درمان گلودرد با طب سنتی ایرانی

چرا گلودرد می‌گیریم؟

گلودرد زمانی اتفاق می‌افتد که حلق شما (جایی در پشت گلو) شروع به التهاب می‌کند. گلودردهای معمول با ویروسی مثل آنفولانزا یا سرماخوردگی ایجاد می‌شوند. معمولا نیز در زمستان و اوایل بهار که مردم بیشتر در فضای بسته‌اند به اوج خود می‌رسند و ظرف چند روز برطرف می‌شوند. گلودرد استرپت با عامل باکتریایی به‌نام استرپتوکوکوس پیوژنز ایجاد می‌شود. این نوع گلودرد را پزشک با آنتی‌بیوتیک تجویزی درمان می‌کند.

برخی دیگر از عوامل گلودرد عبارت‌اند از:

بازگشت اسید از معده؛
حساسیت به کپک، گردوغبار، موی حیوانات و گرده گیاهان؛
کشش عضلات به‌دلیل فریادزدن یا بلند صحبت‌کردن در دوره‌های طولانی؛
محرک‌هایی مثل آلودگی هوا، مواد شیمیایی، دود سیگار، غذاهای تند و نوشیدنی‌های الکلی؛
ویروس اچ. آی. وی (HIV)؛
سرطان گلو.
گلودرد گاهی از جمله علائم بیماری کووید ۱۹ هم هست؛ اما به‌اندازه تب و سرفه شایع نیست.

درمان خانگی گلودرد

روش‌های مختلفی برای کاهش علائم شایع گلودرد ویروسی وجود دارد که برای دردهای خفیف مناسب است.

هرچند این روش‌ها به کاهش درد و علائم بیماری کمک می‌کنند، به یاد داشته باشید بعضی از انواع گلودرد مثل گلودرد استرپتوکوکی باید با آنتی‌بیوتیک درمان شوند تا عفونت کاملا از بین برود و از عوارض جانبی بلندمدت جلوگیری شود.
در ادامه، به انواع روش‌های درمان خانگی گلودرد اشاره می‌کنیم.

۱. استراحت کافی

استراحت و خواب کافی داشته باشید. خوابیدن در فرایند بهبود اهمیت دارد. خواب شبانۀ خوب به دستگاه ایمنی کمک می‌کند با ویروس‌ها و باکتری‌های عامل گلودرد مبارزه کنند. به صدایتان نیز استراحت دهید. فقط در شرایط ضروری صحبت کنید و تا زمان بهترشدن گلویتان، با پیام‌های نوشتاری با دیگران ارتباط برقرار کنید.

۲. نوشیدن مایعات فراوان

مایعات زیاد بنوشید تا از کم آبی جلوگیری شود. مایعات به مرطوب‌ماندن گلو، ازبین‌رفتن گرفتگی و رقیق‌شدن ترشحات مخاطی کمک می‌کند. از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل و کافئین که موجب کم آبی می‌شوند نیز خودداری کنید.

اگر گلودردتان با تب همراه باشد، بدنتان با کمبود آب مواجه می‌شود و لازم است آن را جایگزین کنید.

۳. استفاده از مایعات گرم

نوشیدن مایعات گرم (مثل چای بدون کافئین با لیمو و عسل، آب گرم با لیمو و عسل، و آبگوشت گرم) گلودرد را تسکین می‌دهد. مایعات گرم به رقیق‌شدن مخاط سینوس، تخلیه بهتر سینوس و کاهش گرفتگی کمک می‌کند. البته آب یخ نیز مانند نوشیدنی‌های گرم در تسکین گلودرد مؤثر است.

شاید شنیده‌های شما درباره تأثیر منفیِ خوردن آب یخ بر گلودرد با این توصیه ما در تناقض باشد. جالب است بدانید هیچ مدرک علمی‌ای ثابت نمی‌کند خوردن آب یخ باعث گلودرد می‌شود!

۴. تصفیه و مرطوب‌کردن هوا

در اتاق استراحت‌تان از دستگاه بخور استفاده کنید. این کار از خشک‌شدن هوا که محرک گلودرد است جلوگیری می‌کند. به یاد داشته باشید باید آب داخل دستگاه بخور را مرتب عوض کنید تا هوای آلوده وارد محیط نشود. همچنین می‌توانید چند دقیقه در حمام بخار بنشینید. تصفیه‌کننده هوا نیز می‌تواند کمکتان کند.

