به گزارش خبرنگار صدای حوزه، در کنار درس و علم آموزی، امرار معاش و اشتغال طلاب یکی از مهم ترین موضوعات امروز حوزه های علمیه می باشد و این نیاز زمانی قوت می گیرد که طلاب بعد از سال ها درس خواندن تصمیم به تشکیل خانواده می گیرند و صاحب زن و فرزند می شوند.
پایین بودن شهریه و بالا بودن هزینه های جاری زندگی یکی از مشکلاتی است که طلاب با آن موجه هستند و برخی طلاب غیر از هزینه های جاری خود، نان آور خانواده هم هستند و لذا برای امرار معاش گاه مجبور به کار کردن در مشاغل غیر حوزوی مثل فروشگاه ها و پیک موتوری و کارگاه ها و … هستند.
در این وضعیت طلاب سه گروه هستند؛ عده ای درس خواندن را ترجیح می دهند و قید درآمد زیاد را می زنند، برخی ها سعی می کنند بین درس و کار جمع کنند و در این راه متحمل فشار روحی و جسمی می شوند و طبیعتا وقت کمتری برای خود، خانواده و تبلیغ خواهند گذاشت که آن هایی که دغدغه بیشتری دارند از خود و زن و بچه شان می زنند تا از تبلیغ عقب نمانند و گروه سوم قید تحصیل را می زنند و به سطح۱ یا حداکثر سطح ۲ قانع می شوند و وارد بازار کار و اشتغال استخدام ها می شوند. گفتنی است عمده درآمد مختصر بخشی از طلاب هم از منبر و تبلیغ در مساجد و مجالس ترحیم و… بود که آن هم با شیوع ویروس کرونا تقریبا تعطیل شده اشت.
در گذشته نیز روحانیون در روستاها و مناطقی که مشغول به تبلیغ می شدند به همه امورات مردم از جمله، ازدواج، طلاق، دفن و کفن اموات و اقامه نماز بر آن و .. می پرداختند و از این ناحیه امرار معاش می کردند و با سیستماتیک شدن مجموعه ها این اوامر به دست برخی سازمان ها و ارگان ها دولتی و … سپرده شد.
برخی مسئولین حوزوی حل این مشکل طلاب را آموختن مهارت‌هایی مانند ترجمه، مقاله‌نویسی، پژوهش، ویراستاری و برخی فعالیت‌های هنری و رسانه‌ای در کنار تحصیل و کسب در آمد از آن می دانند.
عده ای از طلاب جهت گذراندن زندگانی خود به شغل های دیگری مثل راننده اسنپ، پیک موتوری، کار در فروشگاه های زنجیره ای، کارگاه و میادین کارگری و …روی آورده اند و عملا از تبلیغ باز می مانند و برخی هم با وام و قرض و … توانسته اند کاری را شروع و غیر از خود برای چندین نفر هم شغل ایجاد کنند.
به همین دلیل به سراغ تعدادی از طلاب، روحانیون و مسئولین حوزوی رفتیم و راه کار حل این مشکل را جویا شدیم که در ادامه آن را می خوانیم؛
آیا طلبگی شغل محسوب می شود؟!
روح الله دادجویان طلبه معمم و سطح سه حوزه با اشاره به لزوم تعریف صحیح از هویت طلبگی گفت: باید از طلبگی تعریف درستی صورت بگیرد و اگر به عنوان یک شغل قلمداد می شود لازم است حقوق و مزایای آن هم مشخص شود و اگرشغل حساب نمی شود باید کسی که علوم دینی را جهت تبلیغ دین یاد می گیرد حتما به فکر یک شغل مناسبی باشد و در کنار آن به تبلیغ دین هم وقتی را مشخص کرده و بدان همت گمارد.
وی اضافه می کند: مسکن و معاش دو مشکل اساسی طلاب است و برای مسکن می توان با رایزنی با برخی سازمان ها و ارگان ها واحدهای ساختمانی با اقساط بلند مدت در اختیار روحانیون قرار داده شود و برای معیشت هم، همان گونه که ادارات و نهادها دارای فروشگاه و مراکزی هستند که با تخفیف به کارکنان خود خدمات می دهد و حوزه نیز می تواند اقدام به راه اندازی فروشگاه ها و مراکزی در مراکز استان ها بکند و یا با برخی مجموعه های موجود قرارداد امضا کند و طلاب و روحانیون از خدمات آن ها با تخفیف استفاده کنند و هر چند این امر نمی تواند همه مشکلات را حل کند اما تا حدودی در این دورانی که همه قیمت ها سرسام آور بالا می رود، می تواند تسکین آلام باشد.
