تاریخچه مختصری از جشن‌های سال نو
تا به حال برایتان سؤال شده که انسان‌ها از چه زمانی جشن‌گرفتن برای آغاز سال نو را شروع کردند؟ به نقل از سایت History.com، سابقه قدیمی‌ترین جشن مرتبط با سال نو به ۴هزار سال پیش و به بابل برمی‌گردد. اولین روز سال جدید اولین ماه جدید پس از اعتدال بهاری بود. این جشن با برگزاری یک جشنواره مذهبی ۱۱روزه برگزار می‌شد که هر روز یک مراسم متفاوت داشت. در طول دوران باستان، تمدن‌ها تقویم‌های پیچیده‌تری را ایجاد کردند که اولین روز سال جدید را یک رویداد کشاورزی یا نجومی قرار می‌داد.
تا اینکه در سال ۴۶ پیش از میلاد، ژولیوس سزار، امپراتور روم، گاه‌شماری ژولینی را معرفی کرد. وی اول ژانویه را به‌عنوان اولین روز سال مشخص کرد. رومی‌ها با قربانی‌دادن، مبادله هدایا، تزئین خانه‌های خود با شاخه‌های برگ بو و شرکت در مهمانی‌های پرشور، سال جدید را جشن می‌گرفتند. در اروپا و قرون‌وسطا، رهبران مسیحی به‌طور موقت اول ژانویه را با روزهایی با اهمیت مذهبی بیشتر یعنی ۲۵ دسامبر (تولد عیسی مسیح) و ۲۵ مارس (جشن بشارت) جایگزین کردند. با این حال، در سال ۱۵۸۲، پاپ گریگوری سیزدهم مجددا اول ژانویه را به‌عنوان روز سال جدید بر اساس تقویمی که بعدا به‌عنوان تقویم میلادی تأسیس شد مشخص کرد. تقویم میلادی تقویمی است که امروزه بیشتر ملت‌ها از آن استفاده میکنند.
آداب و رسوم سال نو در کشورهای مختلف
مردم کشورهای مختلف دنیا آداب‌ورسوم متفاوتی برای برگزاری جشن‌های سال نو دارند. البته برخی از این رسوم ممکن است در بسیاری از کشورها یکسان باشد؛ ولی هر کشوری با توجه به فرهنگ و پیشینه‌ای که دارد، رسوم خاصی هم برای برگزاری جشن‌های سال نو دارد. در ادامه، به گوشهوکنار دنیا سفر می‌کنیم تا ببینیم آداب و رسوم سال نو در کشورهای مختلف چگونه است و مردم دنیا چطور برای آغاز سال جدید آماده می‌شوند.
۱. شیلی
شب سال نو در شیلی فرصتی برای بزرگداشت عزیزان درگذشته است. خانواده‌ها شب را در کنار عزیزان درگذشته خود با خوابیدن در قبرستان می‌گذرانند. پیش از رفتن به آرامستان، همه آنها برای یک شام فراوان که شامل بوقلمون شکم‌پر یا نوعی غذای گوشتی دیگر است جمع می‌شوند. وقتی نیمه‌شب فرامی‌رسد، آنها با آتش‌بازی‌های چشم‌نواز جشن می‌گیرند و رنگ‌های خاصی می‌پوشند که طبق روال سنتی در آمریکای جنوبی نشان‌دهنده امید به آینده است. برای شب آنها میان‌وعده‌ها و نوشیدنی‌های مختصر تهیه میکنند و در کنار گورها آتش روشن میکنند.
۲. پورتوریکو
مشابه سایر فرهنگ‌های لاتین، مردم پورتوریکو نیز برای بیرون راندن ارواح شیطانی، در نیمه‌شب، ۱۲ حبه انگور می‌خورند و سطل‌های آب را از پنجره بیرون می‌ریزند. همه‌چیز را تمیز میکنند، ماشین، خانه، باغ و حتی خیابان‌ها؛ برای اینکه سال نو را تمیز و تازه شروع کنند. برای جذب خوش‌شانسی، خانواده‌ها بیرون از خانه خود شکر می‌پاشند. برای جشن، غذاهای سنتی سرو می‌شود، از جمله گاندول آروز، غذایی به‌نام پستل، کوکیتو و پودینگ برنج.
