به گزارش خبرنگار صدای حوزه در پی انتقاد صدای حوزه از وضعیت فعالیت ستادهای راهبری حوزه، حجت الاسلام وکیلی، مدیر اندیشکده حوزه علمیه طی یادداشتی به موارد ذکر شده پاسخ دادند که تقدیم می شود:
با توجه به انتشار متنی با عنوان ” فعالیت ستادهای متکثر راهبری حوزه در هاله ابهام” در کانال ایتای پایگاه خبری صدای حوزه، لازم دانستم توضیحاتی نسبت به آنچه که در این متن اشاره شده بود ارائه نمایم.
۱/ در مورد فلسفه تأسیس این ستادها باید عرض کنم که این ستادها از سال ۱۳۹۹ شروع به فعالیت نموده اند. البته با بخشی از اعضای این ستادها، قبل از تشکیل ستادها، ارتباطات و تعاملاتی در اندیشکده حوزه تحت عنوان هیئت های اندیشه ورز وجود داشت، اما با توجه به احساس ضرورت و نیازی که وجود داشت مبنی بر اینکه نباید در سطح اندیشه ورزی و ایده پردازی و طراحی متوقف ماند و بخش مهمی از فعالیت های حوزه نیازمند این است که بعد از طراحی، راهبری و هدایت گردد، لذا ستادهای راهبری با این سابقه ارتباطی تأسیس گردید.
۲/ در مورد اهداف و مأموریت های این ستادها باید گفت که ستادهای راهبری ستادهایی هستند فرابخشی و فراسازمانی که ظرفیت های نخبگان و موسسات و نهادهای عالی حوزوی را هماهنگ و هم‌افزا نموده و علاوه بر اندیشه‌ورزی و ایده پردازی، با استفاده از ظرفیت هایی که در شبکه سازی، گفتمان سازی، ترویج و تبیین طرحها و ایده ها وجود دارد، به پیشبرد مأموریت های حوزه در عرصه های مختلف کمک می نمایند. که طبیعتا در این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی، قانونگذاری، آموزش، پژوهش، و…. نیز هستند.
۳/ می توان گفت ستادهای راهبری حوزه، موظف به «راهبری» تا نتیجه‌دهی برنامه های مصوب هستند و نه صرفا انجام اقدامات مطالعاتی و یا تصمیم سازی و یا برنامه ریزی.
۴/ لذا باید توجه کرد که این ستادها مأموریت “راهبری” دارند، نه طراحی یا برنامه ریزی در سطح”راهبردی”؛ چه بسا بعضی از افراد میان این دو اصطلاح خلط کنند.
۵/ و اما در مورد عناوین این ستادها، با توجه به اسناد بالادستی حوزه، و با توجه به مطالباتی که رهبر معظم انقلاب از حوزه های علمیه در زمینه توجه به مسائلی که در عرصه های مختلف وجود دارد، این ستادها را نمی توان منحصر در موضوعات درون حوزوی کرد، لذا این ستادها عرصه های مختلفی از امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را شامل می شود. به ویژه اینکه طی سالهای اخیر شاهد این هستیم که طلاب و دانش آموختگان حوزوی در علوم و دانش های مختلفی چون اقتصاد و فرهنگ و اجتماع و سیاست، دارای تحصیلات و دانش تخصصی هستند که حوزه خود را موظف می داند از ظرفیت این طلاب در جای مناسب استفاده گردد. به همین دلیل نیز این ستادها با حدود ۱۰ ستاد کار خود را آغاز نمود و الان بیش از ۳۰ ستاد در عرصه های مختلف فعال شده است. که از این تعداد، ۱۸ ستاد راهبری در مجموعه اسناد و طرحهای مرکز مدیریت حوزه معرفی شده اند.
۶/ باید اذعان کرد که متاسفانه، ارتباط و تعامل بدنه حوزه با نهادهای حوزوی، یک ارتباط و تعامل روان و همواری نیست، به همین دلیل در بخش قابل توجهی از حوزه، از طرحها و برنامه های حوزه از جمله همین ستادها، اطلاع کافی پیدا نمی شود، به همین دلیل هم متاسفانه تصور می شود که فعالیت این بخشها در حد بیانیه و اطلاعیه و… است در حالی که این ستادها در تمام طول سال، ناظر به مسائل مرتبط با حوزه فعال هستند و چه بسا در مقاطع حساس چون طراحی، قانونگذاری، ابلاغ، و اجرای طرحها و برنامه ها نقش موثری ایفا می کنند. خوب است که برای اطلاع از جزئیات این نقش آفرینی و اثرگذاری، با دبیران این ستادها گفتگوهایی صورت گیرد و نشست هایی با فعالان رسانه ای حوزوی برگزار گردد. از جمله ستاد راهبری معماری و شهرسازی اسلامی، ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی، ستاد راهبری حجاب و عفاف، ستاد راهبری جمعیت، که همه این امور جزو مسائلی بود که بخش های مختلف نظام اسلامی با این موضوعات مواجهه داشتند و حوزه توانسته نقش آفرین و اثرگذار باشد و این ستادها نقش خوبی در این اثرگذاری ها داشته اند. به عنوان مثال در همین چند ماه اخیر این ستادها، نشست های مفصلی با دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز ارتباطات دولت و روحانیت و دهها نهاد قانون گذار و اجرایی دیگر داشته اند.
۷/ این نکته را هم باید توجه نمود که بیش از ۲۰۰ نفر از طلاب دانش آموخته، نخبه و فعال از طریق این ستادها، ساماندهی شده اند که ظرفیت بسیار خوب و مناسبی را برای پیگیری مأموریت های حوزه فراهم آورده است. یکی از مطالبات مهمی که طی یکی دو دهه گذشته از نهادهای حوزوی وجود داشت این بود که نهادهای حوزوی نسبت به ظرفیت و توانایی ها بدنه طلاب به ویژه طلاب متخصص و صاحب نظر، بی توجه است. دبیرخانه ستادهای راهبری که یک دبیرخانه چابک و کم تعداد است با ساماندهی و هم افزایی این ظرفیت ها تلاش می کند از این ظرفیت استفاده نماید. لذا این حجم از طلاب فعال در ستادها بدون اینکه لزوما در استخدام حوزه باشند و یا تبدیل به کارمند حوزه باشند که چه بسا می تواند آسیب زا باشد، به هم افزایی و شکوفایی ظرفیت های طلاب، کمک می نماید. به همین دلیل هم اگر به فهرست اعضای این ستادها نگاه کنید می بینید که بخش مهمی از کنشگران حوزوی در عرصه های مختلف با این ستادها در تعامل و ارتباط هستند.
۸/ همچنین باید توجه داشت که ستادهای راهبری حوزه، در قالب «ستاد» فعالیت می نمایند و نه معاونت یا مرکز مستقل، برای اینکه بتوانند شأنی از شؤون مدیریت حوزه در عرصه خاصی را بر عهده گرفته و تا حصول نتیجه مطلوب راهبری نمایند. به دلیل همین ماهیت ستادی هم شاهد آن هستیم که در جاهای مختلفی از فعالیت های حوزه چه در سطح حوزه و چه در سطح جامعه و چه در سطح نظام اسلامی رد پایی از فعالیت این ستادها وجود دارد. به عنوان مثال در برگزاری کرسی های ترویجی بحثهای فقه معاصر، این ستادها را می بینیم، در نامه نگاری و تعامل مدیر حوزه با قوه مجریه و قوه مقننه، فعالیت این ستادها را می بینیم، در نقش آفرینی حوزه در زمینه های فناوری های هوشمند، این ستادها را می بینیم و نیز در زمینه مواجهه با آسیب ها و معضلات اجتماعی و… بدون اینکه سازمان حوزه دچار تورم شده و یا صرفا کارمند اضافه نماید.
۹/ من امیدوار هستم که رسانه های حوزه، با ورود جدی تر و دقیق تر نسبت به طرحها و برنامه ها و اقدامات حوزه از جمله همین ستادها، بتوانند نقش فعالی در پر کردن خلا و شکاف ارتباطی که بین نهادهای حوزه و بدنه حوزه وجود دارد ایفا نمایند. یقینا اطلاع و آگاهی علما، فضلا، طلاب و دانش آموختگان حوزوی از وجود چنین ظرفیت هایی، علاوه بر اینکه می تواند به نهادهای حوزی کمک نماید که در عرصه های مختلف جامعه حضور فعال تر و جدی تری داشته باشند که از جمله مهمترین مطالبات مقام معظم رهبری از حوزه است، می تواند زمینه را برای آگاهی طلاب از ظرفیت های نهفته در حوزه آشنا نموده و زمینه بی هویتی طلاب را از بین ببرد. در همین راستا اندیشکده حوزه آمادگی دارد تا ضمن برگزاری جلسات هم اندیشی و گفتگو، زمینه لازم برای اطلاع طیف های مختلف حوزه از فعالیت ها و برنامه های ستادهای راهبری حوزوی را فرآهم نماید.
