به گزارش صدای حوزه، نخستین جلسه پنجمین دوره پارلمان عراق روز یکشنبه با ورود قانون‌گذاران منتخب این کشور به صحن پارلمان آغاز شد. این جلسه با حضور ۳۲۵ نماینده در صحن پارلمان و به ریاست «محمود المشهدانی» رئیس سِنی پارلمان عراق برگزار شد. نمایندگان پارلمان عراق در این جلسه سوگند قانون اساسی یاد کردند. قرار بود این جلسه ساعت ۱۱ به وقت محلی (۱۱:۳۰ قبل از ظهر) آغاز شود که همانند دفعات قبل، فراکسیون‌ها خواستار تعویق چند ساعته برای مشورت شدند.
«برهم صالح» رئیس‌جمهور عراق ۱۰ روز پیش در ابلاغیه‌ای، از نمایندگان جدید پارلمان خواسته بود نخستین جلسه خود را نهم ژانویه ۲۰۲۲ برگزار کنند. در این ابلاغیه آمده بود: طبق قانون اساسی و بنا به رأی دادگاه فدرال درباره تأیید نتیجه انتخابات پارلمانی، نخستین جلسه پارلمان باید نهم ژانویه ۲۰۲۲ (۱۹ دی‌ماه) برگزار شود.
* آغاز درگیری‌ها در پارلمان
پس از آنکه گروه‌های شیعی عضو «چارچوب هماهنگی» سندی را به رئیس سنی پارلمان عراق تقدیم کردند که در آن اسم ۸۸ نماینده آمده بود و خود را به عنوان فراکسیون اکثریت معرفی کردند، همزمان فراکسیون صدر وابسته به جریان صدر ورقه‌ای شامل اسامی ۷۶ نماینده را به المشهدانی ارائه کرد و خود را فراکسیون اکثریت دانست که در پی این اقدام مشاجرات در صحن پارلمان عراق بالا گرفت، به شکلی که وضع داخل صحن پارلمان به دنبال تنش بین نمایندگان جریان صدر و چارچوب هماهنگی متشنج شد.
منابع عراقی دیروز گزارش دادند در پی مشاجره گروه‌های سیاسی، حال محمود المشهدانی وخیم شده و به بیمارستان «ابن سینا» در منطقه خضرا انتقال یافته است. کانال خبری صابرین نیز با انتشار تصویری مدعی شد نمایندگان جریان صدر به سمت المشهدانی (مسن‌ترین نماینده عضو پارلمان) حمله‌ور شدند و همین مسأله باعث وخامت حال او شد.
* از حضور نظامیان حامی صدر در بغداد تا کفن‌پوشان
حضور غیرمنتظره نیروهای نظامی «سرایا السلام» وابسته به جریان صدر عراق در برخی مناطق شهر بغداد، از دیگر حواشی مربوط به نخستین جلسه دوره جدید پارلمان عراق محسوب می‌شود. خبرنگار شبکه روسیاالیوم گزارش داد نیروهای «سرایا السلام» وابسته به جریان صدر دیروز به طور غیرمنتظره و ناگهانی در برخی مناطق شهر بغداد مستقر شدند. وی اظهار داشت استقرار این نیروها برای مواجهه با هر گونه شرایط اضطراری بود.
در همین حال نمایندگان جریان صدر عراق لحظاتی قبل از آغاز به کار پارلمان، در یکی از تالارهای مجلس به صورت کفن‌پوش حاضر شده و تشکیل جلسه دادند. از سوی دیگر، نمایندگان ۲ جنبش عراقی «امتداد» و «نسل جدید»، در حرکتی نمادین شبیه تظاهرات معترضان اکتبر ۲۰۱۹ در میدان التحریر بغداد، پیش از ورود به پارلمان در اقدامی نمادین با چندین «توک‌توک» (سه‌چرخه) که نماد تظاهرات اکتبر است، خود را به پارلمان رساندند.
* پیچید‌گی‌های تشکیل فراکسیون اکثریت
تشکیل فراکسیون اکثریت در مجلس عراق همواره بحث‌برانگیزترین موضوع بوده است، چون قانون اساسی عراق در این باره که منظور از فراکسیون اکثریت، بزرگ‌ترین فراکسیون درون مجلس است یا ائتلافی از چند فراکسیون که اکثریت کرسی‌های مجلس را داشته باشد ابهام دارد.