هوای مرطوب در خارج‌شدن ترشحات آزاردهنده بینی مؤثر است. به این منظور، می‌توانید صورت‌تان را بالای یک ظرف حاوی آب داغ بگیرید و حوله‌ای روی سرتان بیندازید و هوای داغ را استنشاق کنید. هوای مرطوب برای کودکانی که سرفه خشک دارند نیز بسیار مناسب است و به مرطوب‌شدن گلوی آنها کمک می‌کند.

افراد مبتلا به گلودرد باید از بعضی محرک‌های موجود در هوا مثل دود سیگار یا بعضی از محصولات تمیزکننده اجتناب کنند.

۵. کمپرس گرم برای درمان گلودرد

گذاشتن کمپرس گرم روی گردن به گرم‌شدن گلو و تسکین غده‌های لنفاوی حساس کمک می‌کند. می‌توانید برای این کار از کیسه آب داغ یا حوله‌ای که با آب داغ مرطوب شده استفاده کنید.

۶. ترک سیگار

ترک‌کردن سیگار گلودرد را تسکین می‌بخشد. استنشاق دود سیگار باعث خشکی، التهاب و تورم گلو و ایجاد سرفه می‌شود. همچنین، حرارت تولیدشده از دود تنباکو موجب گلودرد می‌شود. استفاده از سیگار افراد دیگر نیز ممکن است موجب گلودرد شود؛ بنابراین فرد سیگاری اگر گلودرد دارد، سیگار روشنش را نباید به شخص دیگری بدهد.

۷. غرغره آب‌نمک

آب‌نمک روشی آسان و اقتصادی برای درمان گلودرد و نرم‌کردن مخاط است که از عفونت مجرای تنفسی فوقانی جلوگیری می‌کند و علائم گلودرد ناشی از آبریزش از عقب بینی را از بین می‌برد. همچنین، مایعات را از بافت گلویتان بیرون می‌کشد و به شستن ویروس‌ها کمک می‌کند.

یک‌چهارم قاشق‌ چای‌خوری نمک را با ۱ فنجان آب ترکیب و غرغره کنید. می‌توانید این کار را زمانی انجام دهید ‌که در گلویتان احساس خارش یا درد دارید.
آب‌نمک را نبلعید و از نمک زیاد هم استفاده نکنید، زیرا ممکن است پوشش حساس گلوی شما را خشک کند.

۸. استفاده از تکه‌های یخ یا غذاهای یخ‌زده

سرما به‌سرعت درد گلو را تسکین می‌دهد و بسیاری از غذاهای یخ‌زده راحت‌تر بلعیده می‌شوند. شما می‌توانید تکه‌های یخ را بمکید تا درد و سرفه گلودرد از بین برود. بعضی از غذاهای لبنی مخاط بیشتری دارند که گلو را تحریک می‌کنند. به همین علت، غذاهای غیرلبنی گزینه‌های مناسب‌تری برای تسکین گلودردند. منتها اگر محصولات لبنی گلویتان را تحریک نمی‌کند، می‌توانید از بستنی کم‌چرب بدون مغز و آجیل استفاده کنید.

۹. سرکه‌سیب برای درمان گلودرد

سرکه نوعی اسید است که باکتری‌های گلو را می‌کشد و گلودرد را تسکین می‌دهد. همچنین خلطی را که موجب تحریک گلو می‌شود نیز نرم می‌کند.

یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را با ۱ فنجان (۲۵۰ میلی‌لیتر) آب ترکیب و آن را غرغره کنید.
می‌توانید ۱ قاشق چای‌خوری نمک را هم به این ترکیب اضافه کنید و ترکیب آب و نمک و سرکه را غرغره کنید.
همچنین می‌توانید ۱ قاشق چای‌خوری سرکه سیب را همراه ۱ قاشق چای‌خوری عسل در چای بریزید و بخورید.

۱۰. سیر خام

زمانی که سیر را خرد می‌کنید، ترکیبی به‌نام آلیسین آزاد می‌کند که خاصیت ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضدویروسی دارد و درد گلو را از بین می‌برد.

بهترین روش استفاده از سیر برای گلودرد این است که آن را بجوید یا تکه‌های کوچک آن را ۱۵ دقیقه بمکید. این کار ممکن است برای بسیاری از افراد سخت باشد. برای راحتی کار می‌توانید سیر را ریز کنید و کمی عسل یا روغن زیتون به آن اضافه کنید یا آن را با سبزیجات دیگر ترکیب کنید و آب سبزیجات درست کنید. حتی می‌توانید کمی سس سالسا به سیر اضافه کنید.
بهتر است سیر را به‌صورت خام و بلافاصله بعد از خردشدن بخورید تا آلیسین بهتر اثر کند.

