واقعیت ماجرای دستکاری در بودجه ۱۴۰۰ چیست؟!

جدول جعلی؛ رسوایی جدید

دامنه گسترده واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های داخلی و خارجی و طرح «پروژه» و «انتخاباتی» بودن ماجرای فایل صوتی بود که رسانه‌های مدعی اصلاحات و خبرگزاری دولت را وادار ساخت تا سعی کنند مهم‌ترین موضوع خبری روز را با هشتگ‌های «قالیباف گیت»، «دستکاری بودجه» و… به موضوع دیگری شیفت بدهند.

واقعیت ماجرا چه بود؟

موضوع بودجه ۱۴۰۰ از همان ابتدا محل کش‌ و قوس میان دولت و مجلس بود. مجلس بر مواردی تأکید داشت که به گفته کارشناسان مجلس یکی از عوامل اصلی تورم شدید در چند سال اخیر است. به عقیده مجلس دولت در تعیین درآمدها و هزینه‌ها دقت کافی را نداشته و لذا چنین بودجه‌ای به بیشترین میزان ناهم‌ترازی و سپس تورم خواهد رسید.
در رفت‌وبرگشت بودجه از مجلس به دولت برخی اعداد و ارقام تغییر کرد اما این تغییرات باز هم رضایت کامل کارشناسان بودجه در مجلس را تأمین نمی‌کرد اما مجلس به دلایلی همین مقدار بهبود را از جانب دولت پذیرفت و به روال بررسی بودجه پرداخت.
در روزهای گذشته موضوع دستکاری بودجه مطرح و به‌صورت گسترده توسط رسانه‌ها و روزنامه‌های اصلاح‌طلب بازتاب داده شد. نکته قابل‌تأمل این است که با مرور سابقه خبرگزاری دولت (ایرنا) گزارش‌هایی دیده می‌شود که سمت‌ و سوی آنها متهم کردن مجلس به دستکاری جداول بودجه پس از تصویب بودجه در صحن علنی است. برای نمونه خبرگزاری ایرنا در ۵ اردیبهشت‌ماه جاری گزارش را با این عنوان منتشر کرده است: «چرا بودجه ۱۴۰۰ بعد از تصویب، دستکاری شد؟»
خبرگزاری فارس هم در گزارشی با عنوان «سناریویی آشنا که دامن «بودجه» را رها نمی‌کند» که هفته گذشته منتشر کرد به متن توئیتی‌ اشاره می‌کند که «در فضای مجازی مدعی شد پس از تصویب بودجه در صحن و تأیید آن، جداول بودجه با تغییرات گسترده مواجه شده و رئیس ‌مجلس و رئیس ‌کمیسیون تلفیق بودجه را مسئول این موضوع عنوان کرد؛ متعاقب این ادعا، سازمان برنامه‌ و بودجه هم با انتشار اطلاعیه‌ای ادعا کرد: «در نامه رئیس‌ مجلس به رئیس‌جمهور، تغییرات در جداول بودجه به دولت ابلاغ شده است و سازمان برنامه ‌و بودجه کشور در جریان علت و ماهیت این تغییرات نبود.»
کار وقتی به اوج رسید که خبرگزاری ایرنا در آخر هفته گذشته جدولی را منتشر کرد که طی آن ادعا شده بود بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور و پس از تصویب آن، توسط مجلس دستکاری شده است. پس از انتشار این خبر، بسیاری از نمایندگان مجلس، اعضای کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۰ و حتی کارشناسان اقتصادی اعلام کردند که جدول منتشرشده حاوی ستون‌های دروغ و جعل شده است.
طی این توضیحات تصریح شد، ستونی که با عنوان «مصوبه مجلس» در جدول جعلی ایرنا آمده در حقیقت اعداد و ارقام «لایحه دولت» است!
پس از انتشار این جدول، که به‌سرعت توسط رسانه‌های اصلاح‌طلب و همچنین رسانه‌های معاند فارسی مورد استناد قرار گرفت تا بستری برای حمله به مجلس و نیز تحت‌الشعاع قرار دادن خبر فایل صوتی ظریف که از تلویزیون سعودی ایران اینترنشنال پخش شد؛ مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که از این اقدام شکایت رسمی خواهد کرد تا ایرنا و سایر رسانه‌ها و افرادی که این جدول را بازنشر کرده‌اند در مرجع قضایی پاسخ‌گو باشند چراکه به تأیید نمایندگان و مجلس، جدول منتشر شده در ایرنا جعلی است.
 نهایتاً پس از توضیحات مجلس و اعلام رسمی برای شکایت از منتشرکنندگان این خبر، خبرگزاری ایرنا و برخی دیگر از رسانه‌های منتشرکننده طی اطلاعیه‌ای عذرخواهی کردند.

اعتراف و عذرخواهی خبرگزاری دولت

پس از اعلام اینکه مجلس می‌خواهد از خبرگزاری رسمی دولت بابت جعل این جدول شکایت کند، عصر روز پنجشنبه خبرگزاری ایرنا با ارائه توضیحاتی درخصوص خبر روز چهارشنبه‌اش، جعل جداول را مربوط به بی‌دقتی خبرنگار و جابه‌جا عنوان شدن سرستون‌های جدول مربوط به جزییات این تغییرات در لایحه بودجه ۱۴۰۰ دانست، اگرچه ایرنا چنان‌که گفتیم از پیش از آن نیز این خط خبری را آغاز کرده و روز چهارشنبه با انتشار جدول جعلی به نهایت رساند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی در توضیحات خود آورده بود: «خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با توجه به حواشی به وجود آمده درباره گزارش «زیر سؤال بردن اصل شفافیت با تغییر خودسرانه جداول بودجه» که روز چهارشنبه، ۸ اردیبهشت منتشر شد، ارائه توضیحاتی را لازم می‌داند… جدولی که در ایرنا منتشر شده، مقایسه برخی اعداد و ارقام جداول بودجه بر اساس لوایح ارسالی دولت و تغییرات آن پس از تصویب در مجلس و کمیسیون تلفیق است که از سایت رسمی ابلاغ قوانین دریافت شده و میزان تغییرات نهایی مجلس را در مقایسه با لایحه دولت نشان می‌دهد.»
در ادامه توضیحات ایرنا آمده است: «به دلیل بی‌دقتی خبرنگار در استفاده از عناوین جدول و نیز طی نشدن مراحل کامل تدوین و ویراستاری مطلب، درحالی‌که مطابق مقررات و آیین‌نامه داخلی خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشی در این سطح از اهمیت، باید حتماً به تأیید مسئولان ارشد خبری سازمان و همچنین، دستگاه تخصصی ذی‌ربط (سازمان برنامه‌ و بودجه کشور یا معاونت امور مجلس ریاست‌جمهوری) می‌رسید ولی این فرایند طی نشده است، ضمن پوزش از مخاطبان ایرنا، مطلب یادشده از کلیه خروجی‌های خبرگزاری حذف می‌شود.»
خبرگزاری ایرنا افزوده است: «در واقع، آنچه با عنوان «دروغ و جعل» ایرنا از سوی خبرگزاری خانه ملت مطرح شده است، مربوط به بی‌دقتی خبرنگار و جابه‌جا عنوان شدن سرستون‌های جدول مربوط به جزییات این تغییرات در لایحه بودجه ۱۴۰۰ است.»