اشاره؛
در ادامه پروند «مسکن طلاب» که به بررسی چالش‌های فرهنگی شهرک‌سازی برای طلاب می‌پردازد، به همراه مدیر مسئول صدای حوزه خدمت آیت الله قوامی رسیدیم و دغدغه مطرح شد. ایشان برخلاف انتظار، این جداسازی را مساله آسیب‌زایی نمی‌دانند و معتقد هستند که باید جوانب متعدد این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.
قرار تیم مصاحبه، در منزل شخصی ایشان بود. طبقه پایین منزل وی، علاوه بر دفتر مراجعات مردمی، مکان درس خارج مدیریت حجت الاسلام قوامی در شرایط کرونایی نیز می‌باشد. مکانی صمیمی و به دور از تجملات معمول در برخی دفاتر مسئولین.
حضور امام جمعه فعلی پردیسان، حجت الاسلام والمسلمین حامدی در انتهای مصاحبه، برای دیدار با آیت الله قوامی از حواشی جالب مصاحبه بود.
استاد قوامی از اساتید خارج حوزه علمیه قم صاحب تنها کرسی خارج «مدیریت» در حوزه است. وی امام جمعه سابق پردیسان و محل مراجعات مردمی این منطقه می‌باشد. در ادامه خلاصه‌ای از گفتگوی صدای حوزه با ایشان آمده است.
حوزه‌ها تکثیر یافته‌اند
آیت الله سید صمصام الدین قوامی در گفت و گو با مدیر مسئول پایگاه خبری صدای حوزه با اشاره به گسترش حوزه های علمیه هم در داخل و هم در خارج از کشور گفت: ما امروز دارای حوزه‌های علمیه‌ای هستیم که در سراسر دنیا گسترده است و شاخه های آن حتی به آفریقا نیز رسیده است.
وی افزود در داخل کشور حوزه های متنوع و متعددی داریم؛ که این تنوع در حوزه خواهران نیز مشاهده می‌شود و ما باید صدای این حوزه ها را به همه دنیا برسانیم.
نظریه ارتزاق
استاد قوامی با اشاره به مسائل معیشتی طلاب اظهار داشت: ما نظریه‌ای داریم با عنوان «ارتزاق» که در قالب این نظریه، اهل علم مانند معلمان، پزشکان، نظامیان و دیگر گروه‌ها که فعالیت علمی‌دارند منبع درآمدی داشته باشند که از آن هزینه کنند به‌گونه‌ای که این افراد دغدغه معیشت نداشته باشند؛ چرا که کار علمی‌را با پول نمی‌شود ارزش‌گذاری کرد و به قدری ارزشمند است که هرچه برای آن هزینه کنیم جا دارد.
فلسفه شهریه
وی ابراز داشت: فلسفه شهریه هم همین است تا کمک کند دغدغه طلاب کم شود؛ در سیره آیت الله بروجردی می‌بینیم ایشان در پاسخ به کسانی که می‌گویند چرا سهم امام را برای طلاب هزینه می‌کنید در پاسخ می‌فرمایند: من رضایت حضرت ولی عصر(عج الله فرجه) را احراز کرده‌ام، مگر ایشان سهمشان را کجا می‌خواهند هزینه کنند؟ چرا که این طلاب درس می‌خوانند و سرباز امام زمان (عج الله فرجه) می‌شوند و با تبلیغ و هدایت این افراد، دین اسلام تقویت می‌شود و مسلمین بیشتر و قوی‌تر می‌شوند و در حقیقت این بودجه اسلام است و امام جواد (علیه السلام) می‌فرمودند این پول خرج دین ما می‌شود.
ساخت مسکن طلاب در حوزه
وی گفت: طلبه به پشتوانه نیاز دارد و یکی از این پشتوانه‌ها خانه است در زمان تجرد این خانه همان حجره است. در زمان متأهل شدن نیازمند منزل است، این بود که با توجه به شرایط طلاب در شهر قم برخی از بزرگان به فکر احداث شهرک مهدیه افتادند و در کنار این شهرک آیت الله سیستانی و آیت الله شاهرودی نیز در مناطق دیگری نسبت به احداث واحدهایی برای طلاب اقدام کردند.
