به گزارش صدای حوزه، گاهی یک خبر بد می تواند سایه تلخی اش را روی همه خبرها بیاندازد. وقتی ذهن مخاطب با آن خبر تلخ درگیر شده به اصطلاح بسته می شود و دیگر توان تغییر حالش کم می شود. گاهی رسانه های بیگانه از این ویژگی ذهن برای تولید محتوای منفی استفاده می کنند. این شگرد را اصطلاحا ”تلخِ جذاب“ می گویند.
شگرد بادم تلخ
رسانه های بیگانه چند ماه مانده به انتخابات انبوهی خبر منفی تولید می کنند. این خبرها به سوی مخاطب پرتاب می شوند تا شاید یکی از آنها جامعه را درگیر کند. وقتی این خبر منفی سرجایش رفت آن وقت در روزهای نزدیک به انتخابات دیگر خبرهای مثبت هم نمی تواند آن تلخی را از بین ببرد. در شگرد بادام تلخ حتما باید تلخی را به سمت مفاهیم مثبت برد، یعنی همان بادام که ظاهرا خوراکی خوشمزه است اما ناگهان تلخ می شود.
روند تاثیرگذاری
دکتر علیرضا داودی کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی، ضمن تشریح کارکرد رسانه های فارسی زبان بیگانه درخصوص تکنیک ”تلخِ جذاب“ گفت: وقتی شما یک بادام را می خورید و از قضا بادام تلخ باشد، این تلخی همه دهان شما را می گیرد، اما همه ما می دانیم که بادام در اصل خوشمزه است.
وی افزود: از لحاظ عمومی نخستین کاری را که می کنید باید آن را از دهان خود بیرون بریزید و اغلب افراد وقتی این اتفاق می افتد یه لیوان آب می خورند، آن آبی که می خورند دقیقاً، دارند عمل وارونه را انجام می دهند، زمین را اشتباه گرفتند به جایی که بیرون بریزند، آب را می خورند و تلخی را به داخل بدن هدایت می کنند، در صورتی که باید بیرون می ریختند.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: اگر بعد از این اتفاق کسی به ما بادام تعارف کند، نگاه‌مان به این بادام ها بسیار محدود است، چون این تلخی را تجربه کردیم، چون تا داخل معده ما تلخی رفته به همین خاطر، این مسیر را محدود می بینیم. اتمسفر ذهنی مان محدود می شود به تلخیِ بادام شیرین، اما چون تلخی تو ذهن ما رفته، ذهن به تلخی توجه می کند.
او ادامه داد در همین حال فرض کنید همان لحظه فردی به شما معجون تعارف می کند که روی آن بادام هم وجود داشته باشد، همانگونه که می دانیم معجون بسیار طرفدار دارد و محبوب هست اما آن بادام تلخ در ذهن شما، حکم شر پیدا می کند، یعنی آن محبوب را از نظر شما شر می کند، در صورتی که ممکن است بادام تلخ نباشد، اما ذهن دارد همان بادام قبلی را تصور می کند.
پس زمینه وجود دارد، تلخِ جذاب، زمینِ وارونه و آسمانِ محدود و این قاعده را ایجاد می کند به نام شرِ محبوب.
او افزود: یادمان باشد در حوزه انتخابات وقتی می خواهند یک آدم ناکارآمد را تحمیل کنند و یا اینکه آدم ناکارآمد را مجدداً در عرصه انتخابات وارد کنند، که مردم مجدد انتخاب کنند نهایتا منجر به همان شر محبوب می شود، در این چهار تکنیک شایعات خیلی رشد می کند.
