به طور کلی و با بیان بهتر می شود گفت که دنیای اقتصاد و بازار بورس، دنیای فرمول ها و قوانینی است که می تواند تحت کنترل انسانی باشد. حال هر کس یا هر چیزی که باعث شود این کنترل باعث ضرر عده ای و نفع عده ای دیگر شود، در واقع یک بی اخلاقی رخ می دهد. از این رو در این مقاله به دنبال این موضوع هستیم که بتوانیم مسیری را پیدا کنیم تا در صورت مشاهده این خطا یا متضرر شدن از این بازار، اعتراض و شکایت کنیم و حق خودمان را پس بگیریم.
شکایت از شرکت های بورس
اقتصاد عملی است که بیش از همه چیز بر روی منطق و قانون استوار شده است. البته این سخن به این معنی نیست که هر چیزی در این علم نتیجه صد در صدی دارد، بلکه این معنی را با خود به همراه دارد که نتیجه حاصل به چیزی که بر اساس معادله به دست می آید نزدیک است و احتمال خطا در آن می تواند کم باشد.
حال در این بازار هرچیزی که سعی کند این قوانین را بر هم بزند و یا آن ها را به نحوی دیگر بچرخاند تا کسی یا گروهی منفعتی بیشتر داشته باشند یک ناهنجاری و یک کار غیرقانونی صورت می گیرد. از این رو دیگر افراد حاضر در این جریان حق دارند از این قانون شکنی شکایت کنند. از این رو شکایت از شرکت های بورسی چیزی منطقی و کاملا مشخص می تواند باشد.
به طور کلی و با بیان بهتر می شود گفت که دنیای اقتصاد دنیای فرمول ها و قوانینی است که می تواند تحت کنترل انسانی باشد. حال هر کس یا هر چیزی که باعث شود این کنترل باعث ضرر عده ای و نفع عده ای دیگر شود، در واقع یک بی اخلاقی رخ می دهد. از این رو در این مقاله به دنبال این موضوع هستیم که بتوانیم مسیری را پیدا کنیم تا در صورت مشاهده این خطا یا متضرر شدن از این بازار، اعتراض و شکایت کنیم و حق خودمان را پس بگیریم.
قبل از این که بخواهیم به ادامه موضوع بپردازیم به این موضوع توجه داشته باشید که منظور ما از شرکت های بورسی تمام دستگاه ها و ارگان هایی است که با این بازار سر و کار دارند و هر کسی حق این را دارد در صورت متضرر شدن از هر کدام از این بخش ها شکایت کند. این یک حق قانونی برای هر شهروندی محسوب می شود و بر اساس قانون اساسی هیچ کس نمی تواند این حق قانونی را از شما بگیرد. بنابراین اگر در بازار سرمایه فعالیت می کنید حتما با حق و حقوق خود آشنا باشید و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهید.
از کدام بخش ها می توانیم شکایت کنیم؟
اولین سوالی که در این آموزش پیش می آید این است که در سیر شکایت از شرکت های بورسی از چه سازمان ها و ارگان هایی می توانیم شکایت کنیم. پایه ترین و البته بیشترین بخشی که شکایت ها را به خود جذب می کند، کارگزاری ها هستند. کارگزاری ها عملا به عنوان درب ورود بازار سرمایه برای هر فعال اقتصادی می باشد.
کسانی که می خواهند در این بازار فعالیت داشته باشند به عنوان واسطه باید از کارگزاری ها استفاده کنند. از این رو فرد مستقیم با کارگزاری در ارتباط است و هر اتفاقی که بیفتد در ابتدا مسئولیتش را متوجه کارگزاری می داند. به طور مثال در روزهای اخیر به دلیل گستردگی شرکت کنندگان در بازار سرمایه، سیستم های زیرساخت توان خودشان را از دست داده اند و دچار مشکلات بسیاری می شوند. شاید بیشترین بخش این مشکل از سمت سازمان بورس باشد. اما اولین جایی که اعتراض های شدیدی را دریافت کرد و مورد حمله قرار گرفت همین کارگزاری ها بودند.
