به گزارش صدای حوزه قرار بر این بود که “سند تحول بنیادین آموزش و پرورش” هر ۵ سال یک بار مورد بازنگری و بِروزرسانی قرار بگیرد اما ۹ سال پس از ابلاغ این سند، نه‌تنها خبری از بازنگری آن نیست بلکه نحوه و چگونگی اجرای آن همچنان محل بحث و مناقشه میان مجریان و قانونگذاران است!
هم‌اکنون یکی از اختلاف نظرها، میزان پیشرفت در اجرای سند تحول بنیادین است. به‌گونه‌ای که از ۱۰ درصد تا بیش از ۳۰ درصد پیشرفت در اجرای سند از سوی متولیان گزارش می‌شود. در شرایطی که برخی از مفاد سند تحول بنیادین قابلیت شاخص‌پذیری ندارند و به‌دلیل عدم تدوین شاخص‌های عملیاتی کمی و کیفی، اعلام میزان پیشرفت اجرایی شدن سند تحول دقیق نیست.
و در ادامه این سؤال مطرح است؛ آیا شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی به‌عنوان دو نهاد مسئول برای نظارت بر اجرای سند تحول بنیادین به وظایف خود به‌درستی عمل کرده‌اند؟!
عدم بِروزرسانی سند تحول بنیادین
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی درباره عدم به‌روزرسانی سند تحول بنیادین مطرح کرده است: به‌روزرسانی سند تحول بنیادین نیاز به همکاری مشترک نهادهای ذی‌نفع و با تقسیم وظایف مشخص دارد، هر پنج سال باید این امر صورت بگیرد و مجلس بر این امر باید نظارت داشته باشد، نکته مهم در این خصوص آن است که با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش از سوی رهبر انقلاب در سال ۹۲ یعنی دو سال بعد از تصویب سند تحول بِروزرسانی و انطباق سند با سیاست‌های کلی انجام نشده است.
آموزش‌وپرورش در خصوص اجرای سند تحول مورد پرسش قرار نگرفته است
تحقق اهداف عملیاتی سند تحول بنیادین از مسیر ۱۳۱ راهکار اجرایی پیش‌بینی شده است که مسئولیت نهادینه‌سازی و اجرای آن به‌عهده وزارت آموزش و پرورش با همکاری تمام دستگاه‌ها و نهادها به‌ویژه رسانه ملی گذاشته شده است.
جدای از تعیین دستگاه مجری این سند آنچه بسیار مهم و ضروری به‌نظر می‌رسد قاعده‌گذاری در خصوص ضمانت اجرایی سند است به این نحو که؛ در صورت عدم اجرای سند یا تأخیر در اجرای آن توسط وزارت آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط، چگونه می‌توان این دستگاه‌ها را مورد بازخواست و سؤال قرار داد؟
توضیح آنکه وزارت آموزش و پرورش با گذشت حدود ۹ سال از تصویب سند، به‌طور مناسب در خصوص اجرای سند از طرف نهادهای نظارتی و مجلس شورای اسلامی مورد پرسش قرار نگرفته است و همین امر سبب شده است که زیرنظام‌هایی که باید در سال نخست تصویب سند، تهیه و تدوین می‌شدند حدود هشت سال به‌طول بینجامد.
سنجش پیشرفت اجرای سند تحول بنیادین قابل رصد نیست
فقدان شاخص‌های سنجش پیشرفت اهداف سند و عدم طراحی‌های ناظر به این امر از موانع جدی اجرای سند تحول است. تحقق اجرای سند تحول نیازمند رصد و پایش میزان عملکرد و آسیب‌شناسی مسیر اجراست؛ به این نحو که روشن شود بعد از هر سال چه‌میزان از سند تحول به اجرا درآمده است و چه موانع و آسیب‌هایی دراین‌باره وجود داشته است،.
بنابراین با توجه به عدم تدوین شاخص‌های عملیاتی کمّی و کیفی ذیل سند تحول، تا به امروز بحث در خصوص میزان اجرایی شدن سند، مستند و متقن به‌نظر نمی‌رسد.
عدم‌نظارت عملیاتی مجلس شورای اسلامی برای اجرای سند تحول بنیادین
نظارت عام و عملیاتی برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به‌عهده مجلس است این کارکرد مجلس در خصوص سند تحول بنیادین هرچند در متن سند نیامده است؛ اما وظیفه ذاتی مجلس است با این حال به‌دلیل عدم تعیین شاخص‌های سنجش پیشرفت اهداف سند، مجلس تاکنون نتوانسته است به‌درستی بر اجرای سند نظارت داشته باشد.
عدم‌نظارت راهبردی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بر اجرای سند تحول بنیادین
بر اساس بند “د” فصل هشتم سند تحول بنیادین، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کلان و نیز ارزیابی و نظارت راهبردی فرایند تحول بنیادین نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی بر پایه این سند به‌عهده شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
همان‌طور که پیشتر گفته شد لازمه اعمال نظارت بر اجرای سند تدوین شاخص‌ها و مؤلفه‌های ارزشیابی و سنجش پیشرفت اهداف سند است که این مهم تاکنون تدوین نشده است و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در اجرای بند “د” از فصل هشتم تاکنون تقریباً اقدامی که بتواند منتهی به اجرای سند تحول شود انجام نداده است.
