سید محمد هادی نواب طلبه، فعال استارت‌آپی و بنیان گذار شتاب دهنده صدران با حضور در پایگاه خبری تحلیلی صدای حوزه، از بایدهای حضور طلاب در فضای استارت‌آپ ها و ظرفیت حوزه علمیه و علوم انسانی در این فضا گفت؛ وی نمونه های موفق استارت آپی زیر نظر طلاب را معرفی کرد و در خصوص رابطه بین اشتغال و زی طلبگی سخن گفت.
نواب که حدود سه سال پیش و در جریان فعالیت تبلیغی در عرصه بین‌الملل، با فضای رسانه آکادمیک آشنا شده و همین آشنایی سبب ورود او به عرصه استارت آپ ها شده، در این مورد می‌گوید: «وقتی با سایت های خارجی udemy, edx و coursera و سایت های ایرانی فرادرس، فرانش و فرایاد آشنا شدیم، فهمیدیم که هیچ چیز از عقاید ما در این سایت ها وجود ندارد؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم دوره‌هایی را در خصوص علوم اسلامی تهیه کرده و در این پلتفرم ها به اشتراک بگذاریم. این دوره‌ها توسط پلتفرم ها فروخته می شد و مقداری از درآمدزایی به ما می رسید؛ در جریان این فعالیت ها به لطف آقای آقایا مدیر عامل باسلام با کلمه استارت‌آپ آشنا شدیم ایشان به ما پیشنهاد کردند که فعالیت خود را با متد استارت‌آپی پیش ببریم.
یک سال پس از این ماجرا، معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و موسسه دانش بنیان برکت، به ما پیشنهاد دادند که در فضای علوم انسانی به عنوان شتاب دهنده و حمایت کننده از استارت‌آپ‌های کوچک فعالیت داشته باشیم که در نتیجه، در آبان سال گذشته شتاب دهنده صدران راه اندازی شد. کلمه صدر در ابتدای نام این مجموعه، از نام امام موسی صدر گرفته شده که در جنوب لبنان کار شتابدهی به کسب و کارهای خانگی را انجام می دادند و بخش دوم نیز بن مضارع راندن به معنای پیش بردن است؛ صدران تاکنون از ۱۵۰ تیم استارتاپی بازدید کرده، با ۱۴ تیم همکاری دارد و به میزان ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون برای استارتاپ های مختلف تامین مالی و سرمایه گذاری کرده است.
جذابیت های خاص استارتاپی قم و حوزه علمیه
بنیان گذار شتاب دهنده صدران در ادامه اکوسیستم استارتاپی شهر قم، حوزه علمیه و علوم انسانی را دارای جذابیت های خاص عنوان کرد و در خصوص ظرفیت های اکوسیستم قم، گفت: «نظریه ای در خصوص اکوسیستم ها وجود دارد که اکوسیستم اول استارتاپی، در هیچ کشوری دوام نمی آورد و اکوسیستم های دومی یا جایگزین اند که اکوسیستم برنده هستند؛ براساس این مبنا شاید تهران اکوسیستم برتر کشور نباشد؛ نظریه دیگری نیز وجود دارد که قم را در این زمینه بسیار مستعد می داند.
نیروی کار دانش آموخته، هزینه پایین زندگی، وجود نیروی کار از کشورهای مختلف دنیا، وجود شبکه مویرگی بین قم و سایر شهرهای کشور و اتصال قم به استان‌های مختلف به عنوان شاهراه ارتباطی کشور از جمله مزایایی است که می تواند قم، دارای پتانسیل برتر استارت‌آپی کشور معرفی کند.
در حال حاضر استارت آپ های مختلف از تهران، شیراز و اصفهان برای تامین مالی به قم مهاجرت کرده‌اند؛ اولین بازیگر اکوسیستم قم، نیز پارک علم و فناوری بوده؛ اکثر تیم هایی که در بیرون فعال هستند از دل این پارک بیرون آمده اند؛ با سلام، ماهد، ایتا و آما از جمله شرکت های خوب استار آپی در قم هستند.
