اشاره؛
از دیرباز تبلیغ دین، اصلی‌ترین رسالت طلاب و روحانیون، در کنار تحصیل و تهذیب بوده است. رسالتی که در در سال های اخیر و شیوع بیماری کرونا، تحت الشعاع قرار گرفته است و بسیاری از طلبه ها در امر تبلیغ محدود شده و نتوانستند مانند سابق کاردکرد مناسبی در این زمینه داشته باشند.
اما تبلیغ در جمع فامیل، که از کم مؤونه‌ترین و در عین حال سخت‌ترین نوع تبلیغ است، جایگزین مناسبی در ایام کرونا همچنین یک گزینه عالی برای تبلیغ دین به شمار می‌رود.
در همین رابطه، خبرنگار صدای حوزه با حجت السلام محمد هادی حسینی که در امر تبلیغ فامیلی صاحب تجربیات بسیار موفقی است گفت‌وگو کرده است که مشروح آن در ادامه آمده است.
صدای حوزه – خودتان را معرفی کنید و بفرمایید مشغول چه کاری هستید؟
بنده سید محمدهادی حسینی هستم تقریبا ۴سال است مشغول بحث درس خارج حوزه هستم، با توجه به فضای خانوادگی از ابتدای طلبگی رویکرد تبلیغی داشتم و با علاقه شخصی خود وارد عرصه‌ی تبلیغ شدم.
تقریبا در پایه‌ی سوم بود که به صورت رسمی وارد تبلیغ شدم و تاکنون سعی کردم در ایام تبلیغی و یا غیر تبلیغی مشغول این امر باشم و فعالیت خود را صرفا محدود به ایام تبلیغ نکرده‌ام.
صدای حوزه – شما در جمع‌های خانوادگی و دوستانه تخصص ویژه‌ای در امر تبلیغ فامیلی دارید. لطفا راجع‌به این موضوع توضییح دهید
بله. تخصصی که کار نکرده‌ام، زیرا تخصص داشتن نیازمند دوره‌های علمی است اما به صورت تجربی وارد این عرصه شدم.
هم ابوی و هم عموها طلبه هستند، لذا با این رویکرد آشنا بودم؛ در فامیل مادری طلبه ای نداریم بنابراین فعالیت بیشتری در آن سمت دارم و ارتباط و جلسات رسمی و غیر رسمی بیشتر در آن جا برگزار می‌کنیم و اگر به صورت دسته جمعی هم نشود بنده به صورت فردی سعی می‌کنم ارتباط برقرار کنم.
نکته مهمی که در بحث تبلیغ فامیلی می‌باشد این است که حتی اگر خدای ناکرده شخص متظاهری هم باشیم در آنجا مجبوریم که خود واقعیمان باشیم زیرا با توجه به اینکه بزرگ شده‌ی آن فامیل هستی و همه شناخت کافی از شما دارند.
رجحان تبلیغ فامیلی بر دیگر انواع تبلیغ
صدای حوزه – تفاوت های تبلیغ در فامیل و تبلیغ در شهر یا روستاهارا بفرمایید
طبق چیزی که ما در دین خود یاد گرفته ایم تبلیغ در فامیل ارجحیت دارد و بر تبلیغ بر غیر فامیل مقدم است، پیغمبر خدا(ص) که مبعوث شدند، خداوند فرمودند اول اسلام را به نزدیکان خود معرفی کن؛ و همچنین در قرآن کریم داریم: “قٌوا اَنفُسَکُم و اَهلیکُم نارا”
اصطلاح رایجی ام داریم که میگویند: آدم هرچیزی را که میخواهد درست کند ابتدا از پایه و ریشه درست می‌کند؛ اول از خود بعد از اطرافیان باید شروع کنیم
مراجعه مخاطب به روحانی، در تبلیغ فامیلی بسیار است
لذا یک تفاوت آن اولویت داشتن این امر است و یکی دیگر میزان ارتباط با اقوام و نزدیکان است. در تبلغ های غیر فامیلی زمان دیدار مجدد ممکن است به سال هم بیانجامد اما در تبلیغ فامیلی اینگونه نیست، اگر شما را به عنوان روحانی‌ای که وظایف یک طلبه را به خوبی انجام می‌دهد، قبول داشته باشند و بین آنها مقبولیت داشته باشید طبیعتا زیاد به شما مراجعه می‌کنند
لذا به علت زیاد بودن ارتباطات در فامیل، اگر کسی بخواهد تبلیغ فامیلی را محور قرار دهد باید بداند که بحث بسیار گسترده ای است، حتی ممکن است دیگر وقت نکند به عرصه‌های دیگر ورود پیدا کند.
