سنتی که خرابش کردیم
صله گرفتن سنتی است که از زمان اهل بیت (ع) رواج داشته است و هرزمان شعرا برای ائمه اطهار (ع) شعری می‌سرودند و یا از مصیبت‌های کربلا می‌خواندند اهل بیت (ع) از آنان با صله‌ای تقدیر می‌کردند.
کمیت به محضر امام باقر (ع) مشرف شد و برای ایشان شعری از مصیبت‌های کربلا خواند. حضرت به ایشان فرمود زمانی نزد ما آمده‌ای که وضع مناسبی نداردیم. در آن زمان اموال حضرت مصادر شده بود. ایشان به خانواده و نزدیکان خود فرمود هرچه از طلا و زیور آلات دارید به کمیت دهید. در روایت دیگری از امام رضا (ع) داریم که به دعبل خزاعی چند سکه بابت شعرخوانی می‌دهد. دعبل می‌گوید: من برای سکه گرفتن شعر نخواندم. ایشان می‌فرماید: این هدیه من به توست.
بنابراین رسم صله گرفتن برای روضه‌خوانی و مداحی اهل بیت (ع) از گذشته وجود داشته است اما آنچه این روزها آزار دهنده شده است، تعیین کردن و مطالبه کردن اعدادی نامتعارف است.
قیمت روی امام حسین می‌گذارید!!
محمدحسین پویانفر چندی پیش در سالروز وفات سیدجواد ذاکر مداح اهل بیت (ع) با نقل خاطره‌ای از این مداح اظهارداشت: سیدجواد یک خصلت داشت و آن هم این بود که سر امام حسین (ع) قیمت نمی‌گذاشت و ایشان را نمی‌فروخت. او نان کسی را نخورد. برخی قبل از اینکه به جلسه بیایند پاکت‌شان را می‌گیرند.
وی افزود: فردی از من پرسید در جلسه پاکت می‌گیری؟ گفتم آره می‌گیرم. گفت: چقدر می‌گیری؟ گفتم: قیمت روی امام حسین (ع) بگذار تا من بفروشم. سیدجواد ذاکر بزرگترین خصلتش این بود که خودش نفروخت و ماندگار شد. ما را در قبر خودمان می‌گذارند اما مشخص می‌شود که از سر صدق کاری می‌کنیم یا نه.
ماجرای پاکت نجومی یک منبری
چندی پیش هم حجت‌الاسلام عارف پیردهقان از منبری‌های جوان شهر تهران خاطره‌ای از یک پاکت نجومی در فضای مجازی منتشر کرد و نوشت: «روضه رو که خوندم داشتم از مسجد میرفتم بیرون، دیدم پشت سرم راه افتاده و صدام میکنه…
+ حاج اقا…
_ جونم بابا جان ؟!
+ من خادم همین مسجدم؛ خونمون اون اتاقه که تو حیاط مسجده
(اشاره کرد به یه اتاق کنار حیاط مسجد)
_ بله در خدمتم! کمکی ازم بر میاد ؟
(اول فکر کردم کمک نقدی میخواد)
+ حاج اقا من خانومم زمین گیره نمیتونه بیاد بشینه تو مجلس روضه ؛ میشه تشریف بیارید یه چند خط براش روضه بخونید؟!
(موی بدنم بلند شد !!! انگار مغزم سوت کشید)
جلو جلو رفت، درو باز کرد و یه چادر کشید رو سر خانومش… یه پیر زن رو ویلچر تو یه اطاق کوچیک! پیرزن تا منو دید گل از گلش شکفت… نمی تونست حرف بزنه ولی با چشماش کلی ازم استقبال کرد.
روضه رو شروع کردم دیدم انگار پیر زن داره جون میده، دلم نیمد بیشتر گریشو ببینم… خودمم حالم خراب شده بود و میخاستم داد بزنم. روضه رو تموم کردم گوشه چادرشو بوسیدم. اومدم بیام بیرون دیدم پیرمرد یه پاکت گذاشت تو جیبم؛ قبول نکردم زد زیر گریه. گفت به این روضه که خوندی اگه قبول نکنی شکایت میکنم به حضرت زهرا.