۳. مکزیک
سال نو در مکزیک زمان استقبال از تازگی است. ریختن سطل آب به بیرون از پنجره و بازکردن درِ ورودی برای بیرون‌کردن سال کهنه از رسوم سنتی سال نو است. خانواده‌ها چند سکه را روی زمین می‌اندازند و برای داشتن آینده‌ای مرفه، آنها را به داخل خانه جارو میکنند. در مهمانی‌ها، رژه‌ها و جشنواره‌ها شرکت میکنند که این مراسم با آتش‌بازی‌های چشم‌نواز و رسم سوزاندن مترسک‌ها در آمریکای لاتین کامل می‌شود.
۴. چین
به‌طور رسمی چین اول ژانویه را به‌عنوان اولین روز سال جدید به رسمیت می‌شناسد؛ اما سال جدید چینی بر اساس تقویم قمری چین است و آماده‌سازی برای آن ۷ روز قبل از شب سال نو آغاز می‌شود. این آماده‌سازی شامل تمیزکاری کامل خانه برای ازبین‌بردن هرگونه بدشانسی سال گذشته، خرید تزئینات، هدایا و خرید لباس‌های جدید (به‌ویژه برای کودکان) است. در این روزها، استفاده از کلمات مربوط به «بیماری»، «مرگ»، «کشتن»، «شبح» و… ممنوع است؛ برای اینکه در سال جدید نتایج بدی به همراه نداشته باشد. جشن‌های خیابانی شامل رقص شیر سنتی است که خوش‌شانسی می‌آورد. روی سر شیر، آینه‌ای قرار دارد تا ارواح شیطانی با بازتاب‌های خود ترسیده و فراری شوند.
۵. کره جنوبی
شب سال نو مراسمی ویژه در کره جنوبی است. بسیاری از شهرهای ساحلی «جشنواره‌های طلوع آفتاب» برگزار میکنند که مردم اولین طلوع آفتاب سال نو را تماشا کنند. اگر هم‌زمان با طلوع خورشید آرزو کنید، در سال جدید برآورده می‌شود. برخی از افراد امیدها و رؤیاهایشان را نیز یادداشت میکنند و آنها را در بالن آرزوها یا فانوس‌هایی که در آسمان رها می‌شوند قرار می‌دهند. کره‌ای‌ها لباس‌های سنتی به‌نام هانبوک می‌پوشند و با خانواده دیدار میکنند. همچنین کیک‌های برنجی یا دامپلینگ برای یادبود گذشتگان درست میکنند.
۶. فیلیپین
در فیلیپین معتقدند همه‌چیز باید شب سال نو گرد باشد. این گردبودن نمادی از سکه است و گفته می‌شود ثروت را برای آینده به دنبال دارد. جشن سال نو شامل سروصداکردن با بوق، موسیقی، دادوفریاد، سوت‌زدن، قاشق‌زدن روی قابلمه و صدای ترقه برای جلوگیری از بدشانسی و دورکردن روح شیطانی است. مردم فیلیپین رشته‌فرنگی سنتی و غذاهای لذیذ مانند مالاگکیت و بیکو برای سال نو تهیه میکنند. قبل از اینکه نیمه‌شب فرابرسد، همه پنجره‌ها و درها از جمله کابینت، کمد و دراورها را باز میکنند تا خوش‌شانسی وارد خانه شود.
۷. اتیوپی
تقویم اتیوپی ۱۲ ماه دارد؛ ۱۲ ماه ۳۰روزه به‌علاوه ۵ یا ۶ روز که ماه سیزدهم را تشکیل می‌دهد. روز سال نو در سپتامبر شروع می‌شود؛ زمانی‌که دوره طولانی بارانی در کشور به پایان رسیده است. آداب‌ورسوم این کشور عبارت است از جمع‌شدن خانواده‌ها که یک وعده غذای سنتی در کنار هم تهیه میکنند، دختران جوان لباس‌های جدید می‌پوشند و گل جمع میکنند و آنها را هنگام خواندن آهنگ‌های سنتی سال نو به دوستانشان هدیه می‌دهند.