از بعضی از طلبه ها که ازشون سوال می‌پرسم چرا در منطقه یا روستای خود برای تبلیغ نمی‌روید بهانه های مختلفی می‌آورند اما به نظر من این افراد از آن جهت که نتوانستند جایگاه خودشان را در فامیل پیدا کنند به سمت تبلیغ فامیلی نمی‌روند!
در نزدیکان ما هم هستند کسانی که بعضی از اصول مارا قبول ندارند، ولی اگر در کنار اینکه وظیفه طلبگی خود را حفظ می‌کنی یکی از مردم هم باشیم یا به اصطلاح عرفیات را نگه‌داریم و حفظ کنیم با شما ارتباط برقرار می‌کنند ولو اینکه همفکر و هم‌عقیده هم نباشید.
صدای حوزه – با توجه به گفته‌های شما دو مورد از مهم‌ترین سختی های اینکار، خود واقعی بودن و تفاوت عقاید است؛ سختی های دیگری هم دارد؟ بیشتر از سختی‌های اینکار برایمان بگویید
بله قطعا دارد. از جمله اینکه، به عنوان شخصی که مدعی دین هستیم اطرافیان از ما توقع بالایی دارند.
به عنوان مثال اگر ناعدالتی یا ظلمی در جامعه اتفاق افتد انگشت اتهام به عنوان کسی که در جامعه مسئولیتی داریم، به سمت ما خواهد بود. و نسبتا در بعضی مسائل این اتهام درست هم است زیرا از لحاظ فرهنگ سازی، یکی از جاهایی که باید در جامعه فرهنگ سازی کنند، حوزه علمیه می‌باشد.
و حوزه هم متشکل از همین طلبه ها است لذا از این جهت هم سختی هایی دارد زیرا شما همیشه در مظان اتهام هستید، علی الخصوص در این زمان که در حکومتی هستیم که داعیه دار حکومت اسلامی است بنابراین هراتفاق ناپسندی که رخ می‌هد انگشت اتهام به سمت حوزه و قشر حوزوی است.
صدای حوزه – دربین طلبه‌ها برای فرار از نزدیکان و آشنایان بهانه زیاد است! با توجه به اینکه شما به همه‌ی این سختی ها واقف هستید و با آنها سروکار دارید اما با این وجود توانستید بازهم با آنها کنار بیایید و در این امر موفق باشید. برایمان از محاسن این کار بفرمایید
در صورتی که اصول تبلیغی، علی الخصوص اخلاقیات و رفتار را به خوبی رعایت کنید جایگاه خوبی در بین آنها بدست می‌آورید و حتی با وجود اختلاف نظرها باز هم مورد تایید آنها هستید و برای حل مشکلات و موضوعات به شما مراجعه می‌کنند و در همین ارتباطات شما میتوانید اثرگذار باشید و وظیفه خود را به خوبی انجام دهید.
صدای حوزه – با توجه به ارجحیت تبلیغ فامیلی، توصیه شما به طلبه های جوانی که به تازگی وارد حوزه می‌شوند چیست؟باید ها و نباید های این مسیر را بفرمایید
هم موردی و هم عمومی به این سوال می‌شود پاسخ داد. در ابتدا نکته‌ی مهمی که باید خیلی توجه و رعایت کنند این است که در بدو ورود به عرصه‌ی طلبگی ضرب المثلی هست که میگوییم: (سال اول ادعای خدایی می‌کنیم بعد پیغمبری بعد امامی و یواش یواش به هیچ می‌رسیم)
عرفیات معمول باید حفظ شوند
بنابراین از همان ابتدا بدانند که انسانی معمولی و عادی هستند و عرفیات را رعایت کنند برای مثال اگر قبلا در مهمانی‌های فامیلی شرکت می‌کردند یا با بچه‌های فامیل جمع می‌شدند و فوتبال نگاه می‌کرند، از این بعد هم ادامه دهند و این دست برخوردها و ارتباطات را حفظ کنند.
اگر فاصله‌ی چندساله بین ارتباط با اقوام وآشنایان بیفتد دیگر نمی‌شود این فاصله را کم کرد لذا طلاب باید سعی کنند به هرنحوی است، ارتباط خود را با اقوام حفظ کنند.
بدیهی است که تغییراتی هم باید داشته باشند برای مثال اگر قبل از ورود به حوزه، کار ناشایستی انجام می‌دادند باید ترک کنند زیرا به محض ورود به این عرصه دیگر به پای حوزه نوشته می‌شود لذا در کل بعد از ورود به طلبگی، اخلاق های خوب و بعد آن شخص به پای یک طلبه‌ی تربیت یافته‌ی حوزه علمیه نوشته می‌شود بنابراین باید به اعمال خود دقت کنند.