* رایزنی‌های پیش از تشکیل اولین جلسه
نمایندگان عضو ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر سابق عراق نیز دیروز جلسه‌ای خصوصی بین خود داشتند. شبکه الغدیر عراق نوشت تقریبا همه ائتلاف‌ها با نمایندگان خود جلسات جداگانه‌ای داشتند، از جمله سنی‌ها و کردهای عراق. خبرگزاری واع نیز گزارش داد حلبوسی هم با ائتلاف‌های تقدم (به ریاست حلبوسی) و عزم (به ریاست خمیس خنجر) دیدار داشت.
* اولین جدایی از صدری‌ها
دیروز «ائتلاف تصمیم» که جریان صدر برای ایجاد فراکسیون اکثریت روی آن حساب کرده بود، طی بیانیه‌ای اعلام کرد از فراکسیون «اصلاح الوطن» خارج شده و به عنوان فراکسیون مستقل وارد صحن پارلمان خواهد شد.
مقتدا صدر جمعه گذشته بعد از دیداری که اعضای چارچوب هماهنگی گروه‌های شیعه با وی داشتند، از ائتلاف‌های تصمیم، عزم، تقدم و دموکرات برای ایجاد فراکسیون اکثریت ملی نام برده بود. همزمان نیز محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان و رئیس ائتلاف التقدم عراق با محمود المشهدانی، از اعضای این ائتلاف که رئیس سنی پارلمان در جلسه اول بود، به صورت خصوصی دیدار کرد. به نظر می‌رسد الحلبوسی بیشترین شانس را برای کسب کرسی ریاست پارلمان در اختیار دارد.
رئیس پارلمان عراق باید رأی اکثریت مطلق پارلمان یعنی رأی بیش از نیمی از اعضای پارلمان را کسب کند. به عبارت دیگر در پارلمانی با ۳۲۹ کرسی، دست‌کم ۱۶۵ نفر باید به ریاست او رأی موافق بدهند.
* موضع کردها درباره ائتلاف با گروه‌های شیعی
چارچوب هماهنگی شیعیان عراق(احزاب سیاسی معترض به نتایج انتخابات پارلمانی) دیروز تایید کرد ضمانت‌هایی از جانب نیروهای سیاسی کرد و سنی مبنی بر عدم ائتلاف یک‌جانبه با جریان صدر بدون نیروهای چارچوب هماهنگی وجود دارد. «عائد الهلالی» از رهبران چارچوب هماهنگی گفت: موضع نیروهای سیاسی سنی و کُرد از ابتدا تاکنون روشن و صریح بوده است؛ آنها به منظور فراکسیون اکثریت و بدون چارچوب هماهنگی وارد هیچ گونه ائتلافی برای تشکیل اکثریت پارلمانی نشده‌اند. وی افزود: آنها همچنین بدون جریان صدر وارد ائتلاف با چارچوب هماهنگی هم نشده‌اند و موافق ائتلاف با شیعیان به صورت یکپارچه و کامل هستند.
* روال قانونی اولین جلسه پارلمان
بنا بر قانون اساسی عراق، در نخستین جلسه مجلس که ریاست آن را رئیس سِنی مجلس بر عهده دارد، همه نمایندگان سوگند یاد میکنند و سپس برای انتخاب رئیس مجلس و ۲ معاون وی که با رأی اکثریت عددی (نصف + ۱) و طی رأی‌گیری محرمانه مستقیم انتخاب می‌شوند، رأی‌گیری می‌شود. نخستین دستور کار پارلمان پس از تعیین رئیس و معاونانش فراهم کردن زمینه تعیین نامزد برای پست ریاست‌جمهوری است.
گام بعدی انتخاب رئیس‌جمهوری است که طبق قانون باید پدر و مادرش عراقی باشند و از خوشنامی برخوردار باشد و به پاکدستی و خدمت صادقانه به میهن شناخته شده باشد. بر اساس اصل ۷۰ قانون اساسی عراق، نامزد ریاست‌جمهوری باید از رأی دوسوم نمایندگان برخوردار شود. همین شرط است که تشکل‌های پیروز در انتخابات را به تلاش برای ایجاد فراکسیونی با ۲۰۰ کرسی از ۳۲۹ کرسی مجلس وامی‌دارد.
