به گزارش خبرنگار صدای حوزه، جو بایدن روز جمعه و به دعوت ملک سلمان درحالی سفر دو روزه خود به عربستان را آغاز کرد که ساعاتی پیش از آن حکومت سعودی اعلام کرده بود آسمان خود را به روی پروازهای غیرنظامی از مبدا سرزمین های اشغالی بازگشایی کرده و بایدن با پروازی از فرودگاه بن گوریون وارد فرودگاه ملک عبدالعزیز جده شد.
پیش از ورود بایدن به فرودگاه خالد الفیصل، امیر مکه و ریما بنت بندر، سفیر سعودی در واشنگتن برای استقبال از وی و هیئت همراه در فرودگاه حاضر شده بودند. بایدن پس از خوش و بشی کوتاه با استقبال کنندگان و دست دادن با آنان سوار خودرو شد و فرودگاه را به سمت کاخ السلام محل دیدار با پادشاه سعودی ترک کرد.
اما نکته ای که در اولین ایستگاه استقبال از بایدن به چشم آمد تفاوت استقبال سعودی ها از بایدن با سلف او دونالد ترامپ بود. در سفر سال ۲۰۱۷ ترامپ به عربستان، شخص شاه سعودی به همراه فرزندش خالد بن سلمان و تعداد زیادی از سران حکومت سعودی برای استقبال از ترامپ به فرودگاه آمده بودند و ملک سلمان با حضور در پای پله های هواپیما از رئیس جمهور وقت ایالات متحده استقبال کرد.
ملک سلمان مشابه همین استقبال را دو سال پیش از آن و هنگامی که باراک اوباما و همسرش در سال ۲۰۱۵ در سفری ۴ ساعته و به منظور شرکت در مراسم ادای احترام، پس از درگذشت ملک عبدالله به ریاض رفت تکرار کرد و اوباما و همراهان وی هنگام پیاده شدن از هواپیما با شخص ملک سلمان پادشاه جدید سعودی روبرو شدند که با هیئتی بزرگ و بلندپایه در پایین پلکان هواپیما منتظر آنان ایستاده بود.
در آن دوره نیز روابط دو کشور تحت تاثیر پرونده هایی مانند توافق ژنو میان ۱+۵ و ایران، عدم جدیت امریکا در حمایت از گروه های مورد تایید سعودی در سوریه و انتقادهای مکرر دمکرات ها از وضعیت حقوق بشر در عربستان به سردی گراییده بود.
اما این رویداد برای بایدن تکرار نشد و رویارویی وی با ولیعهد سعودی در ورودی قصر السلام حتی به گرمی مراسم استقبال فرودگاه نیز نبود. بایدن پس از پیاده شدن از خودرو هنگامی که متوجه شد محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به استقبال وی آمده، به جای دست دادن با ولیعهد، دست خود را مشت کرده و به سبک دوران شیوع کرونا با بن سلمان مواجه شد. تصاویر ثبت شده از این استقبال نشان می دهد، دو طرف بدون گفتگوی خاصی وارد کاخ شدند که این موضوع نیز در عرف دیپلماتیک چندان توجیهی ندارد.
از سوی دیگر، کاخ سفید پیش از سفر بایدن به منطقه اعلام کرده بود به منظور جلوگیری از ابتلا به کرونا تماس مستقیم با رئیس جمهور ایالات متحده در این سفر محدود می شود، اما مصافحه های فرودگاه جده این ذهنیت را ایجاد کرده بود که محدودیت های کرونایی ذکر شده قرار است در موارد دیگری رعایت شود.
با این وجود روزنامه آمریکای پولیتیکو پس از انتشار بیانیه کاخ سفید نوشت، “کاهش تماس مستقیم رئیس جمهور برای جلوگیری از دست دادن با ولیعهد سعودی و انتشار تصاویر وی در این حالت است”. این روزنامه می افزاید، “سیاست جدید به موقع اعلام شد. تیم بایدن می‌داند که مخرب‌ترین تصویر این سفر، تصویری است که در آن رئیس‌جمهور بایدن در حال فشردن دست بن سلمان مشاهده شود. فردی که جامعه اطلاعاتی آمریکا می‌گوید قتل جمال خاشقجی را سازماندهی کرده است”.
بایدن پس از ورود به کاخ به دیدار ملک سلمان رفت. پادشاه سعودی اینبار در تفاوتی آشکار با استقبال‌های پیشین حتی حاضر نشد از کنار صندلی خود چندگامی به سوی بایدن بردارد ولی برخلاف ملاقات با ولیعهد، بایدن و ملک سلمان دست یکدیگر را فشرده و مدت کوتاهی باهم گفتگو کردند و سپس برای انجام مذاکرات اصلی دو هیئت سعودی و آمریکایی به ریاست محمد بن سلمان و بایدن در دو طرف یک میز گردهم آمدند.
نشست خبری پس از این مذاکرات نیز در نوع خود قابل تامل بود و حکایت از عمیق بودن شکاف میان بایدن و بن سلمان علیرغم دیدار و مذاکرات دو طرف داشت. این نشست خبری بدون حضور نماینده‌ای از طرف هیئت مذاکره کننده سعودی برگزار شد. در این مرحله نیز به نظر می رسد بایدن نسبت به پذیرش این موضوع که محمد بن سلمان در کنار وی بایستد و به شرح آنچه در مذاکرات گذشته بپردازد، مقاومت کرده است.
آنچه در دیدارهای روز جمعه دو طرف بیش از هرچیز جلب توجه می کرد حاشیه‌های تمام نشدنی بود که در آغاز مذاکرات دو هیئت و حتی هنگامی که بایدن در نشست خبری اعلام کرد، محمد بن سلمان را به دلیل قتل خاشقجی توبیخ کرده، خودنمایی می کرد.
پیش از رسیدن بایدن به عربستان برخی گمانه زنی ها حاکی از آن بود، اکنون که تحولات بین المللی از جمله جنگ اوکراین و پیامدهای آن مانند افزایش قیمت بنزین در آمریکا و به تبع آن کاهش محبوبیت بایدن به عددی بین ۳۰ الی ۴۰ درصد در داخل، بایدن را وادار کرده سختی های سفر به عربستان را بپذیرد، می توان در نهایت شاهد آشتی یا حتی نوعی مصالحه بود که از یک سو خواسته امریکا مبنی بر افزایش عرضه نفت از سوی سعودی تامین شود و از سوی دیگر فشار ایالات متحده بر محمد بن سلمان در پرونده های حقوق بشری و از جمله ترور خاشقجی کاهش یافته و مسیر شناسایی بن سلمان به عنوان پادشاه بعدی سعودی هموار شود.
اما اتفاقات روز اول سفر نشان داد عمق شکاف میان دو طرف بیش از آن است که با اینگونه دیدارها ترمیم شود و شاید گزینه مطلوب بن سلمان همان ترامپ باشد که همزمان با سفر بایدن به عربستان اعلام کرد تصمیم گرفته در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ نامزد شود.
