به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیل صدای حوزه، رویکرد دولت جدید در سیاست خارجی مبنی بر تغییر نگاه از غرب به شرق در مدت کوتاه شروع به کار دولت جدید مسئله ای مشهود است. عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری های شانگهای و نیز تحرکات اخیر جمهوری آذربایجان و ترکیه پس از آن موضوعی است که در گفتگوی اختصاصی با حجت الاسلام والمسلمین مهدی امیدی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بدان پرداخته ایم که مشروح آن تقدیم می گردد.
تغییر نگاه در سیاست خارجی دولت سیزدهم از غرب به شرق
حجت الاسلام امیدی در ابتدای این گفتگو بیان داشت که سیاست نگاه غرب که در دولت قبل وجود داشت، آسیب‌های زیادی به جمهوری اسلامی وارد کرد؛ پس لازم بود که حاکمیت تدبیری عاجل صورت دهد که ما از این سیاست اشتباه دست برداریم؛ چون حقیقتاً این تفکر آسیب‌های زیادی به کشور ما وارد کرد.
وی افزود در دولت قبل، غرب با تمام امکانات تلاش می‌کرد تا جمهوری اسلامی را عقب نگه دارد و پیشرفت هایی که لازمه حرکت تکاملی جمهوری اسلامی است را مسدود کند. از این رو باید تصمیمی قاطع برای رویکرد به جهان شرق گرفته می‌شد؛ اما طبیعتاً اجرای چنین سیاستی را باید دولتی به عهده می‌گرفت که تمرکز نگاهش به غرب نباشد که دولت قبلی این گونه نبود و مجلس قبل هم با این نگاه همراهی نمی کرد.
وی در تبیین دلیل مخالفت برخی از سیاست مداران داخلی با رویکرد به شرق گفت: آن ها تصور می کردند اگر ما به شرق نگاه داشته باشیم، به این معناست که به جای جهان اول به جهان دوم رو کرده ایم زیرا معتقد بودند شرقی ها همگی تابع جهان اول و غربی‌ها هستند.
امیدی گفت: این تفکر اشتباه بود، چرا که شرق یک استقلال نسبی نسبت به غرب دارد؛ هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ اقتصادی و سیاسی این گونه است و شاهد آن هم این است که در جهان شرق، چین در حال پیشرفت اقتصادی است به گونه ای که امروزه غرب به این نتیجه رسیده که جز با یک نگاه سخت نمی‌تواند در برابر آن مقاومت کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد نگاه به شرق که در دولت سیزدهم شکل گرفت، کار بسیار مهمی بود؛ دولت‌های شرقی هم متوجه این مسئله شدند که دولت جدید اتکاء صرف به غرب ندارد، به همین جهت تمایل شدید پیدا کردند که با دولت جدید ارتباط برقرار کنند و این که جمهوری اسلامی به عنوان عضو رسمی به سازمان همکاری های شانگهای اضافه شد، زمینه‌ای را برای مبادلات اقتصادی ما در سطح گسترده فراهم کرد که تمام کشورهایی که در پیمان شانگهای عضویت دارند، بتوانند با ایران مراوده اقتصادی داشته باشد.
وی اضافه کرد این یک پیروزی و موفقیت بسیار بزرگ برای جمهوری اسلامی بود هر چند که تعدادی از افرادی که هنوز نگاه به غرب دارند مخالفت میکنند که البته مخالفت آنها با توجه به مبنایی که دارند، طبیعی است.
این استاد موسسه امام خمینی(ره) اذعان کرد: اما عضویت رسمی ایران در پیمان شانگهای، باعث شد عده‌ای شروع کنند فضا را به ضرر جمهوری اسلامی رقم بزنند و مسائل قومیتی را مطرح کنند.
وی گفت: رژیم صهیونیستی حاضر نیست پیشرفت‌ها و موفقیت‌های جمهوری اسلامی را ببیند. یکی از راه‌هایی که جمهوری اسلامی می‌تواند از آن طریق ارتباطات و مراودات اقتصادی خود را با کشور های منطقه اوراسیا داشته باشد، مسیری است که از ارمنستان می گذشت؛ راه ترانزیتی که از ارمنستان شروع می شود؛ اما قسمتی از آن در منطقه قره باغ وارد خاک آذربایجان می‌شود.