کارکرد تکنیک تلخ جذاب در رسانه های فارسی زبان بیگانه
داودی در ادامه درباره کارکرد تکنیک تلخ جذاب در رسانه های فارسی زبان بیگانه گفت: گاهی این رسانه ها مدام فریاد می زنند که مردم اگر فلان نامزد بیاید در انتخابات شرکت کند، از فردا صبح در خیابان ها دیوار می کشند، خانم و آقا از هم جدا می کنند، اگر فلان آقا بیاید از فردا همه جهان با ما سر جنگ دارند و با ما می جنگند و ما امنیت نخواهیم داشت، اما اگر فلان آدم بیاید رئیس جمهور شود، دیوارها برداشته می شود و هیچ کس هم با ما سر جنگ ندارند. این تکرار و تبلیغ نتیجه اش چیزی جز همان تلخی نیست و نتیجه اش را بعضاً مخاطب می بیند که مردم نسبت به یک نفر به تلخی رسیده اند.
داودی افزود: اما با توجه به تلخی که رسانه های بیگانه برای مخاطبان شان ساختند، این جذاب تر است، آن تلخ غیر جذاب می شود.
او گفت: در واقع این رسانه ها یک دو وجهی را ایجاد می کنند، نهایتاً به یک نقطه می رسند و این نقطه این است که مخاطب احساس می کند، حالا فعلاً همین را داشته باشیم، تا ببینیم چه کار می کنیم.
چگونه جای شهید و جلاد عوض می شود؟
در نتیجه این شر محبوب، به این نقطه می رسد که زمین وارونه می شود و این زمین وارونه جای شهید و جلاد را عوض می کند و مخاطب دیگر چاره ای جز عبور کردن ندارد. چرا؟ چون تلخِ تحمیل شده؛ خورده شده است، در حالی که جامعه باید بدانند که باید تلخی را دفع و این شیرینی را جذب کند.
داودی گفت: اصلا انتخابات یعنی همین، اگر تلخی حس می شود که هست، آمریکایی ها همان حرف را می زنند که طرفِ رسمی دارد می زند، این تلخ باید دفع و شیرینی جذب شود.
وی ادامه داد پس از انتخابات دوباره و انتخابات مجدد کمک به جذب شیرینی می کند، در حالی که رسانه های بیگانه می آیند همه این کار را می کنند که جامعه پای صندوق های رای گیری در روز انتخابات نرود که نتواند جذب شیرین داشته باشد و همچنان با همان یاد تلخ، معجون را هم پس بزند و همان یک مشت بادام شیرین را هم پس بزند.
شگردهای رسانه های بیگانه برای تغییر ذهن مخاطب فارسی زبان هر روز بیشتر می شود، شناختن و درک این جنگ شناختی قسمتی از سواد رسانه‌ای مورد نیاز امروز ایران‌مان است.
در هم تنیدگی رسانه و علوم شناختی
بطور کلی کارِ رسانه و کار علوم شناختی به هم مرتبط است، به این ترتیب که رسانه ها عموما تا زمانی که نتوانند سطح شناخت ما را شکل بدهند، تاثیری روی ما نخواهند داشت، از سوی دیگر این شناخت ما هست که حوزه رسانه ها را شکل می دهند. رابطه میان جنبه های مختلف علوم شناختی و رسانه در جامعه ایرانی، تا به امروز کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این عرصه، همچنان در مرحله کودکی بسر می برد و تا رسیدن به بلوغ و تولید محتوای مکفی، زمان زیادی است.
مجموعه برنامه کوتاه ”روایت رنگ‌ها“ روایتی از تکنیک های جنگ شناختی است که در شبکه رادیوییِ رادیو گفت و گو تولید و پخش می شود.
تکنیک های رسانه ای در دنیای امروز وارد فضای علوم شناختی شده است از این رو رادیو گفت و گو مجموعه برنامه‌ای ۹۰ قسمتی برای آشنایی مخاطبان با این تکنیک ها را تدارک دیده است.
”روایت رنگ‌ها“ نام این مجموعه برنامه تخصصی در حوزه علوم شناختی با محوریت شگردهای رسانه‌ای در انحراف افکار عمومی است که ماموریت این شبکه، در جریان سازی موثر بر نخبگان و کنشگران جامعه ایرانی را محقق کرده است.
روایت رنگ‌ها هر روز ساعت ۱۱:۵۵ دقیقه از رادیو گفت و گو موج اف ام ردیف ۱۰۳٫۵ مگاهرتز تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.
