هرکس دغدغه‌ای برای خرید دارد. بعضی برای خرید لباس به‌دنبال رنگ و مد سال هستند، برخی دیگر تصمیم دارند تغییری در لوازم منزل ایجاد کنند و آن‌طرف بازار مغاز‌ه‌ای است که سفره هفت‌سین می‌فروشد و روی مغازه‌اش با قلم درشت نوشته «جدیدترین مدل‌های هفت‌سین به بازار آمد».
پسرک کوچکی جلوی مغازه ایستاده و فریاد می‌زند: «هفت‌سین‌های سال ۹۴ را از دست ندهید». همه اینها بهانه‌ای به‌دست خانم‌ها می‌دهد تا هفت‌سین سال گذشته را در ذهنشان به گوشه‌ای بیندازند، دست در جیب کرده و از این هفت‌سین‌های سال جدید خریداری و هزینه دیگری را در شرایط اقتصادی موجود به‌خود و خانواده‌شان تحمیل کنند،درصورتی که هفت‌سین سال گذشته همان کارایی هفت‌سین جدید را دارد.
اینگونه می‌شود که انداختن سفره هفت‌سین که در زندگی ما ایرانی‌ها نمادی برای نزدیکی دل‌هاست به بهانه‌ای برای اسراف و البته گاهی مشاجره در میان زن و شوهرها تبدیل می‌شود.
سراغ دکتر فائزه مصلحی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی و خانواده رفته‌ایم تا علاوه بر شناخت برکات سفره هفت‌سین با مضرات تجمل‌گرایی در این سنت پسندیده آشنا شویم.
بایدها و نبایدهای سفره هفت‌سین
هفت‌سین جزو رسوم ایرانیان است و رسم خوبی است؛ چراکه پهن‌شدن سفره هفت‌سین در هنگام تحویل سال، بهانه‌ای است برای اینکه اعضای خانواده دور هم جمع شوند.
ولی سفره هفت‌سین یکسری بایدها و نبایدهایی دارد که نباید از آنها غافل شد. بایدهای آن بحث صله‌ارحام، تالیف قلوب و ایجاد نشاط و شادی در خانه و خانواده است.
ولی نبایدهای آن این است که سفره‌ای که می‌تواند به‌سادگی برپا شده و باعث خوشحالی افراد خانواده شود در دور باطلی بیفتد.
آن دور باطل این است که هزینه‌ای به خانواده تحمیل شود تا این سفره برای چشم و هم‌چشمی پهن شود. این موضوع به نوعی انگیزه اصلی که ایجاد نشاط در فضای منزل است را به کنار می‌زند و گاهی وقت‌ها باعث کدورت در خانواده‌ها می‌شود.
درحالی‌که یکی از هدف‌های اصلی از پهن کردن این سفره در ایام سال تحویل، برپایی سنت زیبای صله‌رحم، از بین رفتن کدورت‌ها و افزایش محبت‌هاست.
اگر در کنار این رفت‌وآمدها، حساسیت‌های بی‌مورد و تجمل‌گرایی و اسراف وجود داشته باشد همه برکاتی که می‌تواند این سفره داشته باشد از بین می‌رود.
نباید به صرف اینکه سال در حال نو شدن است، یکسری لوازم و ظروفی که می‌توانیم سال‌ها از آنها استفاده کنیم را دور بریزیم.
این کار اصلا کار عاقلانه‌ای نیست و ریشه این موضوع چیزی جز چشم‌وهم‌چشمی، تجمل‌گرایی، فخرفروشی و برتری‌جویی نیست؛ کل سفره هفت‌سین را در یک سینی کوچک هم می‌توانیم بچینیم.
قابل توجه خانم‌های تجمل‌گرا!
اولین آسیب تجمل‌گرایی این است که افرادی که به‌دنبال این موضوع هستند هیچ‌وقت آرامش ندارند و همیشه در حال یک مسابقه با دیگران هستند، همواره در ذهنشان یک آدم فرضی وجود دارد که اگر این آدم جلوی خانه او بیاید آبرویش می‌رود چون فلان شیء گرانبها در خانه‌اش نیست.
افرادی که به‌دنبال تجمل‌گرایی هستند در دست اشیاء زندانی و اسیرند و این اسارت آرامش روح را از آنها و خانواده‌شان می‌گیرد.