وی هم چنین افزود ما تاکنون در استفاده از این مسیر مشکلی نداشتیم اما رژیم صهیونیستی تلاش کرده است که آذربایجان را متقاعد کند که ایران را از استفاده از این مسیر ترانزیتی محروم کند.
حجت الاسلام امیدی خاطرنشان کرد مسئله دیگری که اتفاق افتاد این بود که اردوغان با رئیس جمهور آذربایجان دست به دست هم دادند که ارمنستان را تضعیف کنند و دلیل آن هم این است که مرز بین ایران و ارمنستان -که شاهراه ارتباطی با اروپا محسوب می‌شود- را از ارمنستان بگیرند و عوض آن منطقه ای را در شمال قره باغ جایگزین آن کنند.
وی افزود دولت ارمنستان به دلیل جنگ ۴۴ روزه ای که با آذربایجان در منطقه قره‌باغ داشت، ضعیف شده بود و می رفت به این سمت که این پیشنهاد را بپذیرد که اگر این معامله را می‌پذیرفت، کار جمهوری اسلامی ایران بسیار مشکل می شد و راه ارتباطی ایران با اروپا از طریق ارمنستان مسدود می شد.
وی در ادامه بیان کرد در این صورت دو کشور می ماندند که ایران فقط از طریق آنها می توانست مسیر ترانزیتی به اروپا داشته باشد؛ یکی کشور ترکیه و دیگری جمهوری آذربایجان، که با توجه به اینکه این دو کشور تلاش دارند مسائل قومیتی را در این مناطق احیا کنند و به قول خودشان آذربایجان بزرگ را تشکیل دهند، ایران با مشکلات عدیده ای مواجه می شد و این باعث شد که ایران یک عملیات و نمایش قدرتی را در منطقه شمال غرب کشور داشته باشد تا بیان کند که ما اجازه نمی‌دهیم که نقشه جغرافیایی منطقه به هم بخورد.
امیدی تصریح کرد این نمایش قدرت جمهوری اسلامی اثر خود را گذاشت و وقتی دولت ارمنستان پشتیبانی از طریق جمهوری اسلامی را احساس کرد، اعلام کرد که ما حاضر نیستیم خاک خود را از دست بدهیم. ارمنستان که بعد از جنگ ۴۴ روزه احساس ضعف کرده بود حالا که با پشتیبانی ایران را درک کرد، اعلام کرد ما حاضر نیستیم که از خاک ما اقدامی علیه جمهوری اسلامی صورت بپذیرد یا مرز خود را از دست بدهیم؛ که این نتیجه بسیار مطلوبی برای جمهوری اسلامی بود.
او گفت: این مسئله هم از لحاظ اقتصادی برای ایران حائز اهمیت بود؛ هم از لحاظ اینکه احتمال حضور نیروهای تروریستی در آن منطقه وجود داشت و از نظر امنیتی برای ایران ایجاد مشکل می کرد و همین مشکل بود که در آینده باعث می شد ایران از بازار ارمنستان و کشورهایی که از طریق ارمنستان با آنها در ارتباط بود و از جمله روسیه محروم شود.
وی افزود دولت باید به شدت تلاش کند از این آتش افروزی ای که رژیم صهیونیستی در منطقه دنبال می‌کند و از این فضای قدرتی که اردوغان به دنبال آن است که امپراتوری عثمانی را احیا کند، با همان عقلانیتی که مقام معظم رهبری فرمودند، با آن مواجه شود و به تعبیر رهبر انقلاب به آنها تفهیم کند که اگر برای برادرت چاه بکنی، خودت زودتر درون آن خواهی افتاد.
حجت الاسلام امیدی خاطرنشان کرد این تعبیر مقام معظم رهبری، بسیار تعبیر دقیقی بود زیرا اولاً رابطه برادری بین دولت‌های اسلامی را مطرح کرد ثانیاً اشاره کرد که ما کسانی نیستیم که بخواهیم برای شما(همسایگان) چاه بکنیم و این شما هستید که دارید برای ما مشکل ایجاد می کنید ولی بدانید که اگر اقدامی انجام بدهید به ضرر خودتان تمام می‌شود.