۱۱. عسل

عسل خاصیت ضدباکتریایی دارد و گلودرد ناشی از عفونت را تسکین می‌بخشد. همچنین، در بهبود سرفه‌هایی که موجب گلودرد می‌شوند نیز مؤثر است.

می‌توانید عسل را به آب گرم، چای یا آب لیمو اضافه و میل کنید.
به کودکان زیر ۱ سال عسل ندهید، زیرا ممکن است عسل به اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم آلوده باشد که موجب بوتولیسم در نوزادان می‌شود.

۱۲. سوپ مرغ

مادربزرگ‌ها حق دارند. این سوپ گلو را گرم و مرطوب نگه می‌دارد. درست مثل نوشیدن چای گرم، خوردن سوپ گرم نیز گلودرد را تسکین می‌دهد و می‌تواند به رقیق‌شدن مخاط کمک کند. همچنین، سوپ کم‌نمک آب بدنتان را نیز تأمین می‌کند. به‌علاوه، این سوپ حاوی مواد ضدالتهابی است که علائم سرماخوردگی را نیز کاهش می‌دهد.

۱۳. گیاهان دارویی برای درمان گلودرد

قبل از استفاده از دمنوش‌های گیاهی، با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید این مواد تداخلی با داروهای تجویزی شما ندارند یا با توجه به سابقه پزشکی‌تان استفاده از این دمنوش‌ها برایتان بی‌خطر است.

چای بابونه آرام‌بخش است و به استراحت بهتر شما کمک می‌کند.
چای زنجبیل و عسل هم یکی از جوشانده‌های محبوب برای رفع التهاب گلو است.

می‌توانید جوشانده ریحان درست کنید و بعد از صاف‌کردن دمنوش، آن را بنوشید یا غرغره کنید.
روغن‌های طبیعی خاص مثل روغن جوز هندی، ترنج و سرو حاوی کامفن هستند که اثر خنک‌کنندگی و آرام‌بخشی دارند.

همچنین می‌توانید از جوشانده برگ حنا یا پودر هل که در آب حل کرده و آن را صاف کرده‌اید برای غرغره‌کردن استفاده کنید.
زردچوبه آنتی‌اکسیدانی عالی است. نصف قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را همراه نصف قاشق چای‌خوری نمک در آب داغ حل کنید و هر ۲ ساعت ۱ بار غرغره کنید.

مریم گلی گیاه دیگری است که خاصیت ضدباکتریایی و ضدعفونی‌کنندگی دارد. اکیناسه نیز موجب تقویت سیستم ایمنی می‌شود. از ترکیب این ۲ ماده می‌توان به‌عنوان اسپری گلو استفاده کرد.
ریشه شیرین بیان، ریشه گل ختمی و نارون لغزنده از جمله داروهای گیاهی رایج برای درمان گلودردند. بر اساس پژوهشی، این ترکیب ۳۰ دقیقه بعد از مصرف درد گلو را کاهش می‌دهد.

برگ فوفل نوعی داروی قدیمی و سنتی است که گلودرد را تسکین می‌دهد. می‌توانید برگ‌های فوفل و ریحان را در آب بجوشانید و بعد از صاف‌کردن آن را بنوشید و برای اینکه طعم بهتری داشته باشد، به آن عسل یا نمک اضافه کنید.
مقداری میخک را در پشت دهانتان (بین دندان‌ها و گونه) قرار دهید و هر بار کمی آن را گاز بزنید تا روغن آن آزاد شود. خاصیت بی‌حس‌کنندگی میخک نوعی درمان خانگی برای گلودرد محسوب می‌شود. همچنین برای سرفه‌ خشک هم مناسب است.

۱۴. غرغره فلفل هندی

این درمان خانگی به‌تازگی طرفداران زیادی را جلب کرده است. فلفل هندی حاوی کپسایسین است که خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد. این فلفل سرشار از ویتامین سی (C) است و مسکنی طبیعی محسوب می‌شود. ادعا می‌شود اگر نصف قاشق چای‌خوری فلفل هندی را با ۱ فنجان آب ترکیب و غرغره کنید، می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند و عفونت گلو را از بین ببرد. البته برای مشاهده بهبودی به چند روز زمان نیاز است.

فلفل ممکن است دهان و گلوی شما را بسوزاند؛ بنابراین اگر در گلویتان زخم‌های باز دارید، از فلفل استفاده نکنید.

