به گزارش خبرنگار صدای حوزه، حجت الاسلام سیدکاظم روحبخش کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، فعال و ایده پرداز فضای مجازی و همچنین مدیر عامل استارت آپ “پشتیبان من” در گفتگویی صمیمی با پایگاه خبری تحلیلی صدای حوزه به ضرورت حضور هرچه بیشتر طلاب در فضای مجازی و بررسی کم و کیف این موضوع پرداخت که در ادامه قسمت‌هایی از این گفتگو را باهم می خوانیم؛
طلاب بخاطر یک محجوریتی که بعضا برای خود ایجاد کرده اند مبنی بر اینکه مثلا من فقط در قالب منبر در مسجد و یا اینکه اگر من را دعوت کنند می روم و تبلیغ می کنم، ویا اینکه اگر اقبالی نسبت به من باشد می آیم ولاغیر، خودشان را محدود کرده اند. طبعا هم جاهایی هست که مردم با روحانیت و نظام و این مسائل زاویه دارند. اگر بخواهیم رک باشیم و بدون حاشیه به این مطلب بپردازیم، بعضا طلاب از حضور در این موقعیت ها نوعی ترس دارند؛ زیرا اینگونه فکر می کنند که در صورت حضور در این جمع ها من با مخالف خودم روبرو می شوم! به همین دلیل غالبا در موقعیت هایی قرار می گیرند که اقبالی به آن ها باشد و مورد انتقاد یا مسائل دیگر قرار نگیرند.
وی در ادامه افزود؛ مرحوم آیت الله مجتهدی می فرمود:
” وقتی برای تبلیغ به یک شهر یا روستا می روید مخاطب شما آنهایی که پای منبر شما یا دور و اطراف شما جمع می شوند، نیستند. مخاطب شما آن افرادی هستند که وقتی شما در مسجد منبر می روید در کوچه و خیابان مشغول فوتبال و بازی هستند و از شما فراری اند”.
این فعال و ایده‌پرداز مجازی اذعان داشت؛ این قضیه باید برای طلاب حل شود و طلاب باید واقعا این را دریابند و حس کنند که مردم به شدت در فضای مجازی منتظر طلاب هستند و به آن ها نیاز دارند. سطح سواد علمی محتواهایی که در فضای مجازی وجود دارد اصلا در حد ایده‌آل نیست. اما همین مقدار کم هم آنچنان مورد استقبال قرار می گیرد که باعث تعجب است. دقیقا مثل تشنه ای که در کویر است و به دنبال یک جرعه آب می گردد. مردم وقتی در فضای مجازی معارف را از طلاب دریافت می کنند به مانند همان فرد تشنه که در بیابان به دنبال آب است، آن را پذیرفته و خیلی هم تشکر می کنند.
حجت الاسلام روحبخش گفت؛ مساله ای که اینجا مطرح است این است که دید طلاب به مردمی که در فضای مجازی هستند اینگونه نیست. طلاب فکر می کنند که در فضای مجازی مقبولیت ندارند و این اصلا درست نیست.
نگرش طلاب باید عوض شود
وی افزود؛ در همین فضای مجازی که ما مشغول به فعالیت هستیم گاها اتفاق می افتد که فردی می پرسد اگر من در اینجا از شما سوال شرعی بپرسم جواب می دهید!؟ یعنی تا این حد ما طلاب از مردم فاصله گرفته ایم که آن ها مردد هستند که از ما سوال بپرسند و وقتی هم که پاسخ را ازما دریافت می کنند با واکنش های بسیار جالبی مواجه می شویم. مثلا به خاطر سوالی که شاید جوابش یک کلمه باشد تشکرهای فراوان و عجیب و غریب انجام می دهند! همه این مسائل بیانگر این است که مردم به ما اقبال دارند اما ما از آن ها مخصوصا در فضای مجازی غافلیم.