پاکتو داد دستمم بوسید گفت: «کمه ولی امام حسین زیادش میکنه»
اسکناس‌ها را در کفنم خواهم گذاشت
حجت‌الاسلام پیردهقان اظهارداشت: این خاطره برای زمان دوری نیست در همین ایام شهادت امام جواد (ع) در یکی از مساجد منطقه ۱۶ تهران رخ داده است. اولین بار بود که به این مسجد برای روضه میرفتم. از بدو ورود دیدم این خادم به من لطف دارد و در پایان جلسه هم این اتفاق رخ داد.
وی افزود: این خادم در پاکت دو اسکناس ۱۰ هزار تومانی قرار داده بود هم خودش به زبان گفت و هم برروی آن نوشته بود که کم است اما امام حسین زیادش می‌کند. معتقدم این نجومی‌ترین پاکتی است که گرفتم و بنا دارم این دو اسکناس نگه دارم و وصیت کنم در کفن من قرار دهند.
کدام صله برکت دارد؟
پیردهقان با اشاره به اینکه صله گرفتن از گذشته رواج داشته است، گفت: از زمان اهل بیت (ع) نیز این بزرگواران به شاعران و روضه‌خوان‌ها صله می‌دادند اما متاسفانه این رسم این روزها کمی منحرف شده است و برخی از دوستان مداح و منبری آن را به حاشیه برده‌اند و از آن حال نورانی و معنوی‌اش خارج شده است.
این سخنران جوان با اشاره به اینکه بارها برایم ثابت شده و شنیده‌ام که این صله‌ها برکت دارد، گفت: صله برکت دارد اما نه آنکه تعیین کنیم به جلسه می‌آیم و این مقدار می‌گیرم. من این خاطره را بیان کردم تا پویشی شود تا صاحبان مجالس در آستانه محرم از دعوت افرادی که رقم تعیین میکنند، پرهیز کنند که الحمدلله استقبال شد.
اگر پاکت را تعیین کردی، انتظاری در قیامت نداشته باش
وی با بیان اینکه شاید بسیاری خواب را حجت شرعی نداند، گفت: پدر حاج محمدرضا طاهری مداح اهل بیت (ع) در خواب امام حسین (ع) را دیده بود و ایشان گفته بود افرادی که در دنیا پاکت تعیین می کنند و از این راه امرار معاش میکنند در روز قیامت از ما انتظاری نداشته باشند زیرا با آن‌ها حساب شده است.
پیردهقان افزود: در روایت داریم ملعون است کسی که به واسطه اهل بیت (ع) امرار معاش کند و درآمدش از این راه باشد. متاسفانه این روزها اعداد غیرقابل باوری از سوی برخی مداحان و منبری‌ها برای یک جلسه یکی دوساعته مطالبه می‌شود.
برای پول روضه نخوانیم
این سخنران مذهبی با اشاره به اینکه پدرم مداح بود و از ۶ سالگی میکروفن به دستم داد و در مجالس روضه خواندم و از سال ۹۰ به حوزه علمیه رفتم و ۵ سالی است که معمم شده‌ام، گفت: در خانواده‌ای با همین و حال و هوا بزرگ شده‌ام و با زندگی این چنینی غریبه نیستم. عقیده‌ام این است که باید به اهل بیت (ع) اعتماد کرد و نباید منبع درآمد خود را این نوکری قرار دهیم. باید به اهل بیت (ع) اعتماد کنیم و برای پول روضه نخوانیم.
