به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی صدای حوزه، حجت الاسلام و المسلمین عدالت، مدیر کل جذب ظرفیت‌ها و منابع مرکز خدمات حوزه‌های علمیه سراسر کشور در گفت و گوی اختصاصی با این پایگاه، ضمن ارائه گزارشی در مورد کم و کیف فعالیت‌های این مرکز در موضوع تبرعات، گفت: در چند سال اخیر، سطح مشارکت طلاب برای حل مشکلات و بحران ها از جهت مشارکت مالی، افزایش یافته است.
حوزه فعالیت اداره کل جذب ظرفیت‌ها و منابع مرکز خدمات حوزه‌های علمیه
حجت الاسلام والمسلمین عدالت، در ابتدای این گفت و گو در مورد حوزه‌ی فعالیت اداره‌ی کل متبوع خود گفت: از دیرباز جذب منابع مورد عنایت بوده و علما و فقها با کمک‌های مالی مردم و خیرین حوزه‌ها را اداره می‌کردند. البته وجوهات آنچنانی و بودجه دولتی و غیردولتی هم نبوده است. مرکز خدمات، از دو دهه پیش تاکنون به فکر همین مسئله بوده و به سراغ خیرین رفته و کمک‌هایی را برای انجام امور لازم در حوزه جذب نموده است.
لکن در چند سال اخیر با راه‌اندازی اداره کل جذب ظرفیت‌ها و منابع، این امر به صورت جزئی و تخصصی مورد عنایت بوده و با توسعه فعالیت‌های خود، ضمن استفاده از ظرفیت‌های خیرین، وارد عرصه‌های جدیدی همچون موقوفات و منابع پایدار شده است که این مهم مورد توجه ویژه رئیس فعلی مرکز نیز می باشد. به همین منظور ما در تمامی مراکز استانی مجمع خیرین داریم.
مردم طلاب را انسان های غنی فرض می کنند
وی افزود: مردم و خیرین آگاهی دقیقی از وضعیت معیشت زندگی طلاب ندارند، زیرا یک ویژگی عمومی که از سجایای اخلاقی طلاب و روحانیت در همه اعصار بوده، مناعت طبع و سرخ نگه داشتن صورت با سیلی و عدم ابراز نیازمندی باعث شده که مردم طلاب و روحانیت را انسان‌های غنی فرض نمایند؛ ثانیاً در شرایط فعلی بعد از انقلاب اشتغال تقریبی حدود ده درصدی از طلاب به امور اداری همانند: کارمند، قاضی، عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه، عقیدتی سیاسی و… که زندگی متوسطی دارند را ملاحظه نموده و به تمامی طلاب تعمیم می‌دهند.
وضعیت معیشتی طلاب
وی در خصوص درآمد یک طلبه افزود: متوسط درآمد طلاب در حال حاضر زیر یک میلیون تومان در ماه است. شهریه طلاب سطح ۴، بالای یک میلیون تومان و شهریه طلاب سطح یک و مقدمات، برای طلاب متأهل که اجاره خانه و قسط هم دارند زیر یک میلیون تومان است. در حال حاضر هم که در شرایط اپیدمی ویروس کرونا هستیم، تبلیغ تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد تعطیل است؛ اگر هم در جایی تبلیغی باشد چون روحانیون شرط نمی‌کنند که هزینه بگیرند، معلوم نیست حتی کرایه او را هم تأمین کنند.
از طرفی این تبلیغ هم به صورت فصلی است و دائمی نیست. و طلاب از نظر معیشتی در عسر و سختی می‌باشند. اما در عین حال نه به خیرین نه به مراکز خیریه و نه نهادهای حمایتی مراجعه نمی‌نمایند.
بهره گیری از ظرفیت خیّران
مدیرکل جذب ظرفیت‌ها و منابع مرکز خدمات حوزه‌های علمیه کشور گفت: ما در مرکز خدمات حوزه، خیرین را برای رفع مشکلات معیشتی طلاب، از جمله درمان، مسکن و… به میدان آورده‌ایم. البته از رهگذر، در بحران‌های مختلف ملی، بخش معظم کمک‌های خیرین از طریق کمک‌های جهادی طلاب و سایر خیرین حوزه‌ها تأمین و برای مردم هزینه شده است مثلاً در سیل سال ۹۸ و زلزله کرمانشاه و یا اقدامات جهادی کرونا.
بحمدلله این سیره مستمره علمای ربانی حوزه و روحانیت سلف، نه تنها در حوزه فعلی جریان دارد بلکه به صورت مضاعفی در بحران‌های ملی و کارهای جهادی خود را نشان داده که طلابی که خود نیازمندی‌های ضروری در امر زندگی دارند، در بحران‌ها منشأ خیرات و برکات فراوانی بوده و سنگ زیرین آسیاب و مآمن و ملجأ مردم می‌باشند. لذا کمک‌ها در بحران‌هایی مانند سیل یا زلزله در سال‌های اخیر عمدتاً به سبد عمومی مردم هزینه شده است.
مثلاً در همین جریان کرونا، ضدعفونی معابر را توسط گروه‌های جهادی طلبه داشتیم که برای خرید گان و ماسک و سایر لوازم و موارد بهداشتی مورد نیاز، به گروه‌های جهادی کمک کردیم و نیز عده‌ای از طلاب برای دلجویی از خانواده های متوفیان کرونا به آنها سر زده و برای تقویت روحیه بازماندگان تلاش می کردند که از محل همین کمک‌های خیرین و طلاب بود.
