به گزارش صدای حوزه، هشتم صفر سالروز وفات آیت الله العظمی سید ابوالقاسم موسوی خویی(ره) است.
زندگی و تحصیلات
ایشان ۲۸ آبان مصادف با نیمه رجب ۱۲۷۸ در خوی در یک خانواده روحانی دیده به جهان گشود.
ایشان علوم مقدماتی را تا ۱۳ سالگی در زادگاهشان شهر خوی آموختند. و در سال ۱۳۳۰ به نجف رفته و در درس خارج اصول فتح‌الله شریعت اصفهانی، مهدی مازندرانی، آقا ضیاءالدین عراقی، محمدحسین غروی اصفهانی، محمدحسین نائینی حضور یافتند. کلام، تفسیر و فن مناظره را از محمدجواد بلاغی نجفی فراگرفتند. او به خاطر علاقه‌اش به یادگیری حکمت و فلسفه در درس سید حسین بادکوبه‌ای حاضر شدند.
آیت الله خویی(ره) ریاضیات، حساب استدلالی، هندسه فضایی، مسطحه و جبر را نزد سید ابوالقاسم خوانساری (ریاضی) از نوادگان میرکبیر آموختند.
ایشان استاد اکثر مراجع تقلید شیعی کنونی به‌شمار می‌روند، به‌گونه‌ای که بین فقها و مراجع تقلید شیعه از این مرجع تقلید فقید با عنوان (استادُ الفقها و المجتهدین) یاد می‌شود. برخی از شاگردانشان ایشان را فقیه اعلم عصر غیبت تا کنون در مذهب تشیع می‌دانند.
آثار و تألیفات
از جمله آثار و تألیفات مهم حضرت آیت الله خویی(ره) می‌توان به البیان فی تفسیر القرآن در زمینه تفسیر و مُعجم رجال الحدیث در زمینه رجال اشاره کرد.
پس از وفات آیت الله سید محسن حکیم در سال ۱۳۴۹ خورشیدی ایشان مرجع شیعیان جهان شدند و حوزه‌های علمیه فراوانی تأسیس کرده و کمک‌های بشردوستانه بسیاری را به مردم خاورمیانه و جنوب آسیا فرستادند.
فعالیت های سیاسی
روابط آیت الله العظمی خویی با دولت وقت عراق تیره بود و در اوایل دهه ۸۰ میلادی، اموال او مصادره و چندی از شاگردانشان دستگیر، شکنجه، و به دست رژیم بعث به شهادت رسیدند و در جریان حمله عراق به کویت، ایشان شیعیان را از خریداری کالاهایی که از کویت آورده شده بود، منع کردند.
در جریان انتفاضه شعبانیه شیعیان عراق و تعیین شورای رهبری برای اداره مناطق تحت مدیریت شیعیان، ایشان حمایت خود را از مجلس اعلای اسلامی عراق اعلام و هیئتی ۹ نفره را برای اداره مناطق تحت نظر شیعیان تعیین کردند که در قبال آن صدام، آیت الله خویی(ره) را تا آخر عمر در حصر خانگی نگه داشت.
آیت الله خویی و انقلاب اسلامی
حضرت آیت الله خویی(ره) همواره از مدافعین نهضت انقلاب اسلامی و حضرت امام خمینی (ره ) بودند و در جریان سفر امام خمینی به نجف فرزندانش را به استقبال امام فرستادند و مقدمات سکونتشان را در نجف فراهم کردند. در جریان وفات سید مصطفی خمینی بر پیکر ایشان نماز میت اقامه کردند. و دهه ۱۳۴۰ شمسی مواضع و بیانیه‌هایی علیه دولت پهلوی داشته است؛ اعتراض به واقعه فیضیه در سال ۱۳۴۲ش از این جمله‌اند. ایشان در جنگ عراق علیه ایران، به حمایت از انقلاب و جمهوری اسلامی ایران پرداخت.
مواضع آیت الله خویی علیه حکومت پهلوی
آیت الله العظمی خویی مهر ۱۳۴۱ش در تلگرافی به محمدرضا پهلوی، شاه ایران، با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی مخالفت کرد و آن را مغایر با شرع خواند. همچنین در پیامی به سید محمد بهبهانی، تاکید کرد که «خاموش کردن صدای ملت با قوه قهریه، دیری نخواهد پایید و تبلیغات عوام‌فریبانه، مشکلات را حل نمی‌کند و اقتصاد ورشکسته و ناخشنودی مردم را درمان نخواهد کرد.»