آسیب دیگر آن است که هزینه خانواده صرف کارهایی می‌شود که اصلا ضرورتی ندارد.
این هزینه می‌تواند جای دیگر دلی را شاد کند، لبی را بخنداند یا صرف مسائل مهم‌تر در زندگی بشود. خانم‌هایی که دوری از اسراف و تجمل‌گرایی را مورد توجه قرار‌می‌دهند نخستین صورت خندان را در چهره خود و همسر و فرزندشان می‌بینند و رضایتمندی را در زندگی زناشویی‌شان بالا می‌برند.
متأسفانه خیلی وقت‌ها این خریدهای اضافی نزدیک عید به مشاجره همسران ختم می‌شود و زندگی را به کام خانواده و فرزندان در آستانه سال نو تلخ می‌کند.
گاهی اوقات مادران برای اینکه سفره‌های هفت‌سین را با قیمت بالا خریداری کرده‌اند مدام مراقب هستند که اتفاقی برای آن نیفتد.
مرتب به فرزندانشان تذکر می‌دهند که اطراف این سفره نروند یا به آن دست نزنند. این افراد به جای شادی دادن به بچه‌ها آنها را گیج و کلافه و ناراحت میکنند.
ولی اگر این سنت خوب را با ساده‌ترین امکاناتی که در منزل وجود دارد بچینیم علاوه بر راحتی روح و روان، رضایتمندی را در خانواده بالا می‌بریم که این رضایتمندی در تعامل بین زوجین مؤثر است و ایجاد اعتماد و صداقت و محبت می‌کند و چه چیزی ارزشمند‌تر از مراعات حال یکدیگر در زندگی مشترک.
مادران توجه داشته باشند که با این کارهایشان به فرزندانشان درس زندگی می‌دهند. یک مادر می‌تواند انتخاب کند که می‌خواهد به فرزندش درس ساده‌زیستی بدهد یا تجمل‌گرایی.
اینکه بچه‌ها یاد بگیرند بدون صرف هزینه‌های گزاف هم می‌شود شاد و راضی بود نکته مهمی است که از طریق همین رفتارها به آنها منتقل می‌شود. این رفتارها باعث می‌شود که فرزندان یاد بگیرند چگونه انتخاب و یا زندگی کنند.
یادمان باشد خانواده بستر انتقال ارزش‌هاست.
چند توصیه برای کسانی که به‌دنبال عوض کردن هفت‌سین هستند
خوب است که این عید زیبا را به جای هفت‌سین‌هایی که هر سال عوض می‌شود به اخلاق خوب و ساده زیستی مزین کنیم.
دل‌هایمان را به هم نزدیک کنیم، از همدیگر دستگیری کنیم. در آستانه سال نو خانواده‌هایی هستند که با سیلی صورتشان را سرخ نگه‌می‌دارند و توانایی تهیه یک وعده غذای خوب، برای بچه‌های خود را ندارند.
در هر فامیلی نیز کسانی هستند که از نظر مالی تمکن دارند و چقدر زیباست که با دستگیری از افراد ناتوان در فامیل این عید را برای همه زیبا کرده و شادی را به این خانواده‌ها نیز تقدیم کنیم.
عید نوروز می‌تواند یک عید اخلاقی باشد؛ یعنی ما با تحویل سال همانطور که در دعای تحویل سال از خداوند می‌خواهیم که ما را نیز متحول کند باید آنچه باعث می‌شود بین ما و دیگران فاصله بیفتد را دور بیندازیم.
پهن کردن هفت‌سین‌های گرانقیمت یکی از همین فاصله‌هاست. ممکن است شما حتی بدون فشار اقتصادی خاصی توان تهیه هفت‌سین‌های گرانقیمت را داشته باشید اما به این فکر کرده‌اید که می‌توانید در این حالت نقش یک الگو را برای بقیه بازی کنید؟
حواسمان باشد که در مجموع بتوانیم سال نو را با عزم جدیدی شروع کنیم و یادمان باشد حال خوشی که با نزدیکی دل‌ها به‌دست خواهیم آورد را نمی‌توان در خرید هرساله هفت‌سین پیدا کرد.