به مرور دانشگاه ها نیز اقدام به راه اندازی مراکز رشد و نوآوری کردند و شتاب دهنده ها در قم تاسیس شدند؛ پس از آن حوزه نیز به این عرصه ورود پیدا کرد که مرکز نوآوری حجره زیر نظر مرکز مدیریت و اشراق زیر نظر دفتر تبلیغات را می‌توان از بازیگران حوزوی دانست که در حال فعالیت هستند. همچنین خانه مدرسه مبتدا نیز با رویکرد حل مسئله فعالیت خوبی دارد. علاوه بر این، قم از گذشته در زمینه گیم فعالیت های خوبی را داشته و آقای بنیسی همچنان در این زمینه فعال است؛ در کل اکوسیستم قم و حوزه علمیه بسیار پر پتانسیل است و کارهای خوبی از سوی حوزه در این زمینه صورت گرفته است.
ظرفیت های علوم انسانی برای راه اندازی استار آپ
در ادامه، این فعال استارتاپی به ظرفیت های علوم انسانی در عرصه استارتاپ ها اشاره کرد و گفت: «گزاره معروفی وجود دارد که محتوا به علوم انسانی میل می کند؛ محتوا نیاز به مواد اولیه دارد و مواد اولیه در علوم انسانی تامین می شود بنابراین در جایی که علوم انسانی قوی وجود داشته باشد، محتوای قوی نیز تامین خواهد شد خصوصاً در شرایط کنونی که همه به دنبال محتوا هستند.
فعالیت استارتاپ آما (مخفف آموزش مجازی ایران) دقیقاً در همین زمینه و تولید محتوای مجازی است. این استارت آپ بزرگترین تولید کننده محتوای آموزشی کشور است و محتوای تولید شده آن در زمینه های مختلف از چرم‌دوزی تا فلسفه نظری است؛ البته صرف علوم انسانی را نمی توان با بخش درآمدزایی استارت آپ‌ها گره زد اما خروجی علوم انسانی از ظرفیت های خوبی برخوردار است. به عنوان مثال استارت آپ اوجمان در زمینه مشاوره بسیار جذاب و پر مشتری است که در دفتر تبلیغات و توسط بچه های طلبه پیگیری می‌شود. زبان عرصه دیگری است؛ آموزشگاه زبان سامی با بیش از ۲ هزار زبان آموز جزو پنج آموزشگاه برتر کشور است و توسط بچه های طلبه شهیدین مدیریت می شود.
اگر به دنبال اشتغال زایی مرتبط با روحانیت هستیم باید به سراغ استار آپ ها برویم
نواب گریزی هم به زوایای مختلف حضور طلاب در این عرصه زد و اکوسیستم استارات آپی حوزه را به دلیل تاثیر گذاری اجتماعی بالا برای طلبه‌های درسخوان بسیار جذاب خواند و عنوان کرد: «اگر به دنبال ایجاد شغل آبرومند و مرتبط با روحانیت هستیم چرا نباید به سراغ مهارت هایی مانند تولید محتوا، برنامه نویسی و انیمیشن برویم؟ قطعا این مهارت ها از رانندگی اسنپ بهتر است. راهکار این است که مهارت های نرم توسط طلاب فراگرفته شود؛ freelancer (آزادکاری) را می‌شناسم که در کنار فعالیت های طلبگی، ماهانه ۱۵ میلیون درآمد دارد.
آقایان می فرمایند طلاب و خانواده‌هایشان قناعت پیشه کنند؛ قناعت باید در زندگی طلاب وجود داشته باشد اما امروز مدل آن فرق کرده؛ فرزند طلبه چه گناهی کرده که چون پدرش عمامه به سر است، باید متفاوت از مردم زندگی کند؟
طلبه ها باید داستان موفقیت طلابی که در این زمینه ورود کرده و اثرگذاری اجتماعی داشته اند را بشنود؛ آنها باید بشنوند که محمدرضا مستقیمان به عنوان فعال اکوسیستم چقدر تاثیرگذاری اجتماعی داشته و یا فاضل موحدی به عنوان یک طلبه فناور چه اتفاقات خوبی را رقم زده؟ این سبب می‌شود تا طلاب باور پیدا کنند که این فعالیت ها نیز در راستای طلبگی است؛ یکی از آسیب‌هایی که امروز دامنگیر طلاب شده این است که آنها هر کاری غیر از درس و منبر را خارج از طلبگی می دانند؛ گام دیگر برای ورود طلاب به این عرصه مهارت آموزی است؛ مهارت هایی که امروز طلاب با آنها آشنایی ندارند و نیاز است که یاد بگیرند.
