زخم کاری؛ از هشدار در مورد دنیا پرستی تا مرهم بر زخم های کاری دلِ محرومان

به گزارش صدای حوزه،سریال هایی که در شبکه نمایش خانگی تهیه و تولید می شوند همواره موجب واکنش های مثبت و منفی از سوی بینندگان و منتقدان واقع می شوند. یکی از تولیداتی که این روزها واکنش های زیادی را به خود جلب کرده است سریال زخم کاری، اولین ساخته سریالی محمد حسین مهدویان است. در این یادداشت نگاهی متفاوت با آنچه این روزها در مورد زخم کاری گفته می شود را باهم می خوانیم:
من در تقسیمات خودم فیلم‌ها، سریال‌ها و حتی رمان‌هایی که مظاهری از فساد را ترسیم می‌کنند، به دو دسته تقسیم می‌کنم، دسته اول شامل تولیداتی است که مفاسد را همراه با نتایج آن به‌گونه‌ای توصیف می‌کند که نابودی افراد فاسد را نشان می‌دهد و مخاطب را به این نتیجه می‌رساند که فساد، خود فرد، خانواده، جامعه و زندگی‌اش را تباه خواهد کرد و در نهایت عقل بیننده حکم می‌کند از چیزی که عواقب اینچنینی دارد دوری کند.

در این دسته، نمایش نابودی فاسدان برای جامعه، نوعی انذار است که نویسنده و کارگردان دغدغه‌مند به سبب درک صحیح از واقعیات موجود در جامعه اقدام به آن کرده است و شایسته است این اثر اقناعی مورد حمایت قرار گیرد.

اما در مقابل، دسته دوم آثاری را شامل می‌شود که مفاسد را به‌گونه‌ای توصیف می‌کند که با تزیین مظاهر فساد در نگاه بیننده، هیجانات شهوانی خفته او را تحریک و فساد را ترویج می‌کنند، تا حدی که مخاطب پس از تماشای صحنه‌های گناه آلود علاقه‌مند به تجربه یا تکرار آنها است. بدیهی است که نه تنها باید جلوی پخش چنین آثار ضد فرهنگی را گرفت، بلکه باید آنها را در نطفه و مرحله شکل‌گیری خفه کرد.

سوختن تر به آتش خشک!

امروز در شبکه نمایش خانگی ما از هر دو نوع این آثار موجود است، اما متأسفانه به هر دوی آنها توسط برخی از ناظران و ممیزان به یک چشم نگاه می‌شود و گویا درکی در خصوص اینکه دسته اول ضدفساد و منصرف کننده افراد از طی کردن مسیر تباهی است و دسته دوم مروج فساد و عین تباهی است وجود ندارد!

این در حالی است که مردم بخوبی این تفاوت را درک می‌کنند و تفوق معنادار سریال‌های ضدفساد بر سریال‌های مروج فساد در زمینه استقبال مردمی و فروش، شاهد این مدعا است.

دبیر محترم شورای محتوایی صدور مجوز تولیدات حرفه‌ای اخیراً در گفت‌وگویی درباره سریال‌های نمایش خانگی مطالبی راجع به بعضی از سریال‌ها گفته‌ است که به‌نظر، برآمده از عدم توجه به تفکیک مذکور باشد، ایشان یا سریال‌ها را تماشا نمی‌کند و یا تا توصیفی از فساد در آنها می‌بیند، سریال را در دسته مروج فساد قرار می‌دهد!

مثلاً یکی از سریال‌های مورد اشاره او زخم کاری است که درباره آن گفته‌ است: زنان در زخم کاری اکثراً طماع، اهل وسوسه، خشونت و… بودند.

در اینجا به وضوح پیداست که آقای دبیر یا اصلاً سریال را به‌طور کامل ندیده‌ است و یا درباره برخی زنان فیلم قضاوتی جدای از بستر داستان دارد و شاید هم فقط صحنه‌های طماعی زنان به رؤیتشان رسانده شده! چرا که در نظر کسی که سریال زخم کاری را همراه با تفکر تماشا کرده باشد، مردان این سریال بسیار طماع تر از زنان آن‌اند، مردانی که بیش از زنان داستان بر تکاثر ثروت طمع دارند و علاوه بر آن بر خود زنان و کسب قدرت نیز طمع می‌ورزند! که کاراکتر حاج عمو مصداق تام آن است.

زخم کاری؛ سریالی فساد ستیز

من به عنوان فرد علاقه‌مند به فیلم و سریال، تمام قسمت‌های زخم کاری را با دقت تماشا کردم و با احساساتی که در من و دوستان و اطرافیانی که از آنها نظرخواهی کردم برانگیخت، می‌توانم قاطعانه این سریال را در دسته سریال‌هایی قرار دهم که فساد را طوری توصیف کرد که موجب زدگی مخاطب از سبک زندگی فاسد شد.