آسیب جداسازی مسکن طلاب از مردم جدی نیست
امام جمعه سابق پردیسان بیان داشت: انتقاداتی به این شکل از خانه سازی برای طلاب وارد است که یکی از این انتقادات متوجه دور شدن طلاب از بین مردم است و این شکل شهرک سازی جداگانه سبب می‌شود که ارتباط طلاب با مردم کمرنگ می‌شود.
آیت الله قوامی‌اظهار داشت: ما در پردیسان ۲۰۰هزار واحد داریم که ۸ درصد از این تعداد به طلاب تعلق دارد. با توجه به اوضاع جدید فرهنگی که در شهر قم حاکم شده است و از طرفی رفع برخی مشکلات مانند شوری آب قم، مهاجر پذیری قم در سطح بالاتری قرار گرفته است. با توجه به این شرایط شاهد افزایش ۱۰ الی ۱۲ برابری جمعیت قم از ابتدای انقلاب تاکنون هستیم و این روند افزایشی است.
وی ادامه داد: نتایج افزایش جمعیت و تغییر فرهنگی این است که روحانیت در میان این جمعیت ذوب می‌شود و آن غلبه سابق را به لحاظ تعداد و فرهنگ قالب ندارد. از سوی دیگر گرایش مردم برای ورود به حوزه علمیه نیز کاسته شده است.
استاد قوامی‌به معضلات زندگی آپارتمانی اشاره کرد و گفت: در زندگی آپارتمانی ما شاهدیم که همه سر در لاک خود دارند و کسی با دیگری ارتباطی ندارد و حتی افراد همسایه های خود را نمی‌شناسند این در حالی است که در گذشته در خانه روحانی به روی همه باز بود و مردم در خانه روحانیون رفت و آمد می‌کردند سوالات و شبهات خود را مطرح می‌کردند.
وی بیان داشت: جدا شدن مردم به عنوان یک آسیب مطرح می‌شود اما نکات مثبتی هم در این کار وجود دارد و این یکی از آن نکات مثبت این است که برخی از آسیب هایی که در خانواده های روحانی مشاهده می‌شود، با وجود این شهرک‌های اختصاصی در جامعه انعکاس پیدا نمی‌کند.
امثال شهرک مهدیه برای ابتدای زندگی طلبگی است
آیت الله قوامی‌ابراز داشت: آپارتمان‌ها معمولاً برای ابتدای زندگی هستند و طلابی که سن و سالی از آنها گذشته و عروس و داماد دارند معمولاً در این آپارتمان ها زندگی نمی‌‌نند و اغلب در شروع زندگی از آپارتمان بهره می‌برند گرچه با شرایط اقتصادی کنونی تبدیل به احسن کردن منزل کار دشواری است. معمولا علما و فضلای مطرح، در شهر قم زندگی میکنند که این موضوع نیز از آسیب دوری طلاب از مردم می‌کاهد.
وی با اشاره به خانه های سازمانی طلاب اظهار داشت: یکی دیگر از معایب این خانه‌ها این است که طلاب اجاره‌ای پرداخت نمی‌کنند این سبب می‌شود تا طلاب کمتر به فکر پس انداز و خانه‌دار شدن باشند؛ به خلاف کسانی که در بیرون از این مجتمع‌ها زندگی میکنند و اجاره پرداخت میکنند، تلاش بیشتری برای خانه‌دار شدن میکنند.
ساکنان شهرک‌های طلاب باید در مواجه با فامیل ظرافت بیشتری را رعایت کنند
نکته دیگری که این شهرک سازی ها و مجتمع سازی ها باید دید این است که ما در خانواده‌ها و فامیل خود بعضا افرادی با پوشش های متفاوت داریم و نمی‌توانیم با آنها ارتباط نداشته باشیم و بگوییم که آنها به منزل ما نیایند و نمی‌شود کسی که از در مجتمع ما وارد می‌شود بگوییم که چادر بپوش و داخل شوکه این خود عامل نفرت پراکنی می‌شود.
