به گزارش صدای حوزه، یک روز برای چشموهمچشمی و رقابت، مزار مردگان را میشمردند و امروز برای فخرفروشی مقابل دوستان و فامیل حاضرند سنگ قبر میلیونی را به رخ بکشند.
سنگ لوحهای بزرگ و کوچک سیاه و سفید کنار دیوار تکیه زدهاند برخیها نام و نشان رویشان نگاشته شده است و برخی دیگر بدون نام و نشان هستند. روی برخی تصویری از صورت زن، برخی دیگر تصویر صورت مرد، برخی جوان و برخی میانسال حک شده است،
خیلیهایشان مدتهاست طلوع و غروب خورشید را ندیده و راهی سفر آخرت شدهاند، برخیهایشان زنده و انگار دل از دنیا شسته و با آن که چشم در چشم فرشته مرگ نشده اما زودتر از موعد راهی این ایستگاه شدهاند.
اینجا یک ایستگاه مانده به آخر، کارگاه سنگقبرنویسی است، اینجا به دقیقه نرسیده، کاغذ اخبار مرگ پر میشود. پای صحبت مرد سنگتراشی مینشینم که سالهاست بهار و خزان زندگیاش را در این حرفه گذرانده است،
میگوید: ما همهجور مشتری در مغازهمان داریم برخی به وصیت متوفی عمل میکنند و بهدنبال خرید سنگهای گران یا ارزان هستند برخی هم خودشان برایشان مهم است که سنگ خاصی برای رفتگانشان سفارش دهند انگار که میخواهند با این کار نوعی ادای احترام یا ادای دین به آن فرد را بکنند، شاید هم عذاب وجدان دارند و برخی هم بهطور شخصی برای سفارش قبرشان میآیند این افراد معمولاً اینقدر برایشان مهم است که با وسواس بیشتری سنگهایشان را سفارش میدهند.
وی با بیان اینکه “در قدیم تعداد سنگفروشیها کمتر بود اما امروز تعداد بیشتر شده است” افزود: از وقتی سنگهای چینی و درجه دو و سه به بازار آمده است و بهقول امروزیها همه چیز فستفودی شده است تعداد سنگفروشیها زیاد شده است و بسیاری از آنها سنگهای چینی را بهجای سنگهای اصیل و درجهیک به مردم میفروشند.
وی در پاسخ به اینکه یک سنگ خوب باید چه ویژگیای داشته باشد گفت: سنگ قبر باید یکدست و بدون خط باشد سنگ سفید بهطور معمول دانههای آبیرنگ در درون سنگ قبر دارد و وجود لک و رگههای زیاد در سنگ قبر از ارزش آن کم میکند و من هم همیشه به مشتریهایم تأکید میکنم که موقع خرید پشت سنگ قبر را هم نگاه کنند تا ترک نداشته باشد.
وی ادامه داد: بهطور معمول برای سنگهای عادی یک تا سه روز بیشتر برای ارائه سفارش سنگ زمان نمیبرد اما برخی سنگها توسط مشتری سفارش داده میشود که گاهی یک ماه باید وقت بگذاریم.
وقتی دلیل گران بودن برخی سنگها را از وی پرسیدم پاسخ داد: در زمان حاضر بازار از سنگهای نامرغوب چینی و مصنوعی پر شده است در حالی که این سنگها بعد از یکی دو سال قرارگرفتن در آفتاب، باد و باران خراب میشود اما برخی سنگها طبیعی هستند و قیمت بالایی دارند و ما گاهی مشتریهایی داریم که تأکید میکنند سنگ قبرشان نسبت به سنگ قبر متوفیات اقوام نباید کمتر باشد و گویی چشموهمچشمی گاهی به این سمت و سو هم آمده است.
از زنده و مرده گفتهها بسیار دارد اما تلخیها بیشتر است، قلم میزنند و میتراشند و نام و نشان را حک میکنند، آرامگاه شادروان…، بهیاد پدر…، آرامگاه جوان ناکام… و این رشته ادامه دارد.
تاریخ روزی را که چشمها را گشوده و آن روز که نفسها بر سینه سوار و همراه فرشته مرگ شده است یک به یک از نگاه میگذرانم.