مهدویان در ساخت این اثر بازهم باهوش ظاهر شد و در مقام اقتباس از یک رمان نه چندان قوی و جذاب، با گریز از اقتباس تام از رمان توقیف شده بیست زخم کاری، از آن علیه یک طبقه لاکچری هوسران بهره برد، در حالی که نویسنده رمان جای دیگری را نشانه گرفته بود!

بیننده سریال زخم کاری فساد تام و تمامی را از مصرف مواد مخدر گرفته تا زن‌بارگی و قتل‌ در فیلم می‌بیند اما ماحصل تماشای تمام این صحنه‌ها انصراف از و یا حداقل تردید در طمع ورزیدن در داشتن زندگی لاکچری موقت به قیمت نابودی است.

مهدویان در این سریال به خوبی نشان می‌دهد که اخلاق فاسد و هوسرانی یک پیرمرد پولدار و البته نوکیسه در ایجاد رابطه با منشی جوانش(سمیرا) که به طمع کسب ثروت با حاج عمو همراه شده است، چه نتایج اسفباری برای خانواده اصلی‌اش خواهد داشت.

زخم کاری با ما مخاطبانش کاری کرد که از حسرت خریدن خانه در شمال تهران، خودرو بنز و BMW آن هم با پلاک رُند، داشتن یک اسب، حتی خریدن یک موتورسیکلت هوندا مدل کلیک! صرف نظر کنیم، که نکند روزی برای داشتن اینها عشقمان به همسرمان را زیرپا بگذاریم، رو به رانت و کسب حرام و قاچاق بیاوریم و در نهایت آن‌قدر اخلاقمان فاسد شود که برای تکاثر مال مجبور به کشتن کسی شویم!

زخم کاری یادمان انداخت که رزق ما مقدر است و اگر طمع کنیم ناگزیر باید به راه حرام برویم و شکممان را با مالی پر کنیم که هر روز اخلاقمان را فاسدتر می‌کند تا جایی که برای کسب مال بیشتر براحتی آدم بکشیم و یا کشته شویم.

پس فعلاً اعضای آن شورای زیرنظر رئیس صدا و سیما به جای محروم کردن ما از این هشدارها، دسته‌بندی مذکور در این یادداشت را امتحان کنند، بلکه نگاهشان به ماجرا کلا عوض شد.

و اما چند آیه و عبارت قرآنی که در اثنای دیدن سریال زخم کاری برایم یادآوری می‌شد:

أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ…..لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ

تفاخر به بیشترداشتن شما را غافل داشت………..البته (پس از مرگ) دوزخ را مشاهده خواهید کرد.

وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا ۖ لَا نَسْأَلُکَ رِزْقًا ۖ نَحْنُ نَرْزُقُکَ ۗ وَالْعَاقِبَهُ لِلتَّقْوَىٰ / طه ۱۳۲

تو اهل بیت خود را به نماز و طاعت خدا امر کن و خود نیز بر نماز و ذکر حق صبور باش، ما از تو روزی (کسی را) نمی‌طلبیم بلکه ما به تو (و دیگران) روزی می‌دهیم، و عاقبت نیکو مخصوص (اهل) پرهیزکاری و تقواست.

قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ ۖ أَلَّا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا ۖ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ۖ وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ ۖ وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ ۖ وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۚ ذَٰلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ / انعام ۱۵۱

بگو: بیایید تا آنچه خدا بر شما حرام کرده همه را بر شما بخوانم، و آن اینکه به هیچ وجه شرک به خدا نیاورید، و به پدر و مادر احسان کنید، و دیگر اولاد خود را از بیم فقر نکشید، ما شما و آنها را روزی می‌دهیم، و دیگر به کارهای زشت آشکار و نهان نزدیک نشوید و نفسی را که خدا حرام کرده (محترم شمرده) جز به حق به قتل نرسانید. خدا شما را به این اندرزها سفارش نموده، باشد که تعقل کنید.

لَهُ مَقَالِیدُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ / شوری ۱۲

کلید (گنج نعمتهای) آسمانها و زمین او راست، هر که را خواهد رزق وسیع دهد و هر که را خواهد تنگ روزی کند، که او به هر چیز آگاه است.

وَکَأَیِّنْ مِنْ دَابَّهٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یَرْزُقُهَا وَإِیَّاکُمْ وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ / عنکبوت ۶۰

و (در کار رزق به خدا توکل کنید نه بر سعی خود که) چه بسیار حیوانات که خود بار روزی خود نکشند، خدا (بدون هیچ کوشش) به آنها و هم به شما روزی می‌رساند، و او شنوا (ی دعای محتاجان) و دانا (به احوال بندگان) است.