اما بعد از کارگزاری ها، خود ناشران یا شرکت هایی که در بورس به عنوان محل سرمایه گذاری فعالیت می کنند می توانند مورد شکایت واقع شوند. این شرکت ها در برابر سرمایه ای که از سرمایه گذار می گیرند تعهدهایی را قبول می کنند. چنانچه هر کدام از این تعهدات عملی نشود طبق قانون تجارت، سهامدار می تواند دست به شکایت بزند. از طرفی دیگر از آن جایی که بازار سرمایه قوانین مشخصی دارد در صورتی که شرکتی این قوانین را زیر پا بگذارد علاوه بر این که از سمت خود سازمان بورس مورد بازخواست قرار می گیرد می تواند مورد شکایت فعالان بازار نیز قرار بگیرد.
بعد از این مورد دیگر خود سازمان بورس و نهادهای زیرمجموعه آن می توانند مورد شکایت فعالان قرار بگیرند. این سخن یعنی این که سازمان بورس به عنوان متولی بازار سرمایه باید پاسخگوی فعالان این حوزه باشد و چنانچه در این مسئولیت دچار خطا یا اشتباه شد، می توان از آن شکایت کرد.
همانطور که می دانید بازار سرمایه و بورس از شفاف ترین بخش های اقتصاد محسوب می شود. از این رو بیشتر از هر چیزی به قانون احتیاج دارد. زیرا این قانون است که می تواند ضمانت شفافیت آن را بدهد. از این رو به نظر می رسد قوانین تجارت در مورد بازار بورس بسیار سفت و سخت است و حتی خود متولی این بازار نیز نمی تواند از این شکایت ها و زیر ذره بین بودن ها فرار کند.
برای شکایت از شرکت‌های بورسی، به کجا مراجعه کنیم؟
سوال مهم دیگری که در این بین باید به آن پاسخ داد این است که برای شکایت از شرکت های بورسی به چه ارگانی می توانیم مراجعه کنیم؟ آن چیزی که کاملا مشخص است این است که سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی بازار سرمایه و بورس موظف است که به این شکایت ها پاسخ بدهد و اقدامات لازم را انجام دهد. از این رو یکی از محل های مراجعین برای شکایت از شرکت های بورسی، همین سازمان بورس است.
اما همانطور که گفتیم خود این سازمان نیز می تواند یکی از موارد مورد شکایت باشد، از طرفی دیگر همانطور که گفته شد برای حفظ شفافیت بازار در قوانین ملی و تجاری کشور بخش های مختلفی به آن اختصاص داده شده است و هر چیزی که در قانون کشوری باشد قوه قضاییه به عنوان مرجع ذیصلاح، مسئول رسیدگی به آن ها و شکایت های مربوط به آن است. بنابراین عملا قوه قضاییه به عنوان محل دوم و معتبر برای مراجعه شاکیان از بازار بورس و سرمایه محسوب می‌شود.
مورد دیگر که شاید کمتر گذر افراد به آنجا بیافتد دیوان عالی کشور است که در واقع مسئول رسیدگی به شکایت ها از سازمان ها و ارگان های مختلف محسوب می‌شود. این دیوان در مرحله بالاتری قرار دارد و برای مراجعه به آن باید از طریق همان قوه قضاییه اقدام کرد.
وجود این ارگان ها باعث شده است که فعال بازار بتواند با خیال راحت در بازار فعالیت داشته باشد و در صورت مشاهده خلاف قانون بتواند حق خود را بگیرد. اما متاسفانه بسیاری از فعالان این حوزه از حق و حقوق های خودشان آگاهی ندارند که می توان عدم اطلاع رسانی کافی سازمان های بورسی را مقصر اصلی این موضوع دانست. ندانستن قوانین و محدودیت های شرکت های بورسی می تواند زمینه سوءاستفاده از سهامدار را در پی داشته باشد.
از این رو پیشنهاد ما این است که به جای منتظر آموزش بودن خود نگاهی به قوانین تجارت بیاندازید و از کلی ترین و اصلی ترین قسمت های حقوق خودتان آگاه شوید.
یادتان باشد بازار سرمایه ذاتا بازار سود و ضرر است و همه در این بازار می خواهند به سود برسند؛ بنابراین عملا به جای انسانیت، این سود و زیان است که می تواند نوع حرکت انسان ها را تعیین کند. از این رو احتمال سوء استفاده بسیار زیاد است و این موضوع، نیاز به دانش قانونی را بالاتر می برد.
کدام راه سریع تر و بهتر است؟
سوال مهم دیگر این است که آیا شکایت از طریق قوه قضاییه بهتر است یا از طریق خود سازمان بورس؟ به چند دلیل می توان گفت که همیشه سعی کنید اول به خود سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.