حجت الاسلام روح بخش در ادامه با اشاره به اینکه مردم در به غیراز شهرهایی مثل قم و مشهد و اصفهان که نسبت به سایر شهرها از موقعیت مذهبی بیشتری برخوردارند، از فقر شدید معرفتی رنج میبرند ادامه داد؛ امروزه رسانه و فضای مجازی با توجه به گستردگی که دربین مردم دارد این زمینه را برای ارتباط هرچه بیشتر طلاب با مردم فراهم کرده است.
اختلاف سطح فکری میان طلاب و مردم
وی خاطرنشان کرد؛ من در شروع فعالیتم در فضای مجازی اصلا فکر نمی کردم که بالاترین و بیشترین نیاز و سوال مردم حول محور سوالات شرعی باشد. اما این مساله در میان طلاب از جمله کم اهمیت ترین موضوعات است که در تبلیغ هایشان به آن می پردازند. طلاب فکر می کنند که مسائل شرعی خیلی مهم نیست و باید برویم سراغ مسائل فلسفی و عرفانی و تفسیری. البته این ها هم لازم است اما باید اولویت سنجی کرد. این موضوع نشانگر اختلاف زیاد سطح فکری ما طلاب با بدنه مردم است.
وی در پاسخ به این سوال که علت این اختلاف سطح فکری چیست گفت؛ علت این است که طلاب اصلا در زندگی مردم عادی حضور ندارند و غالبا طلاب به دنبال مهیا کردن یک منطقه امن برای خود هستند. مخصوصا در شهری مثل قم. در حال حاضر چرا قم بیشترین تمرکز حضور طلاب را دارد؟ چرا طلاب در شهرک مهدیه یا پردیسان قم بصورت متمرکز زندگی می کنند و اصطلاحا دور هم جمع شده اند؟
شهر قم، منطقه امن طلاب
مدیرعامل استارت آپ پشتیبان من افزود؛ علت تمایل طلاب به ماندن در شهری مثل قم جدای از بهره‌مندی از امکانات و اساتید مختلف است. شهر قم برای طلاب تبدیل به یک منطقه امن شده است و طلاب هم البته حق دارند به خاطر راحتی خود و خانواده‌شان ترجیح بدهند که در آن جا و در کنار یکدیگر بمانند که این کار همراه با مزایایی که دارد، معایبی را هم در بر می گیرد. یکی از مهمترین معایب، دور شدن از مردم و اصطلاحا جداشدن از آن هاست . این امر موجب می شود که ما در عدم ارتباط با مردم، با نیاز های معرفتی آن ها هم بیگانه شویم.
وی افزود؛ با وجود همه ی این مسائل، فضای مجازی شرایطی را فراهم آورده که طلاب بتوانند با هزینه بسیار کم و بدون محدودیت مکانی به امر مقدس تبلیغ بپردازند. از جمله مزیت های دیگر فضای مجازی این است که در آن افراد چون از یک هویت مجازی بهره می برند به راحتی می توانند سوالات، شبهات و حتی اشکالات و انتقادهای خود را مطرح کنند؛ از این رو خیلی آسان و راحت می توان با مردم ارتباط برقرار کرد.
نکته دیگر که در ارتباط گیری با مردم موثر است این است که مردم بتوانند بازندگی طلاب و سبک زندگی آن ها آشنا شوند. این امر به خودی خود دارای برکاتی است که از جمله آن می توان به فراهم شدن شرایط برای ارتباط بیشتر میان مردم و طلاب اشاره کرد. مساله مهم این است که طلاب ترس خود را کنار بگذارند و به راحتی با مردم ارتباط بگیرند.