وی ادامه داد: در روایت داریم روزی پیامبر (ص) وارد خانه می شود و از همسر خود تقاضای غذا می‌کند. همسر ایشان می‌گوید غذایی در خانه نداریم. ایشان عبایش را برمی‌دارد تا بیرون رود. همسرش سوال می‌کند کجا می‌رود؟ ایشان می‌فرماید: به زیارت حسن و حسین (ع) می روم و با دیدار آن‌ها گرسنگی‌ام برطرف می شود. امام حسین (ع) فردی است که پیامبر (ص) با نگاه به چهره‌اش گرسنگی‌اش رفع می‌شود، آن وقت ایشان نمی‌تواند ما را اداره کند؟
قدیمی‌ها چگونه پاکت می‌گرفتند؟
پیردهقان تصریح کرد: مداحان و منبری‌های گذشته در خصوص صله گرفتن بسیار دقیق بودند. از مرحوم کافی داریم که می‌گفتند وقتی در مجلسی پاکت می‌گرفتن به عدد آن توجه نمی‌کردم تا موجب شود دفعه بعد به آن مجلس بروم یا نه. از سیدمهدی قوام هم نقل شده است که بعد از دهه محرم و فاطمیه پاکت دریافتی خود را به منطقه لاله‌زار که در آن زمان محل حضور زنان بدکاره بود می‌برد و به آن‌ها می‌داد تا حداقل یک شب از کار دست بکشند. با این کار او زنی توبه کرده بود.
ماجرای پاکت گرفتن از امام رضا
مرحوم حاج رضا انصاریان هم در این خصوص خاطره‌ای جالب داشت و می‌گفت: «در شب ولادت حضرت صدیقه طاهره (س) جلسه‌ای بود در مشهد که بانی آن جلسه نیتش این بود که دویست، سیصد نفر از سادات را دعوت کند. از من هم برای مدّاحی در آن جلسه دعوت شد. بعد از جلسه، مردم می‌گفتند: «اون قُمیِ از همه بهتر خواند». مجلس که تمام شد به بانی مجلس به شوخی گفتم: «آقای فلانی! ما می‌خواهیم بریم، پاکت ما را بده!» او هم با زبان شیرین مشهدی گفت: «برو آقا! اگر می‌خواستم پاکت بدم که شما رو دعوت نمی‌کردم!»
در بین راه به حضرت زهرا (س) عرض کردم: «بی بی جان! ما برای پول می‌خوانیم و برای ریا، شما کمک کنید که این خواندن ما فقط برای شما باشد.» حال عجیبی پیدا کردم و با همان حال وارد منزل شدم. در عالم خواب دیدم که از «بست بالا» به حرم امام رضا (ع) مشرف شدم؛ ناگهان دیدم وجود مقدّس حضرت رضا از «ایوان طلا» خارج شدند. تمام صحن نور بود.
داخل صحن شدم. مثل اینکه من هم جزو کسانی بودم که باید خدمت حضرت رضا (ع) عرض سلام می‌کردم؛ جلو رفتم و سلام عرض کردم. جواب فرمودند: «تو بودی که پاکت می‌خواستی؟!» عرض کردم: «بله یابن رسول اللّه» فرمودند: «دامنت را بگیر» و سپس از دو دست مبارکشان، مثل یک آبشار، سکّه سرازیر شد! و بعد هم فرمودند: «هرچه می‌خواهید، ما هستیم».
نمی‌توانم وصف کنم که چطور از خواب بیدار شدم! وقتی از خواب بیدار شدم، صدای مناجات و پیشخوانی اذان را از حرم شنیدم. وضو گرفتم و با همان حال به حرم حضرت رضا (ع) مشرف شدم. همان نقطه را که در خواب دیده بودم، بوسیدم و صورتم را متبرّک کردم و به حضرت رضا (ع) عرض کردم: «آقا جان من را عفو کنید، من نفهمیدم که این حرف‌ها را زدم!»
بسیاری از مدیران هیأت‌ها، عزاداران، مداحان و منبری‌های بعد از انتشار این خاطره حجت‌الاسلام پیردهقان با بازنشر این خاطره از اتفاقات رخ داده در این خصوص برای خود نقل خاطره کردند که متاسفانه برخی از مداحان و منبری‌ها برای حضور در جلسات هیأت چه اعداد باورنکردنی را مطالبه کردند. رقم‌هایی که ۵۰ درصد آن را پیش از حضور در جلسه و ۵۰ درصد را بعد جلسه دریافت میکنند. آنچه به این افراد باید گفت این است که اجر و پاداش کار عظیم خود را چندرغاز دنیایی عوض نکنید تا در آن دنیا شرمنده اهل بیت (ع) نباشید.