دلیل اول این است که سازمان بورس متولی این بازار است و مسئولیت اصلی تمام اتفاقات بازار بر عهده آن است. درکلام بهتر، سازمان بورس چیزی شبیه به نقش پدر در یک خانواده را دارد. حال شما از فرزند این خانواده شاکی هستید بهتر نیست ابتدا به پدر خانواده مراجعه کنید؟ مسلما مراجعه به پدر خانواده نتیجه سریع تر و بهتری می تواند داشته باشد. از این رو در مرحله اولی از طریق خود سازمان بورس عمل کنید.
دلیل دوم این است سازمان بورس به هر حال محدود تر از قوه قضاییه است. این قوه در روز باید مشکلات هزاران نفر را مورد بررسی قرار دهد و پرونده های بسیاری را حل کند؛ از این رو عملا درگیری های آن یز بسیار بیشتر است. اما سازمان بورس تنها مسئول پاسخگویی به اتفاقات نهاد های مربوط به خود می باشد. از این رو می تواند با سرعت و کیفیت بالاتری به این کار بپردازد.
دلیل دیگر این است که شکایت از طریق سازمان بورس بسیار راحت تر از قوه قضاییه است. قوه قضاییه برای هر نوع شکایتی یک قانون خاص دارد و باید بر اساس آن عمل کرد. یعنی برای ثبت شکایت و پیگیری از قوه قضاییه دوندگی بیشتری باید داشته باشید و البته مراحل بیشتری را نیز سپری کنید. همین موضوع سبب می شود به جز ضرر ابتدایی، فرد از بابت صرف وقت و هزینه نیز متضرر شود.
مورد آخر این است که شکایت از طریق سازمان بورس می تواند نتیجه مطلوب تری داشته باشد. به این صورت که نتیجه حاصله از شکایت قوه قضاییه تنها معطوف به آن شرکت بورسی می شود و تاثیر مستقیمی در بازار نمی گذارد. اما شکایت از طریق سازمان بورس به نوعی باعث می شود که این سازمان برای عدم تکرار این اتفاق چاره ای بیندیشد و راه کلی برای آن در سیاستگذاری های خود انتخاب کند. از این رو نتیجه شکایت از یک شرکت بورسی از طریق سازمان بورس می تواند بازار را تحت تاثیر مثبت قرار دهد و نتایج بهتری داشته باشد.
چگونه از طریق سازمان بورس، از شرکت‌های بورسی شکایت کنیم؟
اما همانطور که گفتیم شکایت از طریق سازمان بورس بسیار ساده تر از طریق قوه قضاییه است. زیرا دیگر پروتکل های قضایی در این بین نخواهد بود و سرعت پاسخگویی نیز به تبع بالاتر خواهد بود. از سازمان بورس که به عنوان یکی از پیشرو ترین سازمان های کشوری محسوب می شود همیشه انتظار می رود با پیشرفت های دنیا پیشرفت کند، بنابراین چندان دور از انتظار نیست که بتوان از طریق سامانه ای مشخص شکایت خود را ثبت و کد رهگیری دریافت کنیم و بعد از دو تا چهار هفته پاسخ شکایت خود را دریافت کنیم.
البته این سرعت عمل و راحتی در شکایت در واقع مدیون این موضوع است که این سازمان بخش مهمی از خود را به قسمت شکایت ها تخصیص داده است. این اتفاق با افزایش کدهای سهامداری لازم و ضروری به نظر می رسید. از این رو شکایت ها برای این سازمان نه تنها در اولویت قرار دارد بلکه بسیار مورد اهمیت نیز واقع شده است.
مراحل شکایت از سازمان های بورس نیز از طریق سازمان بورس راه بسیار آسانی دارد. تنها کافی است به سامانه سمتا (https://shekayat.seo.ir) مراجعه کرده و به بخش طرح شکایت بروید. در این بخش شما می توانید گروهی که از آن شاکی هستید را مشخص کنید که مسلما از دو گروه حقوقی و حقیقی خارج نیست. بعد از مشخص کردن آن و زدن تیک قبول، تعهد اطلاعات خودتان را وارد می کنید و در مرحله بعد شکایت خود را طرح می کنید. بعد از آن کد رهگیری دریافت می کنید که می توانید از طریق همان سامانه اقدام به پیگیری نمایید.