اگر هیچ‌یک از رؤسای‌جمهوری از دوسوم آرای نمایندگان برخوردار نشد، برای ۲ نامزدی که بیشترین رأی را آورده‌اند دوباره رأی‌گیری می‌شود و هر کدام که بیشترین رأی را آورد رئیس‌جمهور خواهد بود. به موجب اصل ۷۲ قانون اساسی عراق، مجلس موظف است ظرف ۳۰ روز پس از برگزاری نخستین جلسه مجلس، رئیس‌جمهور جدید را معرفی کند.
* گزینه ریاست‌جمهوری هنوز قطعی نشده است
اتحادیه میهنی کردستان عراق گفته است گزینه ریاست‌جمهوری عراق که بر اساس قانون اساسی این کشور از آن کردهاست، هنوز مشخص نیست. در دوره‌های پیش شخصیت‌های نزدیک به این حزب یا نمایندگان آن، رئیس‌جمهور عراق می‌شدند ولی این بار، حزب دموکرات (بارزانی‌ها) به دنبال تصاحب این منصب است. همچنین خبرگزاری واع عراق گزارش داد حزب دموکرات کردستان «شاخوان عبدالله» را به عنوان معاون دوم رئیس پارلمان معرفی کرده و کاندیدای این حزب برای تصدی این منصب خواهد بود.
* نخستین مأموریت رئیس‌جمهور چیست؟
وقتی رئیس‌جمهوری انتخاب شد، او موظف است ظرف ۱۵ روز نامزد بزرگ‌ترین فراکسیون مجلس را مأمور تشکیل کابینه کند و نخست‌وزیر باید طی ۳۰ روز کابینه خود را به مجلس معرفی کند در غیر این صورت، نخست‌وزیر دیگری مأمور خواهد شد. البته در قانون اساسی عراق قید نشده که در صورت ناکامی نخست‌وزیر معرفی‌شده از جانب فراکسیون اکثریت، نخست‌وزیر بعدی هم از جانب همین فراکسیون معرفی شود.
هشدار حزب‌الله عراق: دولت آینده نباید به آمریکا، انگلیس یا امارات وابسته باشد
«ابوعلی العسکری» مسؤول امنیتی گردان‌های «حزب‌الله» عراق تأکید کرد دولت آینده این کشور باید «عراقی صرف» باشد. شبکه خبری العهد به نقل از ابوعلی گزارش داد، دولت آینده باید «نه شرقی، نه غربی، نه آمریکایی، نه انگلیسی و نه اماراتی» باشد. وی تأکید کرد: «مداخله طیف‌های اهل تسنن و کرد به سود یک طرف خاص از فراکسیون بزرگ‌تر، باعث بی‌ثباتی کشور خواهد شد».
این مسؤول حزب‌الله خاطرنشان کرد: تلاش یک طرف برای انتقام‌گیری و کنار گذاشتن اکثریت از فراکسیون بزرگ‌تر، باعث اختلاف خواهد شد. ابوعلی بار دیگر تأکید کرد: «آنچه در انتخابات رخ داد، بزرگ‌ترین فریبکاری بود و این به آن معنا نیست که فریبکاران حق دارند حقوق دیگران را مصادره کنند». کتائب حزب‌الله هفتم ماه جاری میلادی تاکید کرد آنچه در انتخابات پارلمانی عراق رخ داد، بزرگ‌ترین تقلب در تاریخ عراق بود.
کتائب حزب‌الله با اشاره به اینکه کسی که حقوق عراقی‌ها را مصادره کرد، مورد حمایت ائتلاف شرارت سعودی-آمریکایی- صهیونیستی بود، گفت: ائتلاف شر می‌خواست با تسلیم کردن عراقی‌ها در برابر اراده‌های بدخواهانه، دستور کار خود را پیش ببرد. این جنبش عراقی خاطرنشان کرد: قوه قضائیه عراق مورد باج‌گیری، تهدید و فشار بویژه از سوی «جنین پلاسخارت» فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در عراق و سفیر آمریکا قرار گرفت.