برخی سنگها تاریخ وفات ندارند، وقتی میپرسم “چرا تاریخ نزدهاید؟”، میگوید: سفارش مشتری و هنوز زنده است، زودتر آمده است تا قبل از اینکه دستش از دنیا کوتاه شود، سنگ قبرش را مهیا کند تا مبادا روزی که برای همیشه خاموش شود، از ذهنها برود و کسی بهسراغش نیاید.
دفتر خواندنی خاطرات سنگتراشی بیرجندی که ۲۷ سال سن دارد، از هفتسالگی کنار پدر، سنگ قبر تراشیده و شناسنامه آخرت بسیاری را بر سنگ سرد و سخت حک کرده است، ورق میزنیم، از آنهایی میگوید که از روی نداری و فقر لوحی کوچک سفارش میدهند و حتی هزینه همان را هم ندارند، نقطه مقابلش هم گاهی برایش عجیب مینماید وقتی برخی بهدنبال گرانترین سنگ قبرها هستند. اینجا بیرجند، کمترین سنگ قبر ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان و گرانترینها ۱۵ میلیون تومان قیمت دارد.
وی به خبرنگار ما گفت: سنگ قبر لاکچری همان ۱۱ میلیون است و بیرجند کشش سنگ قبر گرانتر را ندارد. با چشم دیدهام که خانوادههایی آمدهاند سنگ قبر سفارش بدهند و با آن که متوفی مرفه بوده اما برای پرداخت هزینه سنگ قبر پاهایشان سست شده است.
وی خاطرهای عجیب را در دفتر سنگقبرنویسی دارد و به خبرنگار ما گفت: زن جوان ۳۰سالهای پس از اینکه با همسرش مشاجره کرده بود، چون رنجیدهخاطر بود روز بعد برای خود سنگ قبر سفارش داد، چند روز بعد وقتی همسرش متوجه شد با مراجعه به سنگتراشی گلایه کرد و بساطی بهراه افتاد که نگو.
وی ادامه داد: پدرم جزو اولین سنگتراشهای شهر بوده است و من نیز از هفتسالگی کنار پدر سنگتراشی آموخته و سنگ قبرهای بسیاری را نوشتهام. در این ۲۰ سالی که کار کردهام ماجراهای بسیاری برایم رقم خورده است و سنگ قبر پدر را خود آماده کردهام.
تلخترین سنگنویسی برای قربانیان محور دلهره
در لوحی دیگر از سیاهوسفید سنگقبرنویسی پسر جوانی میگوید که جوانی برای سفارش سنگ قبر پدر تازهفوتشدهاش مراجعه کرد اما هنوز کفن پدر خشک نشده و یک هفته نگذشته بود که مادر برای پسرش هم رخت عزا به تن کرد و خانوادهاش هنوز چهلم پدر نرسیده بود که برای مرگ دلخراش پسر جوانشان سنگ قبر سفارش دادند.
وی ادامه داد: برخیها پس از مرگ برای خانوادههایشان عزیز میشوند. انسانها تا وقتی زنده هستند قدر هم را نمیدانند و وقتی که مرگ بهسراغ یک نفرشان میآید دیگران برای گرفتن بهترین جا و مکان در قبرستان، تهیه گرانترین سنگ قبر ، خود را به آبوآتش میزنند و از این قبیل مشتریها کم نداشتهام. تلخترین سنگقبرنویسی هم مربوط به مرگ پنج نفر از اعضای یک خانواده در جاده مرگ است.
وی اضافه کرد: این را حتماً بنویسید؛ جاده بیرجند ـ قاین جاده مرگ است. ما در بیرجند و قاین سنگتراشی داریم. جزو قدیمیترین سنگتراشها هستیم و بسیاری از سنگهایی که برای متوفیان این محور تراشیدهایم جزو تلخترین داستانهای کاری ما شده است.
وی با آن که برای زنده و مرده بسیار سنگ قبر نوشته اما برای خود به چنین چیزی فکر نکرده است، و افزود: کسی خواهد بود که برای من هم سنگ قبر بتراشد.
حال آنچه در گذر از آرامستان ما را به تفکر وامیدارد این است که توشه خانه آخرتت تنها اعمال خوب است وگرنه خانه آخرت و سنگ لوح هیچ دردی دوا نمیکند.