حضرت آیت الله خویی(ره) در واکنش به واقعه فیضیه در ابتدای سال ۱۳۴۲ش، تلگرامی به محمدرضا فرستاد و از «انحطاط مملکت اسلامی و خط مشی زمامدارانش» اظهار تأسف کرد. یک ماه بعد در پاسخ به نامه جمعی از علمای ایران، عدم صلاحیت حاکمان فاسد را اعلام کرد؛ وظیفه روحانیت را سنگین دانست و سکوت را ناروا شمرد. ستمگر خواندن دستگاه حاکم ایران پس از کشتار مردم در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، حکم به ممنوعیت شرکت در انتخابات دوره ۲۱ مجلس و از اعتبار ساقط دانستن آن، حمایت از امام خمینی (ره) در پی دستگیری و شایعه محاکمه امام، برخی دیگر از واکنش‌های سیاسی این مرجع تقلید شیعان است.
زمانی که امام خمینی در ۱۳ مهر سال سال ۴۴ به شهر نجف در عراق تبعید شدند و از برجسته ترین مراجعی که به دیدار ایشان شتافتند آیت الله سیدمحسن حکیم و آیت الله خویی بودند و با ایشان به بحث و بررسی وضعیت جهان اسلام و امور حوزه علمیه نجف اشرف پرداختند.
آیت الله خویی در طی نامه ای نظر خود را در مورد تشکیل نظام جمهوری اسلامی بدون هیچ اضافه ای و مراعات مذهب شیعه اثی عشری در تصویب قوانین آن اعلام میکنند.
این نامه ازآنجا اهمیت دارد که نشان می دهد با وجود تحفظ آیت الله خویی در مورد وارد نشدن به مسائل سیاسی وقتی بحث تشکیل حکومت اسلامی مطرح می شود عدم مداخله را جایز ندانسته و با قاطعیت حمایت خود را از تشکیل جمهوری اسلامی اعلام می کند.
متن نامه که به زبان فارسی و در ربیع‌الثانی سال ۱۳۹۹ قمری مصادف با هشتم فروردین ۱۳۵۸ شمسی نوشته شده بدین شرح است:
شکر و سپاس بی حد خداوند متعال را که ملت مسلمان غیور ایران در اثر مجاهدات و فداکاری های خود توانستند آزادانه و بدون هیچ تحمیلی رای خود را اظهار دارند و در این زمینه رای اینجانب این است که همگی نسبت به تشکیل حکومت جدید، جمهوریت اسلامی را انتخاب نمایند و از آنجایی که اکثریت ساحقه این ملت شیعه اثناعشری می باشند لازم است برای مراعات حقوقشان قوانین مجعوله نسبت به این اکثریت موافق مذهب آنها گردد. توفیقات همه برادران ایمانی را از درگاه خداوند متعال خواستارم.
مرجع تقلیدی که با تمام توان از جمهوری اسلامی حمایت کرد
ایشان پیش از پیروزی انقلاب، در بیانیه‌ای خطاب به مراجع، علما و ملت ایران، از مردم خواستند که با شجاعت و با حفظ موازین شرعی قدم بردارند و پس از آن در جریان همه پرسی تعیین نظام جمهوری اسلامی، مردم را به رأی دادن به جمهوری اسلامی فراخواند و از شاگردان خود خواست تا در امور انقلاب مشارکت کنند و در جنگ عراق با ایران، به رغم فشار دولت صدام مبنی بر حمایت از عراق، حکم به جواز استفاده از وجوهات شرعی در تأمین ملزومات رزمندگان ایران داد.
مؤسسه خیریه حضرت آیت‌الله خویی،، درمانگاه خیریه امام موسی بن جعفر وابسته به این مؤسسه، بیمارستان خیریه حضرت آیت‌الله خویی، سرای سالمندان ،از جمله آثار به جا مانده از این عالم وارسته در شهرستان خوی است.
حضرت آیت الله خویی(ره) فقیه، اصولی، مفسر قرآن، متکلم، محقق علم رجال و مرجع تقلید شیعه امامیه و از تأثیرگذارترین و پُرمقلدترین مراجع تقلید شیعه به‌شمار می‌رفتند
این مرجع تقلید روز شنبه، ۸ صفر ۱۴۱۳ مصادف با ۱۷ مرداد ۱۳۷۱ به علت بیماری قلبی در سن ۹۴ سالگی، در کوفه درگذشت و در مسجد الخضراء صحن حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شدند.