همچنین فرشاد رفیعی متولد سال ۷۳ که سال ۹۱ وارد مدرسه علمیه امام خمینی (ره) ارومیه شده است و اکنون در پایه ۹ در حال تحصیل می باشد و در کنار دروس حوزوی به اشتغال غیر طلبگی هم مشغول است، علت این فعالیت و اشتغال خارج از حوزه را بالا بودن هزینه های زندگی عنوان می کند و می گوید؛ با این دید به حوزه آمدم که بتوانم قدمی برای دین و اسلام بردارم اما از آن جایی که هزینه های زندگی بسیار بالا است و کل شهریه من با اجاره بهایی که دفتر شهریه می دهد ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است و که دویست تومان آن هزینه بیمه و ۷۰۰ هزار تومان هم برای بهای اجاره خانه صرف می شود و عملا با دویست هزار تومان هم امکان امرار معاش وجود ندارد و متاسفانه از هیچ جایی هم مورد حمایت نیستیم و مجبوریم به کارهای غیر مرتبط با حوزه بپردازیم تا زندگی را اداره کنیم.
وقتی کارمان به دکتر می افتد درمانده می مانیم
وی در پاسخ به سوالی که چرا معمم نمی شوی تا وارد عرصه تبلیغ شده و از این راه امرار معاش کنی، می گوید؛ انتظار مردم و مسئولین از معمم این است که فی سبیل الله و رایگان منبر و تبلیغ برود و نهایتا ماهی دویست و یا سیصد هزار تومان از مسجد می دهند که با آن هیچ دردی را نمی توان درمان کرد و نهایت کمک مسئولین به طلاب هر از چند گاهی یک بسته معیشتی است که وقتی کارمان به دکتر می افتد درمانده می مانیم مخصوصا زمانی که بخواهیم صاحب فرزند شویم که هزینه های زندگی به شدت بالا می رود.
وی راهکار این مسئله را حمایت مسئولین از طلاب در درس خواندن و تبلیغ دین عنوان می کند و میگوید؛ باید حوزه و متولیان امر به فکر جذب سرمایه به حوزه و یا سرمایه گذاری و ایجاد منابع پایدار باشند.
حجت الاسلام ابوالفضل یزدی نیز با بیان این که مسئله نبود درآمد یک مشکل کلان در حوزه های علمیه است، گفت: لازم است مسئولین حوزوی یک تعریف درستی از طلبگی ارائه دهند چرا که امروز با وجود نبود درآمد یا خیلی پایین بودن آن، طلاب مجبور هستند در فعالیت های دیگری وارد شوند که عملا از درس خواند باز می مانند و همچنین تامین اجتماعی هم چون طلبگی را شغل حساب نمی کند، لذا کارافتادگی و عیدی و … از طریق بیمه شامل حال طلاب و روحانیون نمی شود.
طلاب بر اساس نیازهای روز تربیت شوند
مدیر مدرسه علمیه امام محمدباقر (ع) شاهین دژ تصریح کرد: باید در دروس حوزوی تحول جدی صورت گیرد و طلاب بر اساس نیازهای روز و متخصص فنون مختلف تربیت شوند به گونه ای که بعد از هفت سال تحصیل به راحتی بتوانند در مشاغلی وارد شده و در آن فعالیت کنند و دروس کنونی حوزه طلاب متخصص تربیت نمی کند و باید کتب و دروس حوزوی بر اساس اهداف های مشخص و مهارت آموزی برای طلاب تدوین شود و همچنین جذب طلاب هم باید بر اساس نیاز جامعه و توانایی متولیان امر باشد.
وی با بیان این که بسیاری از طلاب از بدو ورود به حوزه با ابهام در هویت مواجه هستند تصریح کرد: برخی افراد در بدو ورود به حوزه اطلاع کامل از هویت طلبگی ندارند و لذا بعد از چند سال تحصیل هنوز هویت طلبگی برایشان مبهم است و همین امر بعضا موجب ترک تحصیل طلاب می شود و لذا باید آینده و اهداف طلبه ها مشخص شود.