اهمیت مخاطبان مخالف
حجت الاسلام روحبخش در ادامه مسیر ریل‌گذاری ارتباط طلاب با مردم گفت؛ مورد بعدی این است که در میان مخاطبان، آن دسته از مخاطبانی که مخالف ما هستند از اهمیت بیشتری برخوردارند. شاید ۱۰ نفر در میان ۱۰۰۰نفر باشند که با ما مخالفت می کنند اما همین افراد اگر مورد توجه واقع نشوند قطعا کل ابعاد تبلیغی مارا تحت الشعاع قرار خواهد داد. توجه ما به این افراد باید به اینگونه باشد که ما خودمان را در برابر این افراد مدیریت و کنترل کنیم. باید خودمان را برای رفتارهای مخالف آماده کنیم و به هم نریزیم. لزوم آشنایی با عملیات روانی برای مدیریت اینچنین مسائلی از ضروریات برای طلبه ای است که می خواهد در فضای مجازی به فعالیت بپردازد. متاسفانه غالبا اینگونه است که طلاب از همین افرادی که مواضع مخالف دارند تاثیر می پذیرند و دلسرد می شوند.
این فعال فضای مجازی، مانع اصلی حضور فعال طلاب در فضای مجازی را ایده‌آل گرایی نسبی طلاب دانست و در تبیین معنای ایده‌آل گرایی افزود؛ اگر طلاب کاری را انجام می دهند، دوست دارند که آن کار را به بهترین حالت ممکن و بدون هیچ عیب و نقصی انجام دهند. زیرا دوست ندارند نقد شوند. ضربه ای که کمال گرایی و ایده آل گرایی به کار در فضای مجازی می زند این است که اگر کار و محصول من که می خواهم در فضای مجازی فعالیت کنم عالی و درجه یک بود، وارد این فضا می شوم اما اگر حتی ذره ای نقص داشت وارد این فضا نمی شوم. واین باور به شدت غلط است.
وی با اشاره به روزهای ابتدایی شروع فعالیتش در فضای مجازی گفت؛ در ابتدای کار محصولاتی که ما تولید می کردیم خیلی ابتدایی، ساده و اتفاقا پر مشکل و اشتباه بود. چه در بعد محتوا و چه در بحث فرم. به همین دلیل وقتی شخص وارد این فضا می شود آهسته آهسته از حجم اشتباهات و نقص ها کاسته می شود و اصل این مسیر، مسیر رشد است .
مداومت، رمز موفقیت
حجت الاسلام روحبخش ادامه داد؛ نکته مهم دیگر مداومت در ارتباط گیری با مردم است. نباید دلسرد شد و باید ادامه داد. درصورت مداومت، مخاطب اینگونه تصور می کند که این مبلغ برای من ارزش قائل است و اینگونه نیست که هروقت حوصله داشت بیاید و یک چیزی بگوید. رعایت همین موارد باعث بالا رفتن تعداد و کیفیت مخاطبان خواهد شد.
به چه مسائلی بپردازیم؟
سیدکاظم روحبخش در مورد اینکه چه مسائلی را و از کجا باید پیدا کنیم تا به آن ها بپردازیم گفت؛ ما بر اساس هماهنگی هایی که با واحد پاسخ به سوالات حرم امام رضا علیه ااسلام انجام داده ایم یک بانک اطلاعات در مورد نیازهای امروز مردم را از طریق بررسی این سامانه بدست آورده ایم. نکته ی قابل توجه این است که این سوالات متشکل از سوالات افراد مختلف وبا گرایشات دینی، مذهبی و سیاسی متنوع است که اطلاعات خوبی را در مورد دغدغه و نیازهای روز مردم در اختیار ما می گذارد.
وی افزود؛ روش دوم از راه ارتباط مستقیم با مردم و آنالیز اطلاعات آن هاست که یکی دیگر از برکات ارتباط مسیتقیم با مردم همین امر است که ما می توانیم بفهمیم که واقعا دغدغه و مشکل امروز آن ها چیست. نظر سنجی می کنیم از مخاطبانمان که مثلا دوست دارید در مورد چه موضوعی بحث کنیم.
