به گزارش صدای حوزه، آموزش حضوری و مجازی، دو نوع آموزش با رویکرد‌های کاملا مجزا هستند که در دوران شیوع کرونا ناچار به روی آوردن به آموزش مجازی شدیم. اموزشی که پرورش روحی و جسمی دانش‌آموزان را، بصورت جدی تحت تاثیر خود قرار داد.
تربیت و پرورش دانش‌آموزان در دوران قبل از کرونا نواقصی داشت و شیوع کرونا باعث تشدید این نواقص شد. طوریکه در ابتدایی‌ترین مباحث تربیتی دانش‌آموزان، اختلالات عمیقی وارد شد؛ اختلالاتی که اثرات چشمگیری بر تشکیل شخصیت کودکان و نوجوانان خواهد داشت. البته به عقیده‌ی برخی صاحب‌نظران، آموزش مجازی از برخی جنبه‌ها اثرات مثبتی بر شخصیت برخی دانش‌آموزان گذاشته است و عواقب مثبت کرونا را هم باید دید!
خانه‌ی دوم
در این باره با سیمین عباسپور، کارشناس پرورش دانش‌آموزان به گفتگو نشستیم. به نقل از این کارشناس حوزه پرورش، مدرسه خانه دوم دانش‌آموز است و اگر نقش آن در تربیت دانش‌آموزان پررنگ‌تر از فضای خانوادگی نباشد، کمرنگ‌تر هم نیست. چراکه در فضای مدرسه، دانش‌آموزان مهارت‌های ارتباطی ازقبیل دوست‌یابی و مهارت نه‌گفتن را می‌آموزند. مهارت‌هایی که فقط در برخورد‌های اجتماعی و در ارتباط با همسالان و… میتوان آموخت.
در آموزش مجازی ارتباط چهره‌به‌چهره‌ی افراد با یکدیگر کمرنگ شد و بازخورد‌هایی که در چهره نمایان میشود را نمیتوان دریافت کرد. این مبحث، هم در مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموز اثر منفی گذاشت و هم در فرایند آموزش ان‌ها خلل وارد کرد.
یکی از مسائل مهم در فرایند تربیتی دانش‌آموزان، بحث الگوپذیری انهاست که تاکید زیادی بر الگویابی در سن بحرانی نوجوانی شده است؛ یکی از نیاز‌های اساسی نوجوان، برقراری ارتباط با معلم و الگو گرفتن از اوست؛ که این فرایند در آموزش مجازی کمرنگ شده‌است.
یکی از مضرات آموزش مجازی برای برخی دانش‌آموزان، قانون گریز شدن انهاست. طوریکه انضباط شخصی لازم را از دست دادند. قوانین مدرسه مثل حضور همه دانش‌آموزان در یک ساعت مشخص در مدرسه و شرکت در مراسم صبحگاه و… باعث منضبط شدن دانش‌آموزان میشود. دانش‌آموزی که در کلاس حضور دارد مجبور میشود هم‌پای کلاس و قوانین آن و تکالیف جمعی که معلم میدهد پیش برود و ناخودآگاه انضباط و قانون مداری را یاد میگیرد. اما در آموزش مجازی هیچ اجباری بر همراه شدن با کلاس نیست و این، سبب قانون گریزی بسیاری از دانش‌آموزان میشود.
مبحث دیگر، تاثیر مراسم‌های جمعی از قبیل مراسم بزرگداشت، مراسم عزاداری و جشن، مراسم صبحگاه، ورزش‌های گروهی، اردو‌های دانش‌آموزی و… است که علاوه بر اجتماعی شدن دانش‌آموزان باعث میشود که در حال‌وهوای معنوی قرار بگیرند و با جمع همراه شوند. بخصوص برگزاری نماز جماعت که موجب میشود دانش‌آموزان همراه با دوستانشان در آن فضا قرار بگیرند. این در رشد معنویات دانش‌آموزان اثر داشت و فرصت خوبی برای پرورش دانش‌آموزان بود که کرونا از ما گرفت.