وی افزود این نکته بسیار مهم و کلیدی است که به جای اینکه جنگی را در منطقه به راه بیندازیم که دشمن هم به دنبال همین مسئله است، با درایت این مشکل حل می شود که در این صورت ما در آینده شاهد تحولات بزرگ اقتصادی خواهیم بود که قطعاً تأثیرات بسیار بزرگی را در اقتصاد کشور خواهد داشت.
وی تصریح کرد اینکه ما بتوانیم برخی از نیروی کار خود را به کشورهایی که در پیمان شانگهای مشترک هستند بفرستیم تا کسب درآمد کنند و بتوانیم سرمایه های آن کشورها را برای خودمان جذب کنیم تا سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ما صورت پذیرد و نیز بعضی از کالاهای استراتژیک مان که به آن ها نیاز داریم و قبلا از غرب تامین می شد و دیگر امکان واردات آنها نیست را از بازار شرق وارد کنیم؛ به نظر می رسد که کار بسیار بزرگی که باید شکل بگیرد هم این است که انشالله نتیجه بگیرد.
دلیل حمایت نظام از جمهوری آذربایجان در مناقشه قره باغ
حجت الاسلام امیدی در پاسخ به این سوال که «آیا حمایت رهبر انقلاب از جمهوری آذربایجان در جنگ اخیر قره باغ باعث زیاده خواهی رئیس جمهور آذربایجان شده است؟» گفت: مقام معظم رهبری در مقطع زمانی جنگ ۴۴ روزه قره باغ، حق مطلب را بیان کردند؛ اگر هر دولتی که سلاح دارد، تصمیم بگیرد که منطقه را تحت تصرف خود دربیاورد، منطقی نیست؛ بالاخره باید آن جغرافیایی که متعلق به هر کشوری است به همان کشور بازگردد؛ قره باغ نیز متعلق به آذربایجان بود که باید به او بازگشت داده می‌شد و به زور تصرف شده بود.
وی تاکید کرد حق را باید گفت؛ ولی آنکه طرف مقابل ظرفیت این را دارد که بپذیرد یا نه به خودش ارتباط دارد. یکی از مسائلی که باعث شد آذربایجان مقداری نگاه مغرورانه نسبت به قضیه داشته باشد، پیروزی در جنگ ۴۴ روزه بود که در منطقه قره باغ اتفاق افتاد و همین باعث شد که علیف تصور کند که با کمک دولت ترکیه می تواند مقداری توسعه ارضی داشته باشد و ارتباطی با ترکیه برقرار کند که بتواند آذربایجان بزرگ را احیا کند.
وی با اشاره به اشتباه بزرگ رئیس جمهور آذربایجان گفت: علیف درک نمی کند که زمانی هم دولت‌های عربی تصور می‌کردند که چون بیشتر مردمان خوزستان عرب هستند، علاقه مند هستند که به کشورهای عربی ملحق شوند؛ اما هشت سال جنگ طول کشید و بیشترین ضربات به خود مردم خوزستان وارد شد ولی دست از جمهوری اسلامی ایران برنداشتند.
امیدی اذعان کرد حالا آذربایجان هم تصور کرده است که آذربایجانی های ایران مشتاق هستند که به آنها ملحق شوند در حالی که حقیقت قضیه این طور نیست.
وی متذکر شد البته عده ای هم ممکن است وجود داشته باشند که چنین تمایلی داشته باشند، همانطور که در زمان جنگ چنین کسانی در خوزستان وجود داشتند و حتی جاسوس و ستون پنجم دشمن شدند؛ اما قاطبه مردم اینطور نبودند و دوستدار ایران بودند و تا آخر پای آن ایستادند؛ در مورد آذربایجان هم مسئله همین طور است.
وی در پایان گفت: آذربایجان و تبریز، جانفشانی ها و مبارزات بسیاری برای جمهوری اسلامی کرده اند؛ حالا چطور می‌شود که بخواهند خود را از ایران جدا کنند و با کشوری ارتباط برقرار کنند که تا الان کاملاً با آن بیگانه بوده اند و فقط زبانی مشابه آنها دارند؟!
اخبار مرتبط:
