متقاعد شدن افراد به اسلام در این کشور راحت تر از کشورهای اروپایی است/مهمترین چالش تبلیغ در خارج کشور، عدم شناخت نسبت به فرهنگ مردم آن کشور است

به گزارش صدای حوزه، حجت الاسلام سید محسن موسوی امام و مدیر مرکز اسلامی زامبیا در گفت و گویی به بیان تجربه تبلیغی خود در یک کشور آفریقایی و چالش های پیش روی امر تبلیغ در فضای غیر مسلمان پرداخت.

لطفا در ابتدا در خصوص فعالیت های تبلیغی و حوزه مطالعاتی خود در مباحث بین الملل توضیح دهید.

من در سال ۸۷ وارد حوزه علمیه مشهد و مدرسه علمیه حضرت مهدی(عج ) شدم از همان ابتدا، مدیر مدرسه ما تاکید داشتند که یک طلبه باید به همان اندازه که مباحث دینی و علمی را یاد گرفته به طور عملی وارد فضای تبلیغ شود. از این رو فعالیت های تبلیغی خودم را آغاز کردم. از ابتدای سطح دو یعنی پایه ۷ با نگاه بین المللی به فعالیت هایم دادم و زبان انگلیسی را به تدریج فرا گرفتم و تمام مطالعات و فعالیت های میدانی و تبلیغی ام را به سمت تبلیغ بین الملل سوق دادم.

فعالیت در آستان قدس رضوی به عنوان کارشناس ادیان و توریسم و مدیر بین الملل و زبان های خارجی مدارس علیمه حضرت مهدی(عج) و تدریس زبان انگلیسی در دفتر تبلیغات و حوزه های علمیه از دیگر فعالیت های من بوده است.

بنده از حیث تبلیغی و مطالعاتی کلیه برنامه ها و فعالیت های خودم را مرتبط با فضای بین الملل و نیازهایی که یک مبلغ حوزه بین الملل دارد، قرار دادم و از سوی دیگر به مطالعه مباحث کلان جدید و شناخت ادیان و فرق و مذاهب نیز پرداختم.

بافت جمعیتی زامبیا به لحاظ مذهبی چگونه است و چند سال است که در این کشور به امر تبلیغ دین اسلام می پردازید؟ به چه زبانی با مردم در ارتباط هستید؟

این کشور دارای ۱۸ میلیون نفر است و به لحاظ رسمی و قانونی کشوری مسیحی است و بیش از ۸۰ درصد مردم مسیحی هستند. جمعیت مسلمانان نیز بر اساس آمارهای اعلام شده یک یا دو درصد است که از میان آنها اکثریت اهل سنت هستند و جمعیت شیعیان به چند هزار نفر می رسد.

من یک سالی است که مشغول تبلیغ دین مبین اسلام در زامبیا هستم و زبان رسمی کشور انگلیسی است و دانش آموزان هم در مدارس ابتدایی با زبان انگلیسی آشنایی دارند و اکثریت مردم زامبیا به همین زبان می توانند صحبت می کنند. البته زبان بومی خودشان نیز هست که هر کسی بر اساس قبایل مختلف به زبان های تونکا و میانجا صحبت می کنند.

مهمترین مخاطبان شما از چه اقشاری هستند و رویکرد شما برای دعوت غیر مسلمانان به دین مبین اسلام و مذهب تشیع چیست؟ میزان استقبال غیر مسلمانان و افراد غیر شیعه از مذهب تشیع را چگونه ارزیابی می کنید؟

مخاطبان در زامبیا متفاوت هستند. یک بخش از مخاطبان، شیعیان مهاجر از هند، پاکستان و لبنان هستند که شرایط خودشان را دارند و مسلمان زاده هستند و اطلاعات دینی دارند و تقریبا مشابه کشور خودمان بوده و کافی است رفتارهای آنان اصلاح و اطلاعات آنها درباره اسلام و تشیع تکمیل شود.

مخاطبین دیگر بومی های شیعه هستند که در سه مرکز ما رفت و آمد دارند. یک بخش دیگر، غیر مسلمانان بوده که جامعه هدف ما هستند. برای ارتباط با غیر مسلمانان دو راه داریم؛ یکی اینکه از همین شیعیان بومی داخل مرکز که با آنها مرتبطیم و هفته ای یک روز، روزهای جمعه آنها را می بینیم از آنها بخواهیم، بعد از آنکه دانش کافی را به آنها دادیم نسبت به اطرافیان و همسایه هایشان و دوستانشان تاثیر گذار باشند و آنها را به مرکز دعوت نمایند تا ما آموزش آنها را دنبال کنیم.

برپایی ایستگاه های تبلیغی در مناسبت های مذهبی

دوم اینکه از مناسبت ها در طی سال به عنوان فرصت تبلیغی استفاده می کنیم که از جمله مناسبت ها دهه اول محرم، اربعین و عید غدیر است که ایستگاه های تبلیغی در سطح شهر برگزار می کنیم که ممکن است جذب غیر مسلمانان در این مناسبت ها اتفاق بیفتد.

در زمینه آشنا نمودن غیر مسلمانان با اسلام ، معمولا اگر آنها وقت بگذارند و به صحبت های ما گوش دهند و مانیز در دو سه دقیقه چکیده ای از اسلام را به آنها معرفی کنیم، آنها حقانیت اسلام را می پذیرند. اما بسته به خود شخص دارد که مجددا به مرکز مراجعه کند و اطلاعات خودش را کامل کند.