در بحث زلزله کرمانشاه حدود یک هزار طلبه برای ساخت و ساز تعمیر مساکن زلزله زدگان و محیط شهری و روستائی تلاش کردند و لذا در کل در چند سال اخیر، سطح مشارکت طلاب برای حل مشکلات و بحران ها و از جهت مشارکت مالی، افزایش یافته است.
شناسایی طلاب نیازمند
حجت الاسلام عدالت در خصوص چگونگی شناسایی طلاب نیازمند گفت: در استانها همکاران و مدیران استانی مرکز خدمات، غالب طلاب را با سرکشی به منازل آنان، می‌شناسند، همچنین طلاب در پرونده شخصی خود در سایت مرکز، فرم های خود اظهاری مربوط به مسائل معیشتی، وضعیت خود را بیان می نمایند و حتی دهک های درآمدی طلاب بر این اساس مشخص است.
وی تصریح کرد؛ مساعدت های خیرین منحصر به مرکز خدمات حوزه نیست و سایر نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی و حتی دیگر مراکز حوزوی و مدارس علمیه سراغ آنها می روند و لذا به این دلیل کمک های شایانی دست مرکز نمی گیرد ولی در مجموع بابرکت است.
عدم تاسیس منابع پایدار برای طلاب از سوی حوزه
مدیر کل جذب ظرفیت ها و منابع مرکز خدمات حوزه های علمیه افزود: متاسفانه حوزه از ابتدای انقلاب به دلیل مشکلات اداره امور مملکت و مواجهه با کارهای عظیمی که متوجه روحانیت بوده است، به فکر تاسیس منابع پایدار و تثبیت راهکارهای معیشت دائمی برای اداره امور حوزه ها و طلاب نبوده است، علی‌رغم این که امامین انقلاب قبل و بعد از انقلاب به این موضوع همواره تاکید داشتند و معیشت طلاب از دغدغه های جدی آنها بوده است.
درست است که مقام معظم رهبری (مدظله) جهت جامه عمل پوشانیدن به این دغدغه در سال ۱۳۷۰ دستور تاسیس مرکز خدمات را فرمودند و لکن مرکز خدمات حوزه قادر به تامین حداقل های معیشتی طلاب من جمله ضرورت های درمانی و بیمه می باشد، و لذا بخش عمده بودجه مرکز به سمت بیمه تامین اجتماعی و درمان طلاب می رود که آن هم حداقلی است.
موقوفاتی که به کام طلاب نیستند
وی سپس در مورد موقوفات مربوط به حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: در زمان حکومت پهلوی، رضاخان برای تضعیف روحانیت، موقوفات حوزه ها را برگرداند و ملکی کرد. مثلاً در یکی از استانها دو سوم زمین های آن وقفی است اما سندی وجود ندارد چون سندهای وقفی را از بین بردند. لذا این منابع پایدار در زمان پهلوی عمدتا از بین رفت و بعد از انقلاب نیز بخشی از موقوفات متاسفانه به درستی در اختیار حوزه قرار نگرفت.
ضمن اینکه اگر موقوفاتی هم موجود است با نیت خاص و مدارس علمیه خاص می باشد و برای معیشت آنها، قصد داریم به کمک خیرین، منابع پایداری برای این امور ایجاد کنیم.
طرح هدفمندسازی خدمات در راستای تمرکز زدایی و حل مشکلات معیشتی طلاب
مدیر کل جذب ظرفیت ها و منابع مرکز خدمات حوزه های علمیه در خصوص برنامه های کلان مرکز خدمات حوزه اذعان کرد: یکی از برنامه های مرکز، هدفمندسازی خدمات، بر اساس پیشرفت علمی طلبه و فعالیت‌های حوزوی آنها است. در این طرح، طلبه ای که در حوزه پیشرفت علمی خاصی ندارد خدمات حداقلی دریافت خواهد کرد و اما طلبه ای که در زمینه تبلیغ، پژوهش، تألیف، تدریس و تحصیل فعالیت دارد، خدمات بیشتری دریافت می نماید.
مشکل اصلی، تمرکز طلاب در قم است
وی اضافه کرد: یکی از مشکلات ما تمرکز طلاب در برخی شهرها مثل قم، مشهد و تا حدودی اصفهان است که باید تمرکز زدایی صورت گیرد. با این هدفمندی خدمات، بخشی از تمرکز زدایی صورت می‌پذیرد. اگر طلبه در قم مشغول گذراندن مراتب عالیه علمی است که مشکلی وجود ندارد. اما در غیر این صورت باید به شهرهای مورد نیاز برود و به تدریس، تبلیغ و دیگر امور مربوط به روحانیت بپردازد. با این تمرکز زدایی، بخش مهمی از مشکلات معیشتی طلاب حل می شود. در حال حاضر بسیاری از طلاب ما در قم، با نماز و روزه استیجاری معیشت خود را می گذرانند. متاسفانه علاقه طلاب و مخصوصاً خانواده آنها برای مهاجرت به شهرهای دیگر کم است و دلیل آن هم وضعیت خاص فرهنگی قم که مطلوب ایشان است.
تنوع نحوه کمک‌ها، در بخش تبرعات
حجت الاسلام و المسلمین عدالت در خصوص چگونگی استفاده ی طلاب از سامانه تبرعات گفت: وقتی طلبه وارد پنل شخصی خود می شود، در بخش تبرعات، موضوعات مختلفی مانند؛ انفاق، جهیزیه، قربانی، عقیقه، وقف، ردمظالم، وصیت، کمک هزینه تحصیلی و… کمک هایی خود را واریز نموده و مرکز برای طلاب نیازمند بر اساس شاخصه هایی مانندِ مستاجر بودن، عیال وار بودن، مناطق محروم و امثال اینها مساعدت می کند.