۱۵. روغن نعناع فلفلی

نعناع فلفلی گلودرد را تسکین می‌دهد و سرفه خشک را برطرف می‌کند. ترکیب اصلی آن منتول است که با رقیق‌کردن مخاط به‌عنوان ضداحتقان عمل می‌کند. می‌توانید چای نعناع فلفلی بنوشید، روغن آن را به بخور اضافه کنید یا حتی مقداری از روغن را روی قفسه سینه بمالید (اگر روغن غلیظ است، می‌توانید آن را رقیق کنید).

۱۶. داروهای مسکن بدون نسخه برای درمان گلودرد

با استفاده از اسپری‌های بی‌حسی گلو یا مسکن‌های بدون نسخه مثل ایبوپروفن‌، استامینوفن یا ناپروکسن می‌توانید از درد و التهاب ناشی از گلودرد خلاص شوید و استراحت بهتری داشته باشید. اگر گلودرد شما به‌دلیل حساسیت است، استفاده از آنتی هیستامین برای ازبین‌بردن احتقان و آبریزش از عقب بینی گزینه مناسبی است.

بیشتر بی‌حس‌کننده‌های موجود در اسپری‌های بدون نسخه حاوی فنول و بنزوکائین‌اند که گلو را بی‌حس می‌کنند. ‌این اسپری‌ها در درمان گلودرد و کاهش دوره سرماخوردگی نقشی ندارند؛ اما به‌طور موقت درد گلو را از بین می‌برند.

اگر فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید، قبل از استفاده از داروهای مسکن با پزشک مشورت کنید.

۱۷. قرص آب‌نباتی گلودرد یا آب‌نبات سفت

قرص آب‌نباتی بدون نسخه گلودرد و آب‌نبات سفت می‌توانند با تولید بزاق رطوبت گلو را تأمین کنند و درد ناشی از خشکی گلو را تسکین دهند. آب‌نبات زینک دوره سرماخوردگی را کوتاه می‌کند و ممکن است شدت علائم سرماخوردگی مثل گلودرد را نیز کاهش دهد.

این آب‌نبات‌ها معمولا برای کودکان ۵ سال به بالا و افراد بزرگ‌سال مناسب‌اند و برای کودکان زیر ۲ سال پیشنهاد نمی‌شوند.

۱۸. طب سوزنی

طب سوزنی به ازبین‌بردن درد گلو کمک می‌کند. متخصصان طب سوزنی ادعا می‌کنند نقطه طب سوزنی برای گلودرد در دست قرار دارد که به رهایی سریع‌تر درد گلو کمک می‌کند.

در کنار تمام روش‌های درمان خانگی گلودرد، رژیم غذایی متعادلی را رعایت کنید. سبک زندگی سالم و استراحت مناسبی داشته باشید. زمانی که بدنتان خسته است، نمی‌تواند قدرت بازسازی خودش را به‌شکل مؤثری نشان دهد.

طب آیورودا برای درمان گلودرد

در طب آیورودا، گلودرد علامت غیرمستقیم سرماخوردگی است و درد آن شبیه گیرکردن خرده چوب در گلو است. واتا-کافا (به‌ترتیب، مسئول حرکت در بدن و مسئول ساختار در بدن) در ایجاد گلودرد نقش دارد.

روش‌های زیر در طب آیورودا به کاهش علائم گلودرد کمک می‌کند:

جوشانده برگ چای با مقداری نمک را ۲ تا ۳ بار در روز غرغره کنید تا از گلودرد خلاص شوید.
دو قاشق چای‌خوری سرپُر تخم آژوان را در آب سرد خیس کنید. مقداری نمک به آن اضافه کنید و برای تسکین گلودرد غرغره کنید.
شیرین‌بیان درمانی خوب برای گلودرد است. یک تکه از شیرین‌بیان را در دهانتان بگذارید و به‌طور مرتب بجوید. گلودردتان را تسکین می‌دهد.

یک قاشق چای‌خوری سرپُر از پودر دارچین را در آب بجوشانید. عصاره آن را بگیرید و مقداری فلفل سیاه و یک قاشق چای‌خوری سرپُر عسل به آن اضافه کنید. این جوشانده را هر ۳ ساعت در روز بخورید تا گلودرد درمان شود.
دو قاشق چای‌خوری تخم شنبلیله را به یک لیتر آب سرد اضافه کنید و روی شعله ملایم بجوشانید. اجازه دهید تا در دمای اتاق سرد شود. این ترکیب را صاف کنید و چند بار در روز غرغره کنید. این کار به درمان گلودرد کمک می‌کند.

طب سنتی ایرانی برای درمان گلودرد

با جست‌وجویی ساده در اینترنت می‌توان با روش‌های طب سنتی برای درمان گلودرد آشنا شد. درمان گلودرد با طب سنتی با توجه به مزاج خود شخص و علت بیماری آن صورت می‌گیرد؛ مثلا می‌توانید از جوشانده عناب یا دانه به برای درمان گلودرد استفاده کنید.