اثرگذاری، احساس هویت و درآمدزایی؛ سه فایده فعالیت اقتصادی طلاب
اگر حوزه به دنبال راه چاره نباشد در آینده بیشتر از گذشته شاهد انتقال طلاب به فضای کسب و کار خواهیم بود اما اکنون می توان آن را مدیریت کرد؛ اگر به دنبال اثرگذاری، احساس فایده و درآمدزایی طلاب هستیم، اکوسیستم استارت آپی بستر بسیار خوبی است تا طلبه‌ها به عنوان ایده دهنده و آزادکار در این اکوسیستم فعالیت کنند.
گذشته از حوزه، کشور درحال حاضر به ۷ تا ۱۰ میلیون شغل نیاز دارد که نمی‌توان این خلأ را تنها با تولید سخت پر کرد بلکه نیاز به تولید نرم است؛ تا به حال به این فکر کرده اید که کشور هند چگونه شکم جمعیت زیاد خود را پر می کند؟ مگر چقدر جنس هندی در بازار است؟ نیروی کار ارزان و باهوش در کشور هند بسیار است و شرکت های بزرگ از این نیروی کار بهترین استفاده را می کنند به عنوان مثال مایکروسافت دفتر مرکزی خود را در این کشور قرار داده است.
بنیان گذار شتاب دهنده صدران در ادامه به معرفی تعدادی از استارتاپ های موفق حوزوی پرداخت و گفت: نگاه بدنه حوزه به استارت آپ نگاه خوبی است و منشاء آن نیز نه انگیزه‌های مالی بلکه تاثیر گذاری اجتماعی است؛ آما یک استارت آپ آموزشی است که ۲۵ طلبه جوان در آن فعالیت دارند؛ جالب است که بدانید جو این استارت آپ کاملاً طلبگی است؛ در استارت آپ های دیگر مانند با سلام و ماهد نیز طلابی حضور دارند که در کنار درس خواندن درآمدزایی دارند.
شأنیت‌های ساختگی و دوری طلاب از جامعه
وی در ادامه به چالش های موجود در مسیر اشتغال طلاب اشاره کرد و اظهار داشت: «قائل به شانیت های ساختگی برای طلاب نیستم همین چیزها سبب بدبختی امروز ما شده و طلاب را از جامعه دور کرده؛ در بهترین حالت ما تنها با ۱۵ میلیون جمعیت حزب‌الهی کشور می توانیم ارتباط برقرار کنیم، چگونه می خواهیم سبک زندگی آنها را اصلاح کنیم؟؛ وقتی که طلاب وارد فضای کسب و کار می شوند، با مردم ارتباط می‌گیرند و از نیازهای آن ها آگاهی پیدا می‌کنند؛ ارتباط اجتماعی که در اثر فعالیت در استارت آپ ها به وجود می‌آید، می تواند در ترمیم شکاف ایجاد شده بین میان مردم و طلاب اثرگذار باشد.
این ارتباط سبب می شود تا طلاب درک درستی نسبت به نیازهای علمی خود در جهت حل مسائل پیدا کنند؛ گذشته از این ها در سیره علما بزرگان و رجال سیاسی کار کردن یک امر رایج بوده؛ این کار نه تنها به درس طلاب آسیب نمی زند بلکه باعث رشد و ارتقای آن ها شده و سبب می‌شود تا مردم حس خوبی نسبت به آنها پیدا بکند و بدانند که حوزه علمیه در زندگی مردم اثرگذار دارد.
نواب در پایان به ارائه نکات کاربردی برای موفقیت در زمینه استارت آپ پرداخت و ابراز کرد: استارت آپ به کسب و کارهایی گفته می‌شود که چهار شاخص نوآوری، درآمدزایی، رشد سریع و مقیاس پذیری یعنی قابلیت رشد در آینده را داشته باشند؛ چیزی که در استارتاپ ها اهمیت دارد توجه به نیازهاست؛ به قول معروف کلید به درد نمی خورد و باید به دنبال قفل بود؛ باید دقت داشت که استارت آپ به معنای شغل نیست که هر انسان بیکاری به دنبال ایجاد آن باشد؛ استارت آپ از نیاز شروع می شوند نه تصمیم به استارت آپ زدن؛ استارت آپ هایی که مسئله محور نباشند، محکوم به شکست هستند.
