های درسی و پروژه‌های تحقیقاتی خود را با چند نفر محدود که غالباً به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسند، دنبال میکنند و هرگز به خود اجازه نمی‌دهند که در کلاس‌های درسی ده نفره شرکت کنند. چه رسد به ۳۰۰نفره!
بزرگ‌ترین دانشمندان و نظریه‌پردازان دنیا در علوم مختلف، سالانه هزینه یک یا دو نفر دانشجوی پست‌دکتری را می‌پردازند تا هم آنان را رشد دهند و هم پیشرفته‌ترین تحقیقات خود را با همکاری آنان به سرانجام برسانند و به جامعه جهانی عرضه کنند.
در تاریخ ۱۲ مهر ۱۴۰۲ عده‌ای از اساتید محترم #حوزه_علمیه قم در نشستی با عنوان «بررسی مشکلات دروس آزاد»، به نقد وضعیت موجود درسهای حوزه علمیه پرداختند، برخی از اساتید حاضر در آن نشست ابراز داشته‌اند که در گذشته با توجه به کثرت شاگردان می‌توانستیم اساتید برتر را شناسایی کنیم! و چنین اساتیدی معلوم همگان می‌شدند اما با تضعیف دروس آزاد چگونه می‌توان اساتید برتر را شناخت!
با اعتذار عرض می‌کنم که چنین معیاری نه در گذشته معیار درستی برای تشخیص اساتید و محققان برتر بوده است و نه الان هست. اساساً مدتهاست که چنین معیارهایی برای تشخیص جایگاه علمی افراد، منسوخ شده است.
در دنیای کنونی اندیشمندان و مجتهدان و نظریه‌پردازان و نخبگان را از راه انجام پروژه‌های تحقیقی بزرگ و تاثیرگذار و مقبول جامعه نخبگانی می‌شناسند. و نه «وسعت بیت» و «کثرت حلقه مریدان»!
مرجعیت علمی آنان را با توجه به فراوانی ارجاعات و استنادات به نوشته‌های آنان، و ضریب تأثیر مقالات و تحقیقات آنان، تعیین میکنند؛ و نه رنگ لباس و عمامه یا شکل و شمایل ظاهری و یا دفتر و دستک‌های چشم‌پرکن و یا وسعت حلقه مریدان و حمایت احزاب سیاسی و رسانه‌های اجتماعی و حتی دریافت و پرداخت وجوهات و امثال آن.
به باور این بنده، حوزه قویم و قوی و ریشه‌دار قم می‌تواند و می‌باید عهده‌دار تعیین معیارهای علمی و تعیین سالانه سرآمدان علمی و کرسی‌های برتر آموزشی و پژوهشی و فرهنگی و تأثیرگذار در جامعه و صنعت باشد.
برای شناخت اساتید برتر لازم است شاخص‌های مختلفی مثل شاخص آموزش، شاخص پژوهش، شاخص فرهنگی، شاخص شاگردپروی و شاخص جایگاه علمی در گستره بین‌الملل و دست کم «حوزه‌های علمی اسلامی در جهان اسلام» را تعیین کند و با تکیه بر اصالت‌های حوزوی و معیارهای علم‌سنجی اسلامی، اندیشمندان و محققان برتر خود را در همه سطوح علمی به صورت سالانه، به جامعه حوزوی و غیرحوزوی معرفی کند.
ادامه دارد…
برای پاسخ به اعتراضاتی که به اضمحلال حوزه آزاد صورت گرفته است. آقای احمدحسین شریفی رئیس دانشگاه قم، برای دفاع از شورای عالی حوزه، یادداشتی را با عنوان ««حوزه علمیه؛ از درسهای ۳۰۰ نفره تا کرسی‌های ۳ نفره: اضمحلال یا ارتقا؟»» نوشته اند. ولی سایت رسمی حوزه نیوز، همین یادداشت آقای احمدحسین شریفی را که در دفاع از سیاستهای شورای عالی حوزه بوده است را سانسور کرده است و به صورت تقطیع شده منتشر کرده است. به عبارت دیگر حتی یادداشت رئیس دانشگاه قم در دفاع از سیاستهای شورای عالی حوزه نیز مشمول سانسور شدن توسط سایت خبری رسمی حوزه نیوز شده است. متن کامل یادداشت آقای احمدحسین شریفی رئیس دانشگاه قم در دفاع از سیاست های شورای عالی حوزه در سایت رسا نیوز به صورت کامل و تقطیع نشده منتشر شده است.
لینک متن سانسور شده و تقطیع شده یادداشت آقای احمدحسین شریفی رئیس دانشگاه قم در دفاع از شورای عالی حوزه در سایت رسمی حوزه نیوز
با عنوان
حوزه علمیه؛ از درسهای ۳۰۰ نفره تا کرسی‌های ۳ نفره: اضمحلال یا ارتقا؟
کد خبر: ۱۱۱۱۷۹۸
۱۶ مهر ۱۴۰۲
https://hawzahnews.com/xct4M
لینک متن کامل و تقطیع نشده، همین یادداشت آقای احمدحسین شریفی در سایت رسانیوز
کد خبر: ۷۴۳۳۷۵
۱۷ مهر ۱۴۰۲
rasanews.ir/0037Nv
یکی از تأسف بارترین شیوه های مطرح کردن اساتید جوان انقلابی توسط مدارس فقهی در یکی دو سال قبل از شروع همه گری بیماری کرونا این بود که برخی از مدارس تخصصی فقهی انقلابی، برای طلاب خود سرویس رفت و آمد رایگان به حوزه آزاد گذاشته و طلاب خود را ملزم می کردند که در درس این اساتید که در حوزه های آزاد مثل مدارس خان یا مدرسه فیضیه یا گلپایگانی برقرار بود شرکت کنند. یعنی طلاب حوزه آزاد وقتی کفش های بیرون مدرس را می دیدند از دیدن بیست سی جفت کفش گمان می کردند در مدرس استاد معروفی در حال تدریس است ولی نمی دانستند حاضران در کلاس، طلاب یک مدرسه تخصصی فقهی هستند که با سرویس رایگان از مدرسه تخصصی به این حوزه های آزاد اجباراً اعزام می شدند تا کلاس استاد را در حوزه آزاد گرم نگه داشته و سبب معروفیت استاد انقلابی شوند و در مقابل شهریه مدرسه تخصصی فقهی را دریافت دارند.
به اطلاعیه مراجع تقلید در مخالفت مراجع تقلید با طرح استاد محوری در سفرنامه عمره مفرده رسول جعفریان در سال ۱۳۸۹ شمسی اشاره رفته است. که متن سفرنامه عمره رسول جعفریان را عیناً کپی پیست می کنم.
««
امیر قافله را هم تغافلی باید….
گزارش سفر عمره (۲۸ تیرماه تا ۹ مرداد ماه ۱۳۸۹ شمسی)
امروز سفره ناهار برخی از اساتید از بیرون آمده بودند. آقای قاضی‌زاده که روحانی کاروان آمده است از طرح «استاد محور» در حوزه و مخالفت مراجع با آن سخن گفت و منظورش را این جور توضیح داد که … اصل آن تقویت برخی از اساتید برای کارهای آینده است….نیم ساعتی به گشت و گذار در اینترنت نشستم. یکی از سایتها اطلاعیه چهار تن از مراجع را در باره طرح استاد محوری در حوزه زده بود. خبر داشتم که اختلافاتی پیش آمده است. همان وقت آیت الله مقتدایی رسیدند. خبر را به ایشان نشان دادم. تحلیل ایشان این بود که هر بار که خواستیم نظمی در امور حوزه بدهیم این مخالفت‌ها شده است. ته قضیه ترس از این است که استادان درسهای عمومی کنترل شوند. ایشان این نکته را قبول نداشتند….صبح پنج شنبه ۳۱ تیرماه ۱۳۸۹ در خدمت آیت الله مقتدایی باز هم در باره همین طرح استاد محور صحبت شد. معلوم می‌شود که در قم این طرح برابر همان طرحی قرار گرفته که عده‌ای از اساتید چند سالی است درست کرده‌اند. البته توهم جدی است و آنان تصورشان بر این است که این طرح برای قبضه کردن مرجعیت آینده است….بعد از ناهار آقای مقتدایی بنده را صدا کرد. خدمتشان رفتم. ناراحت بودند که چه کسی برگه‌های اعتراضیه مراجع را در باره طرح استاد محوری به منابع خبری داده است.
منبع:
khabaronline.ir/xHp6
»»
استاد محمدحسین حشمت‌پور از با سابقه‌ترین مدرسان حکمت و فلسفه در ایران معاصر است. و بیش از ۵۰ سال است طلبه و مدرس این علوم است. شیوه استاد حشمت‌پور عمدتا تمرکز بر متون ارزشمند و در عین حال مهجوری است که کمتر به آنها پرداخته می‌شود. او هم اکنون عضو هیئت علمی گروه فلسفه اسلامی دانشگاه قم است. استاد حشمت‌پور در این گفت‌وگوی دو ساعته سخنان جالبی را مطرح کرده است.