۸. هلند
در شب سال نو، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند، بازی‌های رومیزی انجام می‌دهند و خلاصه‌هایی از برنامه‌های طنز سال گذشته را تماشا میکنند. در نیمه‌شب خانواده‌ها اغلب به خیابان‌ها می‌روند و آتش‌بازی راه می‌اندازند. یکی از رسوم هلندی‌ها در سال نو میلادی (۳۱ دسامبر)، که پس از جنگ جهانی دوم آغاز شده است، شلیک کاربیدهاست. کشاورزان هلندی قوطی‌های شیر خالی را با کاربید و آب پر میکنند. سپس درپوش آن را می‌گذارند و آنها را گرم میکنند و در نتیجه، توپ‌های خانگی تولید می‌شود.
۹. روسیه
مانند بسیاری از مناطق دیگر جهان، سال نو در روسیه در ۳۱ دسامبر/ اول ژانویه جشن گرفته می‌شود. عموما در تعطیلات، خانواده‌ها برای یک وعده غذایی و تماشای سخنرانی ازپیش‌ضبط‌شده رئیس‌جمهور این کشور در تلویزیون دور هم جمع می‌شوند. مردم، علاوه بر تهیه غذای مخصوص، در جشن‌ها هدایایی ردوبدل میکنند و به تماشای آتش‌بازی می‌نشینند. کودکان در روز سال نو با هدیه‌های پدربزرگ فراست (Ded Moroz)، بابانوئل روسی، بیدار می‌شوند. درخت تزیین‌شده سال نو تا کریسمس ارتدکس روسیه یعنی تا ۷ ژانویه باقی می‌ماند.
۱۰. اکوادور
در اکوادور سال نو در اول ژانویه جشن گرفته می‌شود و زمانی است که بدشانسی‌ها و گلایه‌های سال قبل به فراموشی سپرده می‌شوند. مجسمه‌هایی از شخصیت‌های محبوب کارتونی و شخصیت‌های واقعی سیاسی می‌سازند. سپس آنها را در خیابان‌ها می‌سوزانند. مردان ملبس به لباس زنان نقش همسران بیوۀ درگذشتگان را بازی میکنند. آنها در خیابان‌ها می‌رقصند و برای پرداخت هزینه مراسم خاک‌سپاری شوهرها پول طلب میکنند.
۱۱. اسکاتلند
سال نو در اسکاتلند و در برخی دیگر از مناطق انگلستان شامل یک خرافه قدیمی به‌نام «اولین قدم» است. طبق این خرافه، اگر اولین کسی که در روز سال نو میلادی (اول ژانویه) پا به خانه بگذارد مردی بلندقد با موهای تیره باشد، به‌خصوص اگر یک هدیه مثل غذا یا زغال‌سنگ به همراه داشته باشد، آن خانه در طول سال، بدون غذا و گرما نمی‌ماند. در روز سال نو، کودکان اسکاتلندی زود بلند می‌شوند و به دیدن همسایگان خود می‌روند و آواز می‌خوانند. به آنها بابت آوازخواندن، سکه، خوراکی، سیب و شیرینی‌های دیگر می‌دهند.
۱۲. تایلند
مراسمی به‌نام سونگکران (Songkran) در روز سال نو سنتی که از ۱۳ تا ۱۵ آوریل است برگزار می‌شود. این مراسم شامل شستن مجسمه‌های بودا و دست بزرگان است تا مطمئن شوند با روحی پاک وارد سال جدید می‌شوند. سونگکران در گرم‌ترین زمان سال در تایلند برگزار می‌شود و با پاشیدن آب روی دیگران، معمولا با ظروف پر از آب مانند سطل و تفنگ‌های آب‌پاش و حتی شلنگ جشن گرفته می‌شود. آب در واقع نمادی از شستن بدشانسی‌هاست و بسیاری از تایلندی‌ها نیز در این زمان از سال خانه‌های خود را کاملا تمیز میکنند.
۱۳. پرو
مثل بیشتر کشورهای آمریکای جنوبی، اهالی پرو سال جدید را با خوردن انگور، آتش‌بازی و غذاهای سنتی جشن می‌گیرند. با این حال، آنها رسم خاص خود را هم دارند که شامل قراردادن ۳ سیب‌زمینی زیر صندلی است. یکی کامل پوست‌کنده، یکی نصفه پوست‌کنده و دیگری با پوست. در نیمه‌شب، یک نفر یکی از سیب‌زمینی‌ها را با چشمان بسته انتخاب می‌کند و هر یک از سیب‌زمینی‌ها پیش‌بینی آینده است. اگر سیب‌زمینی با پوست را بردارید سعادتمند خواهید بود، اگر سیب‌زمینی نصفه پوست‌کنده را بردارید، سالی عادی خواهید داشت و سیب‌زمینی بدون پوست به این معنی است که سال آینده بی‌پول خواهید بود.