کار ورودی‌ها سخت‌تر شد
هر مقطع تحصیلی، با مقاطع بعدی‌اش تفاوت‌هایی دارد و دانش‌آموزان ورودی جدید باید خودشان را با شرایط جدید وفق دهند و با آن فضا همراه شوند. کرونا و آموزش مجازی باعث شد این دانش‌آموزان با فضای مقطع جدید آشنا نشوند و به همان نسبت، در تحصیلشان مشکلاتی ایجاد شود. چون نتوانستند با معلم‌های جدید و شیوه یادگیری دروس تخصصی رشته تحصیلی‌شان آشنا شوند. دروسی که یادگیری آن‌ها لازمه ورود به دانشگاه است. این مشکل باعث میشود که ما در دوران پسا کرونا با مسئله‌ی دیگری به‌نام کم‌سوادی دانشجویان جدید الورود مواجه باشیم. مسئله‌ای که پرورش شخصیت آن‌ها را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
جای خالی آموزش مهارت‌های زندگی
یکی از مسائل کشور ما این است که در زمینه‌ی استفاده از فضای مجازی فرهنگ‌سازی نشد و دانش‌آموزان برای خود، خط قرمز‌ها را مشخص نکردند. شبکه شاد برای آموزش دانش‌آموزان ایجاد شد؛ اما بسیاری از آن‌ها در سایر شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام و تلگرام و… نیز حضور دارند. تلفن همراه یک وسیله‌ی ارتباطی کمک‌کننده است و ما نمیتوانیم انرا از زندگی‌هامان حذف کنیم. اما خطراتی هم دارد که باید آن‌ها را برای دانش‌آموزان توضیح داد و فرهگ‌سازی کرد؛ که متاسفانه انجام نشد و دانش‌آموزان دچار آسیب‌های زیادی شدند. ارتباط با جنس مخالف، یکی از این آسیب‌هاست که برخی دانش‌آموزان دچار آن شدند؛ و در این زمان بیشتر از هر زمان دیگری جای خالی یک ساعت درسی و کتاب درسی تحت عنوان مهارت‌های زندگی احساس شد. این مشکلات باعث شد یک احساس گناه ازطرف کارکنان آموزش‌وپرورش بوجود آید که چرا دانش‌آموزان را اینگونه رها کردیم؟ و چگونه این مشکلات حل خواهد شد.
کمی هم نیمه‌ی پر لیوان را ببینیم
در بحث آموزش مجازی میتوانیم دانش‌آموزان را به دو دسته تقسیم کنیم. اول دانش‌آموزانی که راحت طلب هستند و در حین کلاس مجازی و همچنین امتحانات هیچ زحمتی به خود ندادند؛ و دسته دوم دانش‌آموزانی که روی پای خود ایستادند و متوجه شدند که تکیه کردن به معلم نسبت به آموزش حضوری کمرنگ شده‌است. درنتیجه دانش‌آموز خودش تحقیق کرد و به‌دنبال یادگیری رفت و این باعث مستقل شدن او و رشد این روحیه شد.
بسیاری از دانش‌آموزان، متوجه اهمیت مدرسه در موفقیت‌شان شدند و هدفمند شدند. قبل از کرونا بعضی دانش‌آموزان، بخصوص دانش‌آموزان کنکوری، دنبال بهانه‌ای میگشتند برای تعطیل کردن مدرسه! آموزش مجازی و دوری از مدرسه باعث شد همگی شرایط قبلی را قدر بدانند وبه‌عبارتی شکرگزارتر از قبل شوند.
شیوه‌ی امتحان گرفتن قبل از کرونا ایراداتی داشت و اصلا انعطاف پذیر نبود. طوریکه پیش می‌آمد دانش‌آموزی در طول سال بسیار تلاش کرده باشد؛ اما شب امتحان با مشکل غیرمنتظره‌ای مثل مشکلات جسمی و.. روبه‌رو میشد و در امتحان هم موفق نمیشد؛ و این اثرات منفی زیادی روی دانش‌آموز میگذاشت. اکنون فرایند ارزشیابی و امتحان از روی کتاب میباشد. یعنی دانش‌آموز حین امتحان کتاب را باز میکند، تحقیق میکند، جواب را پیدا میکند و آن‌را میخواند. این یعنی تکمیل فرایند یادگیری! اما در امتحانات حضوری ۸۰ درصد دانش‌آموزان، آزمون را تجزیه و تحلیل نمیکردند و برخی هم در پایه‌های پایین‌تر، بلافاصله بعد از مشاهده‌ی نتیجه‌ی امتحان، از شدت عصبانیت آن‌را پاره میکردند! این واکنش‌ها باعث میشد که یادگیری صورت نگیرد. اما الآن در بحبوحه‌ای که اسمش را تقلب میگذاریم یادگیری اتفاق می‌افتد.
افزایش اعتمادبه‌نفس بعضی دانش‌آموزان در آموزش مجازی، از دیگر نتایج مثبت اموزش مجازی است. دانش‌آموزانی بودند که در برخی دروس، هیچوقت طعم نمره‌ی ۲۰ را نچشیدند. اما در دوره‌ی کرونا با کمک کتاب نمره‌ی خوب گرفتند. هرچند این نوع امتحان گرفتن باعث اعتراض برخی معلمین شد. اما یک نتیجه‌ی مثبتش افزایش اعتمادبه نفس دانش‌آموز است؛ و روی بقیه‌ی درس‌ها هم اثر گذار بود.