ریشه جدایی طلاب از مردم در جای دیگری است
استاد قوامی‌گفت: ریشه جدایی طلاب از مردم را باید در جای دیگری جستجو کرد و آن مسایل معیشتی طلاب است که سبب شده تا مجبور شوند تا از این واحد ها آپارتمانی استفاده کنند و باید برای آن چاره اندیشی کرد.
وی افزود: شاید نفس جدا کردند شهرک طلاب آسیب های جدی نداشته باشد اما مشکل ما در مدیریت است واینکه برخی می‌گفتند منطقه را جدا می‌کنیم و می‌خواهیم از آن بهشت بسازیم باید بازخورد بگیریم ببینیم اینگونه شد یا اینکه با ضعف مدیریت ما تبدیل به جهنم شده است.
مشکل مدیریت در شهرک‌ها
وی در ادامه اظهار داشت: ما در شهرک مهدیه شاهد بودیم که برخی حتی می‌خواستند به تازگی بین نقطه ارتباطی آن با پردیسان دیوار بکشند که با دستور آیت الله اعرافی متوقف شد. در خصوص احداث جاده از مهدیه به پردیسان نیز این اجازه داده نشد و باید از آنها سوال کرد حال که طلاب را جدا کردید چه نتیجه ای گرفتید؟ آیا اهداف شما محقق شد؟ بعد از ۲۵ سال چقدر توانسته موفق شوید؟ و ما می‌بینیم این مجتمع‌ها نقاط ضعف متعددی از جمله مشکل فضای سبز، معماری، درمانگاه و … را دارد.
طرح «امام محله» راه حل دوری طلاب از مردم
وی ابراز داشت: به نظر می‌رسد همین طرح امام محله که طرح خوبی هم هست باید در این شهرک‌ها نیز اجرا شود و شنیده شده که مسؤول شهرک مهدیه هم قصد دارند این طرح را در آنجا اجرا کنند و شهرک را به ۸ محله تقسیم کرده اند و این سبب می‌شود ارتباطی خوب بین افراد برقرار شود و از طرفی ما شاهد تراکم بسیار زیاد جمعیت هستیم و این یک فرصت است.
آیت الله قوامی‌گفت: عصر عصر اینترنت و فضای مجازی است اما به نوعی با سر به زیرترین نسل بشر طرف هستیم چرا که همه در خانه‌های خود نشستند و بیشترین بهره را در خانه می‌گذارند و دریچه ارتباطی آن ها فضای مجازی است. امامان جماعات می‌توانند با استفاده از فضای مجازی ارتباط بگیرند مسائل شرعی احکام و شبهات را از طریق فضای مجازی پاسخ بگویند.
وی به طرح امامت و امارت اشاره کرد و ابراز داشت: اگر این طرح اجرایی شود مراجعه به روحانیت صد برابر می‌شود بر خلاف تصور برخی که فکر میکنند مسجد در این طرح جنبه اداری پیدا می‌کند.
استاد قوامی‌ادامه داد: وقتی که مدرسه بسیج و دیگر نهادها از جانب مسجد رهبری شوند از سوی دیگر وقتی جوانان ببینند که از سوی مسجد و امامت مسجد نسبت به حل مشکلات ازدواج و اشتغال آنها اقدام می‌شود به روحانیت و مسجد جذب می‌شوند.
حضور حجت الاسلام والمسلین حامدی، امام جمعه فعلی پردیسان در دفتر آیت الله قوامی
طرح امامت محله در حال پیگیری است
آیت الله قوامی‌اظهار داشت: خوشبختانه با فعالیت‌های بنیاد هدایت قرارگاه پیشرفت و آبادانی و شورای سیاستگذاری ائمه جمعه طرح امامت محله در حال پیگیری است و این کار زمینه ارتباط بیشتر و چند برابری را با مردم بیشتر آماده می‌کندو این کمک می‌کند که مردم با واسطه نهادهای مختلف که تحت مدیریت امامت محل قرار می‌گیرند با چند ربط مختلف به امامت محله وصل شوند.
وی ادامه داد: این زمینه را آماده می‌کند تا گره های مردم در اشتغال و ازدواج و مسائل دیگر به دست دین باز شود و حرف ولایت فقیه هم همین است که حضرت امام قدس سره می‌فرمودند که “چرا باز کردن گره کار مردم را دین انجام ندهد؟”