۱۴. آلمان
در آلمان، شب سال نو سیلوستر (Silvester) نامیده می‌شود. این نام‌گذاری دلیلی تاریخی دارد. اولین کسی که روز ۳۱ دسامبر را جشن گرفت پاپ سیلوستر اول بود که در قرن چهارم زندگی می‌کرد. آلمانیها شب سال نو را با برگزاری مراسم‌های خیابانی و آتش‌بازی جشن می‌گیرند. یکی از رسوم قدیمی آلمانیها در شب سال نو پیش‌بینی آینده است. آنها برای این کار سرب مذاب را داخل آب سرد می‌ریزند و از روی شکلی که به خود می‌گیرد، سال آینده را پیش‌بینی میکنند.
همچنین آنها مقداری از غذای آماده‌شده برای شب سال نو را داخل بشقاب باقی می‌گذارند و معتقدند باقی‌ماندن غذا در بشقاب تا نیمه‌شب فراوانی غذا در سال بعد را تضمین می‌کند. در سال ۱۹۶۳، با الهام از یک کمدی بریتانیایی، برنامه تلویزیونی طنزی با عنوان Dinner for One در آلمان تولید شد. از اوایل دهه ۱۹۷۰ تا به امروز، مردم آلمان در شب سال نو این برنامه را تماشا میکنند. جالب است بدانید که محتوای این برنامه هیچ ارتباطی با سال نو ندارد! در آلمان و سایر مناطق آلمانی‌زبان، پخش این برنامه به یکی از رسوم ویژه شب سال نو تبدیل شده است.
۱۵. برزیل
آب‌وهوای برزیل در طول سال مطبوع است. مردم هم از این موهبت استفاده میکنند و شب سال نو را در آب جشن می‌گیرند. یکی از آداب و رسوم برزیلی‌ها در شب سال نو این است که هم‌زمان با هر یک آرزو، از روی یک موج دریا بپرند. آنها معتقدند اگر کسی بتواند ۷ بار متوالی این کار را انجام دهد، به آرزوهایش خواهد رسید.
اهالی برزیل هنگام خوردن عدس، از آتش‌بازی در سواحل ریودوژانیرو لذت می‌برند. عدس در برزیل نماد ثروت است. محبوب‌ترین رنگ لباس در جشن سال نو سفید است. برزیلی‌ها معتقدند این رنگ باعث خوشبختی و آرامش می‌شود. همانند اکوادور، آنها عروسک‌هایی در اندازه واقعی را می‌سوزانند. این عروسک‌ها ماسک‌های صورت دارند و نمایانگر وقایع بد سال گذشته‌اند.
۱۶. کانادا
مردم در کانادا جشن‌های مشابه آمریکایی‌ها برگزار میکنند. این جشن شامل آتش‌بازی و موسیقی زنده است. اگر دوست داشته باشید، می‌توانید در یک سنت برای کار خیر هم مشارکت کنید. این سنت شامل پریدن در آب‌های سرد برای جمع‌آوری پول جهت کمک به خیریه‌هاست. می‌توانید از آبشارهای نیاگارا دیدن کنید و از شمارش معکوس آغاز سال نو در یکی از معروف‌ترین مکان‌های دیدنی این کشور لذت ببرید.
۱۷. عربستان سعودی
عربستان سعودی و بسیاری دیگر از کشورهای عربی و مسلمان، تقویم اسلامی را دنبال میکنند که ۱۲ ماه دارد و از حدود ۳۵۴ روز تشکیل شده است. ماه اول سال هجری قمری ماه محرم است و روز اول سال جدید اولین روز محرم «الهجره» نامیده می‌شود. این روز یادآور هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه در سال ۶۲۲ میلادی است. هیچ آیین مذهبی خاصی در این روز و هیچ جشن عمومی برگزار نمی‌شود. با این حال، مردم شروع سال نو را تبریک می‌گویند و خانواده‌ها معمولا دور هم جمع می‌شوند. سال نو اسلامی در کشورهایی از جمله هندوستان، اندونزی، اردن، مالزی و امارات متحده عربی تعطیل رسمی است.