دستگیری از اقوام، یک نکته کلیدی
نکته‌ی دیگری که باید در بحث تبلیغ فامیلی در نظر بگیرند، با توجه به حدومرز خصوصی افراد، آگاهی داشتن از مشکلات آنها است و اگر توانایی حل مشکل را به هرنحوی دارند، با مشورت توسط کسی که تجربه‌ی اینکار را دارد در جهت رفع آن مشکل اقدام نمایند.
صدای حوزه – به نظر شما قشر روحانیت و طلاب در برخورد با مسائل رایج جامعه از جمله مبحث سیاست، چگونه باید رفتار کنند؟
نکته‌ای که هم طلبه ها و هم اشخاص در آن آسیب دیدند این است که به صورت شخص محوری از افراد خاصی حمایت ۱۰۰درصدی می‌کنند مثلا در همین بحث‌های انتخاباتی اینکه یک طلبه از شخص خاصی حمایت کند بسیار کار اشتباهی است. یک انسان باید ملاک ها و معیارهایی را در نظر بگیرد و از این معیارها حمایت کند و به هیچ عنوان سمت شخص محوری نباید رفت.
اینگونه مسائل در جامعه طبیعی است. به عنوان مثال در باب انتخابات طلبه باید سعی کند طبق معیارهایی که مقام معظم رهبری میفرمایند انتخاب کنند و نباید وارد مسائل ریز سیاسی شوند و باید بر اساس اصول مطلوب سیاسی که مورد قبول می‌باشد مانور دهند.
اهمیت احوالپرسی از فامیل
صدای حوزه – برای طلبه هایی که آشنایان آنها، در شهرستان هستند و در فواصل زمانی زیادی باهم ارتباط حضوری دارند و از طریق فضای مجازی و تلفنی باهم در ارتباط هستند؛ توصیه شما چیست؟
یکی از کارهایی که میتوانید از راه دور انجام دهید تماس های تلفنی گاه و بی‌گاه است، تماس تلفنی برقرار کنید اینگونه آنها به شما اعتماد می‌کنند و باور می‌کنند که بدون اینکه با آنها کاری داشته باشید خودشان برایتان مهم است در این تماس ها توجه کنید که در صورتی می‌توانند با شما ارتباط بهتری برقرار کنند که شنونده‌ی خوبی باشید و این اطمینان را به آنها بدهید که از این حرفا کسی باخبر نمی‌شود و هیچگونه قضاوتی در مورد آنها صورت نمی‌گیرد و اگر این صفت را به خوبی انجام دهید مانند پیامبر(ص) که بخاطر هنر خوب گوش دادن و رازدار بودن امین مردم بودند به شماهم راحت اعتماد می‌کنند.
در بین این صحبت ها و این ارتباط ها شما میتوانید وظیفه‌ای که به عهده شما است را به خوبی انجام دهید و اثرگذاری خوبی داشته باشید.
نکته دیگر اینکه کسانیکه مانند ما در خانواده پدری روحانی و خانواده مادری غیر روحانی هستند باید توجه داشته باشند که در خانواده مادری بیشتر ارتباط برقرار کند و چیزی که بیشتر در این راه نیاز است ارتباط با افرادی است که همسویی فکری با شما ندارند و این ارتباط از اعمال عادی مثل بازی‌های دسته جمعی و… شروع می‌شود و به واسطه‌ی دوری و فاصله باید به هر نحوی که شده این ارتباط را حفظ کنند
صدای حوزه – همانگونه که فرمودید یکسری ارتباطات رسمی و غیر رسمی در فامیل داریم؛ فضایی که الان گفت‌وگو کردیم راجع‌به اتفاقات غیررسمی بود؛ راجب اتفاقایی رسمی مانند راه‌اندازی هیئت در فامیل هم توضیح بفرمایید
طبیعتا در فامیل پدری اینگونه مراسمات زیاد است اما در خانواده مادری پایه گذار اینگونه مراسمات بنده بودم و از خودمان هم شروع کردم.
مثلا محرم دوسال پیش که تازه ویروس کرونا آمده بود، در حیاط خانه خودمان با رعایت پروتکل ها ۱۰روز روضه گرفتیم و با حداقل ها پذیرایی کردیم و بعد از اتمام ۱۰روز با استقبال خوب فامیل روبرو شدیم و بعد از اتمام ۱۰روز با استقبال خوب نزدیکان روبرو شدیم و از آن به بعد زنجیروار در خانه اقوام روضه برگزار می‌کردیم و یکی از اثرات آن جلسات به لطف خدا کم‌کم به جمع کردن مبالغ نقدی و کمک به نیازمندان تبدیل شد.
و حتی افرادی که همسویی فکری با ما هم ندارند گاها خودشان پیام می‌دادند و مبلغی را برای کمک واریز می‌کنند.
