به گزارش صدای حوزه، در اولین دیدار اعضای کابینه دولت سیزدهم با رهبر حکیم انقلاب اسلامی تأکید بر “عقلانیت” مشهود و برجسته بود.
در این بیانات هر جا توصیه به رفتار ” انقلابی” شده است بلافاصله با دو یا سه واژه عقلانیت و کلمات هم معنی آن از قبیل خردورزانه، فکورانه، خرد جمعی، اندیشه ورزی و امثال آن، رفتار انقلابی مقید گردیده و در مجموع حدود یازده مرتبه واژه عقلانیت و نظایر آن بکار برده شده است.
علت این تکرار را می توان ناشی از آسیب شناسی برخی رفتار های ظاهرا” انقلابی و دغدغه تکرار آنها در این دولت دانست و یا تأکید بر یک ویژگی مهم و لازم الاجرا و یا هر دو جهت!
مقوله عقلانیت در منظومه فکری رهبر انقلاب سابقه ای طولانی دارد و در مناسبت های مختلف به این مسأله توجه شده است.
از جمله در ۱۴ خرداد سال ۹۰ و در بیست و دومین سالگرد ارتحال امام خمینی رحمه‌الله‌علیه که ایشان اینگونه فرمودند:
« مکتب امام یک بسته‌ی کامل است، یک مجموعه است، دارای ابعادی است؛ این ابعاد را باید با هم دید، با هم ملاحظه کرد. دو بُعد اصلی در مکتب امام بزرگوار ما، بُعد معنویت و بُعد عقلانیت است…بُعد سومی هم وجود دارد، که آن هم مانند معنویت و عقلانیت، از اسلام گرفته شده است. عقلانیت امام هم از اسلام است، معنویت هم معنویت اسلامی و قرآنی است، این بُعد هم از متن قرآن و متن دین گرفته شده است؛ و آن، بُعد عدالت است. اینها را باید با هم دید. تکیه‌ی بر روی یکی از این ابعاد و بی‌توجهی به ابعاد دیگر، جامعه را به راه خطا می‌کشاند، به انحراف می‌برد. این مجموعه، این بسته‌ی کامل، میراث فکری و معنوی امام است.»
با توجه به این نکته، “عقلانیت” ویژگی تفکیک ناپذیر از مکتب امام و انقلاب اسلامی است و هر کجا این ویژگی نادیده گرفته شود ما دچار انحراف می شویم، همانگونه که نادیده گرفتن معنویت و عدالت ما را دچار انحراف می کند.
نگاهی به وقایع گوناگون دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز گویای این حقیقت مهم است.
مگر می شود انقلابی با این عظمت شکل بگیرد،ملتی را متحول سازد و با خود همراه کند،نظام شاهنشاهی را سرنگون نماید،تمام قد در برابر استکبار بایستد، دفاع مقدس هشت ساله ای را رقم بزند وانواع توطئه ها و فتنه ها را در هم بکوبد و در عین حال در بسیاری زمینه ها پیشرفت داشته باشد؛ بدون بهره‌گیری بسیار بالا از ویژگی ” عقلانیت “؟!
البته در این مسیر رفتار ها و اقداماتی هم صورت گرفته که از عقلانیت بی بهره بوده و مشکلاتی را بوجود آورده است نظیر برخی اقدامات باند مهدی هاشمی در اوائل انقلاب یا حمله به سفارت های انگلیس و عربستان در سال های ۹۰ و ۹۴ که اتفاقا” همه آنها اقداماتی خودسرانه و مربوط به بخش کوچک و محدودی از بدنه انقلابی بوده است.
حال این پرسش مطرح می‌شود که مفهوم “عقلانیت ” چیست؟
عقلانیت یعنی کار سنجیده و به کار گرفتن خرد و تدبیر و فکر و محاسبات؛ همچنین توجه به ظرفیت و کار کارشناسی، مطالعه‌ی درست و ملاحظه‌ی جوانب و آثار و تبعات یک اقدام.
عقلانیت بر خلاف تصور برخی، نه تنها محافظه کاری و پرهیز از تحول نیست بلکه چه بسا منشأ تحول و انقلاب باشد مانند انقلاب اسلامی که محصول یک عقلانیت عمیق و شناخت دقیق بود.
اگر در بیانات بنیانگذار انقلاب اسلامی و رهبر حکیم انقلاب اسلامی غور کنیم، قدرت تحلیل بالا و صحیح، قدرت شناخت دشمن، عدم غفلت محاسباتی، ایجاد ارتباطِ صحیح میانِ واقع‌بینی با آرمانگرایی، بکار گیری اصول حکمت،عزت و مصلحت در سیاست خارجی، اتقان در کار، انتخاب صحیح، موقع‌شناسی، عبرت‌آموزی، باهم‌نگری و جامع‌نگری (ارزشها)، اصلی – فرعی کردن امور و آینده‌نگری و میانه‌روی (پرهیز از افراط و تفریط) از جمله مواردی هستند که یا منشأ عقلانیت و یا نتیجه و برآمده از عقلانیت محسوب می شوند.
امید آنکه دولتمردان دولت سیزدهم و همچنین بقیه دولتمردان، با توجه عملی به این ویژگی مهم مکتب امام و رهبری حلاوت رفتار انقلابی را بیش از پیش به مردم بچشانند.