خوشبختانه بسیار مشاهده کردیم که متقاعد شدن افراد به اسلام در این کشور راحت تر از کشورهای اروپایی است، چرا که حجم منفی اطلاعات نسبت به اسلام و تشیع در زامبیا بسیار کم است. اما در کشورهای اروپایی به دلیل وجود پس زمینه های منفی در ذهن مردم از اسلام وشیعه، موجب گرفتن گارد و مخالفت می شود و امر تبلیغ به سختی صورت می گیرد.

مهترین چالش های یک مبلغ برون مرزی بویژه در کشورهای آفریقایی چیست؟ ظرفیت تبلیغ اسلام در این کشورها تا چه حدی است و مراکز حوزوی بایستی چه برنامه هایی را در این کشورها دنبال کنند؟

در کشورهای آفریقایی زمانی که یک طلبه با زبانی که یاد گرفته و دانشی که اندوخته وارد می شود و باید به امر انتقال فرهنگ دینی بپردازد، مهمترین چالش پیش روی او عدم شناخت نسبت به فرهنگ متفاوت مردم آن کشور است. اگر مبلغ این فرهنگ را نشناسد در تعامل با مردم دچار مشکل می شود. منِ مبلغ، ارائه درستی از اطلاعات و دانش خود نمی توانم انجام دهم با وجود اینکه اطلاعات جامعی دارم، اما این که کدام بخش این اطلاعات جامع مناسب فرهنگ مردم این کشور است نیاز به شناخت فرهنگ متفاوت دارد.

تبلیغات دوره ای بازده مناسبی در میان مخاطب غیر مسلمان ندارد

ما باید این ذهنیت را از ذهن خود دور کنیم که با تبلیغات دهگی، موسمی، فصلی و یک ماهه و ده روزه نتیجه مورد نظر و مطلوب را بگیریم. در کشورهای مختلف بویژه در کشوهای آفریقایی تنها ثمره این تبلیغات زمان دار این هست که مبلغ تجربه ای به دست می آورد، اما ثمره ای برای مخاطب ندارد. مراکز حوزوی و مراکز مرتبط با تبلیغ بین الملل باید به فکر تبلیغ بلند مدت مبلغین در خارج از کشور باشند، چرا که تبلیغات موسمی نفعش برای مبلغ است نه مخاطبان.

ما باید تمرکزمان را روی مبلغان و طلاب بومی قرار دهیم، مبلغ ایرانی با تجربه، که آشنا با فنون تبلیغی است می تواند در فضای بین الملل تاثیر گذار باشد، اما قرار نیست این مبلغ خودش تمام کارها را انجام دهد. قرار است این مبلغ حلقه وصلی باشد بین علم و دانش فراگرفته از قم و مشهد و طلبه ای که بومی است و در همین سرزمین به دنیا آمده و قرار است در همین کشور زندگی کند.

موفقیت شیخ زکزاکی به عنوان یک مبلغ بومی و اثر پذیری از امام خمینی(ره)

اگر می بینیم شیخ زکزاکی در نیجریه موفق شد، به این دلیل است که خودش ازهمان خاک و سرزمین بود، اما چه کسی او را متحول کرد؛ یک مبلغ و روحانی ایرانی به نام امام خمینی(ره). ما به طلبه و مبلغی نیاز داریم که تاثیر گذار باشد و این در کشورهای آفریقایی و در طول تاریخ اتفاق افتاده است، اما آن کسی که کار را باید گسترش دهد طلبه های بومی هستند که باید روی آنها سرمایه گذاری انجام شود.

ادیان دیگر بویژه وهابیت در کشورهای آفریقایی از جمله زامبیا چه فعالیت هایی دارند؟ و گرایش مردم به تبلیغات آنها چگونه است؟

مسیحیت که در دهه های گذشته در زامبیا موفق عمل کرده و شروع آن با استعمار همراه بوده است. اما در ادامه با خدمات اجتماعی کلیساها، یتیم خانه ها و کلینیک ها توسعه یافته است مسیحیت در جای جای این کشور و حتی روستاها فضای خدمات دهی را ایجاد کرده و مشابه کشور ما که مسجد و نماز خانه در مناطق متعدد وجود دارد در این کشور کلیساها و مناطق خدماتی بسیار هستند.

اما غیر از مسیحیت ادیان دیگری هم هستند که رشد جدی ندارند. هندوها فضای خودشان را دارند و بهائیت محدود است و فرقه احمدیه هم فعال هستند و مخاطب جذب نمودند. نسبت به اسلام هم گرایش هست و نزدیک به ۹۸ درصد مسلمانان این جا اهل سنت هستند، چرا که اولین بار که با اسلام مواجه شدند اسلام سنی به آنها معرفی شده و از تفاوت شیعه و سنی اطلاع ندارند.

تعداد محدود مراکز تشیع در زامبیا در برابر مراکز مسیحی و اهل سنت

علت دیگر هم مساجد اهل سنت است که خیلی زیاد هستند. ما تنها دو مرکز داریم، اما اهل سنت مراکز متعددی دارند. در زامبیا هر گرایش به اسلام ما را خوشحال می کند ما باید راه حق را نشان مردم بدهیم. اما متاسفانه در کنار رشد اسلام نگاه های وهابی هم وجود دارد که توسط عربستان حمایت می شود و در کشورهای آفریقایی من جمله زامبیا فعالیت شان کم نبوده است.

اشاره: حجت الاسلام موسوی در طول یک سالی که در کشور زامبیا به امر تبلیغ دین اسلام می پردازد تجربیات تبلیغی خود را از طریق فضای مجازی در اینستاگرام به آدرس sayed.mohsen.mousavi با مخاطبان خود به اشتراک می گذارد.