ضرورت پاسخ سریع و بروز
یک بحث مهم دیگر در مورد پاسخگویی به نیازهای مردم بحث بروز بودن است. گاها ممکن است یک شبهه یا مساله ای در فضای مجازی مطرح شود که البته این روزها کم هم اتفاق نمی افتد. اینکه طلبه در درجه اول این شبهه را بشناسد و بروز و بصورت واکنش سریع به آن پاسخ مناسب بدهد از جمله مسائل مهمی است که طلاب باید به آن توجه داشته باشند.
ایشان از بحث شناسایی نیاز به عنوان اولین و مهمترین اقدام برای تولید محتوا یاد کرده و خاطر نشان کرد؛ اگر طلاب بتوانند نیاز واقعی را شناسایی کنند، دیگر خیلی مهم نیست که در چه قالبی به آن می پردازند. مردم چون به آن نیاز دارند می آیند و ازین محتوا استفاده می کنند.
حجت الاسلام روحبخش در پاسخ به این سوال که فعالیت در فضای مجازی را از کی و چگونه شروع کردید گفت؛ از اسفند ۱۳۹۶ شروع به کار کردیم که در بدو کار با دو شکست بزرگ و شکست های کوچک زیادی مواجه شدیم. وی با اشاره به اینکه ذکر این مسائل به این خاطر است که اولا طلاب فکر نکنند که از ابتدا ما هیچ مشکلی نداشتیم و همه چیز درست و هماهنگ بوده، خاطر نشان کرد؛ تلاش و تداوم کار حتی در بدترین شرایط از مهمترین مسایل کار در این فضا است که باید بدان توجه ویژه داشت. در ابتدا هم کسی مارا تحویل نمی گرفت و این گلایه که اگر معروف نباشی و به جایی وصل نباشی هیچ یک از مسئولین به شما توجه نمی کنند به حق وارد است. اما بعد از اینکه یک مقدار شناخته شدید و تعداد فالوورهایتان بالا رفت خود مسئولین برای صحبت کردن و هماهنگی و همکاری با شما صف می کشند! به عنوان مثال وقتی برای اولین بار یکی از کارهای ما از شبکه یک پخش شد؛ از شهرداری مشهد گرفته تا ارگان های دیگر یک برخورد دیگری با ما داشتند که این موضوع واقعا دردناک است!
وی افزود؛ الان بهترین زمان و بهترین موقعیت برای کار در فضای مجازی است زیرا شرایط بسیار عالی برای فعالیت در این زمینه فراهم است. اصلا لازم نیست که با آن نگاه کمال گرایانه وارد این زمنیه شویم بلکه از همان امکانات ساده می توان شروع کرد و رفته رفته کار را ارتقا داد.
وی با اشاره به اینکه در ابتدای کار ما با چندنفر از رفقا و با هزینه شخصی و خیلی کم شروع به فعالیت کردیم افزود: شاید مهمترین بحث در اینکه ما به جایگاه امروزمان رسیده ایم این باشد که این تیم با تمام سختی هایی که در این مسیر متحمل شد؛ به لطف خدا اهتمام خیلی زیادی به تداوم کار در هر شرایطی داشت و همین مساله رمز موفقیت در هر کاری است.
سیدکاظم روحبخش در پایان با اشاره به اینکه طلاب به دلیل اینکه با کار جهادی مأنوس هستند، لذا کمتر دچار اختلاف و کم آوردن می شوند اذعان داشت؛ ضرورت کار تیمی یکی دیگر از مسائلی هست که می تواند موفقیت را در این زمینه چند برابر کند. ما حتی به دوستان توصیه می کردیم که بصورت خانوادگی و با همسرشان یک تیم تشکیل بدهند و در این زمینه فعالیت بکنند که برکات مخصوص به خود را خواهد داشت ان شا الله.
لازم به ذکر است که یکی از برنامه های تولیدی حجت الاسلام سیدکاظم روحبخش و تیم پشتیبان من، همزمان با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری با عنوان “سیاس باش” در حال تولید و پخش در فضای مجازی است که تاکنون دوقسمت از آن منتشر شده است.