حوزه باید طلبه اقتصادی و تاجر هم تربیت کند
حجت الاسلام مهدی رستم زاده طلبه معمم سطح دوم حوزه که در کنار تحصیل به زنبور داری مشغول است با اشاره به این که باید طلاب به گونه ای تربیت شوند که محتاج دیگران نبوده و به خود تکیه کنند، گفت: حوزه و طلاب باید در مسائل اقتصادی که یکی از رکن های اصلی و کلان حکومت اسلامی است وارد شوند و همان گونه که ما به فکر طلبه معلم برای تربت دانش آموزان هستیم به فکر عالم تاجر و اقتصاد دان هم باشیم چرا که دشمن امروز یکی از اهدافش حرام خور کردن مردم است و برای این هدف متدینین و روحانیون را از اقتصاد و بازار خارج و عوامل خود را بدان وارد می کند و به همین دلیل می بینیم به راحتی ربا در بازار اسلامی رواج پیدا می کند و اکثر فسادهای رخ داده در کشور از مسئله اقتصاد نشأت می گیرد و باید نقش حوزه علمیه در ترویج اقتصاد اسلامی و درآمد مشروع مورد واکاوی جدی قرار گیرد.
وی با بیان این که برخی علمای قدیم در کنار تحصیل به کار در بازار و تجارت نیز مشغول بودند، افزود: کار کردن برای انسان عیب نیست و لذا باید طلاب از اول طلبگی مستقل و متخصص در فنون مختلف تربیت شوند به گونه ای که بعد از چند سال تحصیل در حوزه، وقتی خواستند وارد عرصه تبلیغ شوند به راحتی بتوانند امرار و معاش خود را بدون وابستگی به شهریه، تامین کنند و برای این امر حوزه باید ضمن آموزش طلاب با مسائل اقتصادی درست و مشروع، خود نیز به سرمایه گذاری روی بیاورد تا ازاین طریق هم درآمد داشته باشد و هم استقلالش تقویت شود.
حجت الاسلام رستم زاده با تاکید بر این که با شهریه کنونی نمی توان دردی را درمان کرد و لذا طلاب باید به سه مسئله اقتصاد، درس، و دین و زندگی خود برنامه ریزی کنند، افزود: باید دروس حوزه به گونه ای باشد که طلبه آن چه را که در حوزه می خواند به راحتی بتواند بعد از فارغ التحصیل شدن در جامعه عملی کند و شهریه فقط باید در مقدمات دروس حوزه باشد و حوزه در سرمایه گذاری ها وارد شود و مدیریت آن را به دست طلاب متدین و متخصص بدهد و از این طریق هم برای خود و هم طلاب درآمد زایی کند.
وی گفت: در زندگی حضرت یوسف هم می بینیم که یکی از راه های دعوت مردم به آئین الهی توسط حضرت، برنامه ریزی برای اقتصاد و زندگی آن ها بود.
لزوم اهمیت به تخصص های همراستا با رسالت طلبه گی
حجت الاسلام مجید یگانه پویا نیز با اشاره به ضرورت تبیین هویت طلبگی به طلاب از بدو ورود در حوزه گفت: معمولا طلابی که علوم دینی را به درستی می آموزند و سطح تقوایشان از مردمی که می خواهند آن ها را ارشاد کنند بیشتر است و مردمداری را هم درست یاد می گیرند، مورد حمایت مردم قرار می گیرند و نسبت به بقیه مشکلات کمتری دارند و باید اهداف و وظائف طلبگی به درستی تبیین و بیان شود.
وی با تاکید بر آموزش برخی مهارت هایی مورد نیاز در جامعه برای طلاب بیان داشت: برخی تخصص هایی هستند که جامعه بدان نیاز دارد و اتفاقا در جهت رسالت طلبگی نیز هست مثل روانشناسی و … که لازم است در حوزه علمیه آن تخصص ها را به طلاب یاد بدهند تا روحانیون در کنار تبلیغ دین به صورت تخصصی در این عرصه ها هم فعالیت کنند.
مدیر مرکز خدمات حوزه علمیه آذربایجان غربی با بیان این که طلاب نباید از ظرفیت انقلاب اسلامی در جهت تربیت و رشد افراد غفلت کنند، اضافه کرد: انقلاب اسلامی یک بستر و ظرفیت عظیمی را در اختیار طلاب و روحانیون جهت تبلیغ دین و تربیت انسان های مؤمن گذاشته است و طلاب باید از این فرصت برای کارهای فرهنگی و تربیتی استفاده کنند و مسائل دینی که در طول تاریخ به دلیل عدم امکان، مغفول مانده اند به مردم بیان کنند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که امام علی (ع) هم دین را تبلیغ می کرد و هم به کار در باغ و باغچه مشغول بود، گفت: امام علی علیه السلام زمانی به باغداری و کشاورزی مشغول شد که امکان تربیت افراد در جامعه برای ایشان مقدور نبود و لذا حضرت در دوران خلافت خود به هیچ وجه به باغداری و … اشتغال نداشتند و هم چنین در زمان رسول خدا نیز حضرت در رکاب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بودند.