علاوه بر مواردی مثل غرغره آب و نمک یا استفاده از سیر و عسل که در مقاله هم به آن اشاره شد، به‌گفته سهیلا یعقوبی (متخصص طب سنتی) در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، لیمو ترش، آویشن و اسطوخودوس با تقویت سیستم ایمنی و خاصیت ضدعفونی‌کنندگی‌شان می‌توانند به درمان گلودرد کمک کنند.

یک قاشق چای‌خوری پُر آویشن را در ۱۵۰ میلی‌لیتر آب جوش بریزید و اجازه دهید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کنید و روزانه ۳ فنجان از این دم‌کرده را بعد از غذا میل کنید. توجه داشته باشید نباید بیش از ۳ هفته مدام از دم‌کرده‌ آویشن استفاده کرد و بهتر است که زنان باردار برای استفاده از آن به پزشک مراجعه کنند.

۲۰ گرم از اسطوخودوس را ۱۰ دقیقه با یک لیتر آب جوش بجوشانید. سپس آن را صاف کنید و روزانه ۳ فنجان بنوشید. این کار را حداکثر ۵ تا ۷ روز تکرار کنید.

قبل از استفاده از هرگونه داروی گیاهی و روش‌های طبیعی جایگزین برای خودتان یا کودکتان، حتما با پزشک مشورت کنید. بعضی روش‌ها و مکمل‌ها ممکن است با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند. همچنین، زنان باردار باید در طول بارداری با پزشک زنان مشورت کنند.

درمان خانگی گلودرد در کودکان

بعضی داروهای بدون نسخه برای کودکان در سنین خاص توصیه نمی‌شود؛ بنابراین همیشه برچسب روی داروها را بخوانید. هیچ‌وقت به کودکان آسپرین ندهید. هیچ‌گونه داروی سرفه یا سرماخوردگی را به کودکان زیر ۴ سال ندهید و درمورد داروهای مناسب و دوز مصرفی آن برای کودکان بالای ۴ سال با پزشک مشورت کنید.

در ادامه، چند درمان خانگی گلودرد برای کودکان آورده شده است:

بستنی یخی: سرمای بستنی یخی به‌طور موقت گلو را بی‌حس می‌کند.
نعناع تند: بر اساس تحقیقات، اسپری حاوی روغن نعناع تند درد گلو را از بین می‌برد.
مایعات سرد: آب یا شیر سرد را امتحان کنید؛ اما از نوشیدنی‌های اسیدی مثل آب پرتقال دوری کنید.
آب آناناس: بروملین نوعی آنزیم گوارشی در آناناس است که به خلاصی از سرفه خشک کمک می‌کند.
سس تند: مانند درمان با فلفل هندی، برای بزرگ‌سالان است، فقط به‌جای پودر از مایع آن استفاده می‌کنید.
استامینوفن کودکان: استامینوفن ماده‌ای فعال و داروی رایج گلودرد است و باید در دوز مطمئن به کودک داده شود.
بخور: بهترین راه تسکین گلودرد حفظ رطوبت آن است. استفاده از دستگاه بخور از خشکی بیش از‌ اندازه هوا جلوگیری می‌کند و غشای مخاطی گلو را مرطوب نگه می‌دارد.
عسل: به‌عنوان مسکن گلودرد، آرام‌کنندۀ سرفه‌های شبانه و تسریع‌کنندۀ بهبودی شناخته می‌شود. عسل به‌اندازه دکسترومتورفان (نوعی دارو برای درمان سرفه) مؤثر است.
اسپری گلو: برچسب روی دارو را بخوانید و مطمئن شوید برای سن کودکتان مناسب است. اگر کودک شما زیر ۲ سال است، بیشتر داروها باید با دستور پزشک مصرف شوند.

صحبتی دوستانه

شما چه تجربه‌ای از درمان خانگی گلودرد دارید؟ آیا تا به حال از روش‌هایی که در این مقاله آوردیم برای درمان گلودرد استفاده کرده‌اید؟ کدام مورد برایتان جدید بود؟ حتما در قسمت ارسال دیدگاه نظرات و تجربه‌هایتان را با ما و دوستانتان در میان بگذارید. در صورت تمایل نیز این مقاله را برای عزیزانتان بفرستید تا با روش‌های مختلف درمان خانگی گلودرد بیشتر آشنا شوند. شاید روزی به آن نیاز داشته باشند.