بخشی از سخنان استاد حشمت پور : « بعد از کرونا طلبه‌ها حوزه را رها کردند و رفتند دنبال کار. وقتی کرونا تمام شد دیگر برنگشتند. در مدرسه خان که ما تدریس می‌کنیم، قبلاً پر از طلبه بود. الان بسیاری از حجره‌ها خالی است. بعضی اساتید می‌گویند: فقط یک شاگرد داریم. اوضاع طلبگی بعد از کرونا خیلی خراب شد. استقبال از کلاس ما هم بسیار کم است. »
منبع:
۲ آذر ۱۴۰۲
کد خبر ۱۸۳۹۸۳۲
khabaronline.ir/xkFhC
البته مدارس تخصصی فقهی به نحو محدود از چندین سال قبل در حوزه علمیه قم تأسیس شدند و همان موقع هم اعتراض برخی از علما را به دنبال داشت. زیرا گفته می شد هدف از تأسیس از برخی از مدارس فقهی این است که اساتید جوان انقلابی را وارد تدریس سطوح عالی و خارج حوزه کنند تا بعدها مراجع تقلید آینده از بین همین اساتید جوان انقلابی باشند. زیرا اساتید جوان و انقلابی اگر می خواستند دروس سطوح عالی و خارج را شروع کنند شاگردی نداشتند و بنابراین نمی توانستند استاد انقلابی سطح عالی و خارج حوزه و در آینده مرجع تقلید انقلابی حوزه شوند. ولی قانون مدارس فقهی این است که طلاب فقط باید در درس اساتید مورد تأیید مدرسه فقهی شرکت کنند. بدین ترتیب جریان انقلابی مشکل به مرجعیت رساندن آینده و مدرس سطح عالی کردن اساتید جوان انقلابی را حل کرد. زیرا در مدارس تخصصی فقهی شرکت در درس اساتید سطح و عالی مورد تأیید همان مدرس تخصصی فقهی مجاز است. و اساتید مورد تأیید این مدارس فقهی همان اساتید جوان انقلابی بودند که در شرایط عادی یا اصلاً در حوزه آزاد هیچ شاگردی پیدا نمی کردند ویا حداکثر اینکه در رقابت با اساتید پیشکسوت هرگز شاگردان زیادی پیدا نمی کردند. در حالیکه در مدرسه تخصصی فقهی در سطح عالی و خارج سی چهل طلبه الزاماً مجبور بودند برای دریافت شهریه در درس این اساتید انقلابی حاضر شوند.
صحبت های اساتید نشست در رابطه با موضوع «راهکارهای احیاء، و تقویت دروس آزاد حوزه های علمیه»
استاد خزائلی به بیان پیشنهاداتی پرداختند:
حوزه ها از نظر مالی دچار مشکل هستند. یکی از راه حل ها، جمع آوری زکات است. ما شاهد آن هستیم که طلبه های اهل سنت با زکات است که اداره می شوند.
https://www.neshasteasatid.com/node/9445
استاد هادوی تهرانی این استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کردند:
ما از طرفی بیان می کنیم که با کاهش شدید ورودی های حوزه روبرو هستیم؛ از سوی دیگر طلبه های مستعد و مشتاق فراوانی هستند که می خواهند وارد حوزه بشوند؛ اما با محدودیت های فراوانی روبرو می شوند. برخی از قوانینی که وضع کردیم، دست و پا گیر و اشتباه است امروز طلبه مستعد، برای استاد شدن دچار مشکل هستند ، مؤسسات، با پرداخت شهریه، آنها را به سوی خود جذب می کنند؛ و به طلبه می گویند اگر در این درس های خاص شرکت کنید، این امکانات را در اختیار شما قرار می دهیم.
استاد هادوی تهرانی خاطرنشان کردند: ای کاش این مؤسسات توان رشد علمی طلبه ها را داشتند؛ اما اینچنین نیست. چرا که در مؤسسات، برای انتخاب استاد، محدودیت وجود دارد؛ محدودیتی که برای دروس آزاد، وجود ندارد و طلبه می تواند استادی را که در سطح پایین برای تدریس است را رها کند و به سراغ استاد دیگری با سطح بالاتر برود؛ اما این امکان در مؤسسات وجود ندارد.
https://www.neshasteasatid.com/node/9446
در دانشگاه های دنیا تعداد دانشجویان حاضر در کلاس بسته به نوع درس دارد. درس های عمومی لیسانس، کلاس های دانشجویی پر تعداد دارند. اما درس های تخصصی تعداد کمتری حضور دارند. در حوزه های علمیه نیز دروس فقه و اصول مکاسب و رسائل و کفایه و حتی تا حدودی سالهای اول درس خارج دروس عمومی محسوب می شوند. الان هم در کشورهای پیشرفته هم کنفرانس های پرجمعیت هست هم همایش های کم جمعیت. هر کدام کارکرد خود را دارند. در مورد بخش آخر کلام ایشان که فرموده اند که هر استاد هزینه چند دانشجوی پست دکتری را می دهد. بله فرمایش ایشان صحیح است. ولی تمام مطلب این نیست. زیرا به محل تأمین این هزینه توسط اساتید کشورهای پیشرفته اشاره ای نکردند. محل تأمین هزینه دانشجویان پست دکتری اساتید در دانشگاه های کشورهای پیشرفته آژانس های فاند مختلف (شبیه صندوق حمایت از پژوهشگران یا بنیاد نخبگان خودمان اما در ابعادی بزرگتر) است. در آمریکا وزارت انرژی (DOE( و نیز بنیاد ملی علم (National science foundation( -که هر دو دولتی هستند از علوم پایه حمایت می کند. در رشته های کاربردی تر شرکت ها و صنایع نیز بودجه پژوهشی (فاند) می دهند. یعنی محل تأمین این هزینه در کشورهای پیشرفته جیب خود استاد نیست. به همین ترتیب دریافت و تأمین این هزینه ربطی به مقام و منصب استاد یا موسس موسسه ندارد.