۱۸. آفریقای جنوبی
در آفریقای جنوبی، در شب سال نو، رسم است که وسایل قدیمی و کهنه را از پنجره به خیابان پرتاب میکنند. امروزه این کار به‌شدت سابق برگزار نمی‌شود. در عوض، با نمایش‌های خیره‌کنندۀ آتش‌بازی و مهمانی‌های شبانه جایگزین شده است؛ به‌ویژه در کیپ‌تاون که یک کارناوال ویژه با آواز، رقص سنتی، لباس‌های رنگ روشن و نقاشی روی صورت برگزار می‌شود.
۱۹. نیجریه
جشن‌های سال نو در نیجریه شامل مهمانی‌های مفصلی است که دوستان و خانواده در آن برای هم آرزوهای خوب و دعا میکنند. در لاگوس، کارناوال کالابار و جشن شمارش معکوس برگزار می‌شود. در آن جشن، شهروندان با ماسک حیوانات به خیابان‌ها می‌آیند و جشن می‌گیرند. این سنت نماد خوش‌شانسی و نشاط است و انرژی بد و منفی را از بدن دور می‌کند. جشن آنها ۲۰ روز طول می‌کشد و از ۷ یا ۸ دسامبر آغاز می‌شود.
۲۰. سنگال
شب سال نو جشنی پرنشاط است که با جشنواره رنگارنگ Le Fanal در سنگال برگزار می‌شود. فانوس‌ها با طبل و آواز روشن می‌شوند و در خیابان‌ها به حرکت درمی‌آیند. مردم لباس‌های فاخر و نو می‌پوشند و موسیقی نواخته می‌شود. همچنین، جشنواره سالانه‌ای به‌نام Abéné Festivalo برگزار می‌شود. این جشنواره طبل‌زنی از اواخر دسامبر آغاز می‌شود و تا ژانویه ادامه دارد. جدا از موسیقی، مسابقات کشتی سنتی سنگال نیز برگزار می‌شود.
۲۱. ژاپ
در ژاپن، شب سال نو یا Oshogatsu زنگ‌ها در سراسر کشور ۱۰۸ بار نواخته می‌شوند. این کار، به‌عقیده بودایی‌ها، پاکیزگی را به سال جدید می‌آورد. در ژاپن، سال نو را با یک جشنواره ۳روزه پر از بازی، غذا و دورهمی‌های خانوادگی جشن می‌گیرند. مردم، شاخه‌های کاج، بامبو، ترکه‌های آلو را بیرون از خانه خود در دو طرف ورودی قرار می‌دهند تا از شادی و روحیه عالی استقبال کنند. به بچه‌ها هدایای کوچک یا پاکت تزیین‌شدۀ پول هدیه می‌دهند که otoshidamas نامیده می‌شود.
۲۳. مجارستان
در مجارستان نیز مثل آلمان، شب سال نو سیلوستر نام دارد. یکی از رسوم سال نو در مجارستان ایجاد سروصدای زیاد برای ترساندن ارواح شیطانی است. اهالی مجارستان دوختن و شستن لباس در ایام سال نو را بدیمن می‌دانند. همچنین، به‌عقیده آنها، اگر اولین مهمانی که در روز اول سال نو به منزل آنها می‌آید مرد باشد، اتفاقی خوش‌یمن است و اگر زن باشد، اتفاقی بدیمن.
اهالی مجارستان بر این باورند که اگر در روز اول سال، صورت خود را با آب سرد بشویند و به‌ویژه اگر آب سرد را از ظرفی بردارند که سیب قرمزی داخل آن است، برای سالم‌ماندن در طول سال جدید، شانس بیشتری خواهند داشت. در مجارستان هم مثل اکوادور، مجسمه‌هایی را می‌سوزانند. در مجارستان این مجسمه‌ها با نام Jack Straw شناخته می‌شوند و قبل از اینکه سوزانده شوند، آنها را در مناطق مختلف می‌چرخانند. اهالی مجارستان Jack Straw را نماد شیطان و عامل بدشانسی‌های سال گذشته می‌دانند.
