مقدمه
کودکان، درست مانند افراد بالغ، طیف گسترده ای از احساسات را تجربه می کنند. کودکان ممکن است خسته، مضطرب، غمگین، خجالت زده و ناامید شده و یا بترسند. در حالیکه همه ما هر روز انواع و اقسام هیجانات مثبت و منفی را تجربه می کنیم، اما بیشتر ما نحوه مواجهه و مقابله با آن ها را نیاموخته ایم.
کودکان باید مهارت مدیریت کنترل هیجانات را بیاموزند. بنابراین لازم است مهارت های مقابله ای برای مواجهه بهتر با ترس، خشم، غم و … را به کودکان بیاموزید.
کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالانی که از مهارت های مقابله ای کافی برخوردار نیستند، در مواجهه با هیجانات ممکن است به جای حل مشکل، به مقابله اجتنابی روی آورند.
مثلاً نوجوانی که نمی تواند تکالیف ریاضی را حل کند، ممکن است با دوستان خود به باشگاه برود تا سرش گرم شده و خود را از استرس تکالیف رها کند. نتیجه این نوع مواجهه، ضعف بیشتر در درس ها، اضطراب و ناامیدی بیشتر خواهد بود
کودکان باید مهارت مدیریت کنترل هیجانات را بیاموزند. بنابراین لازم است مهارت های مقابله ای برای مواجهه بهتر با ترس، خشم، غم و … را به کودکان بیاموزید.
کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالانی که از مهارت های مقابله ای کافی برخوردار نیستند، در مواجهه با هیجانات ممکن است به جای حل مشکل، به مقابله اجتنابی روی آورند.
مثلاً نوجوانی که نمی تواند تکالیف ریاضی را حل کند، ممکن است با دوستان خود به باشگاه برود تا سرش گرم شده و خود را از استرس تکالیف رها کند. نتیجه این نوع مواجهه، ضعف بیشتر در درس ها، اضطراب و ناامیدی بیشتر خواهد بود
انواع مهارت های مقابله ای
مهارت های مقابله ای در دو نوع عمده هیجان محور و مسأله محور، طبقه بندی می شوند. تمام انواع این مهارت ها در زندگی کودک به شدت مفید و کاربردی هستند.
مهارتهای مقابله ای هیجان محور به کودک کمک می کنند بهتر با هیجانات و احساسات خود روبرو شده تا استرس کمتری را تجربه کنند. به کودک می آموزد چگونه استرس را تحمل نموده و او را به فردی مقاوم و با پشتکار تبدیل می کند. این طیف از مهارت ها برای موقعیت هایی که قابل تغییر نیستند، ضروری به نظر می رسند.
از سویی مهارت های مقابله ای مسأله محور به درد موقعیت هایی می خورند که می شود آن ها را تغییر داد. این مهارت ها به کودک قدرت کنترل شرایط سخت را می دهند و در مجموع برای مشکلاتی که حل آن ها به دست خود انسان است، ضروری هستند.
مهارتهای مقابله ای هیجان محور به کودک کمک می کنند بهتر با هیجانات و احساسات خود روبرو شده تا استرس کمتری را تجربه کنند. به کودک می آموزد چگونه استرس را تحمل نموده و او را به فردی مقاوم و با پشتکار تبدیل می کند. این طیف از مهارت ها برای موقعیت هایی که قابل تغییر نیستند، ضروری به نظر می رسند.
از سویی مهارت های مقابله ای مسأله محور به درد موقعیت هایی می خورند که می شود آن ها را تغییر داد. این مهارت ها به کودک قدرت کنترل شرایط سخت را می دهند و در مجموع برای مشکلاتی که حل آن ها به دست خود انسان است، ضروری هستند.
مهارت های مقابله ای هیجان محور
این مهارت ها شامل کارهایی می شود که کودک به کمک آن ها می تواند حال بهتری داشته باشد. در ادامه برخی از این مهارت ها را برای شما همراه عزیز راسخون بیان می کنیم
برچسب زدن به احساسات
فقط کافی است کودک بتواند هیجان و احساس خود را شناخته و آن را به زبان بیاورد. مثلاً بگوید: «من عصبی ام» یا اینکه «خیلی غمگینم». کلماتی را که کودکان می توانند با آن ها هیجانات خود را بیان کنند، به آن ها بیاموزید. مثلاً می توانید با نشان دادن تصویر چهره های هیجانی مختلف در اینترنت و یا در کتاب ها، نام هیجانات را به کودک آموزش دهید
تمرین تنفس
یک نفس کوتاه و عمیق می تواند در آرامسازی کودک نقش بسزایی داشته باشد. به کودک بیاموزید هوا را از بینی وارد ریه کرده، مدتی نفسش را حبس نماید و سپس هوا را از دهان خارج کند.
اگر کودک سنش کمتر است می توانید به او بگویید که مانند بو کردن پیتزا (یا هر غذایی که دوست دارد)، هوا را از بینی به داخل ریه وارد کند و سپس مانند فوت کردن شمع هوا را خارج کند
اگر کودک سنش کمتر است می توانید به او بگویید که مانند بو کردن پیتزا (یا هر غذایی که دوست دارد)، هوا را از بینی به داخل ریه وارد کند و سپس مانند فوت کردن شمع هوا را خارج کند
ورزش کردن
ورزش می تواند یکی از بهترین راه ها برای تخلیه انرژی اضافه و بهبود خلق و خوی کودک باشد. ورزش هایی مانند دوچرخه سواری، شنا، دویدن و … می توانند به تنظیم هیجانی کودک کمک زیادی نمایند.
وقتی کودک در شرایط سخت هیجانی قرار می گیرد، او را به ورزش کردن تشویق کنید. اگر فرد از همان کودکی عادت کند به صورت منظم پیاده روی نموده و یا بدود، هم جسم سالم تری خواهد داشت و هم در مواجهه با مشکلات هیجانی، مقاومت بیشتری از خود نشان خواهد داد
وقتی کودک در شرایط سخت هیجانی قرار می گیرد، او را به ورزش کردن تشویق کنید. اگر فرد از همان کودکی عادت کند به صورت منظم پیاده روی نموده و یا بدود، هم جسم سالم تری خواهد داشت و هم در مواجهه با مشکلات هیجانی، مقاومت بیشتری از خود نشان خواهد داد
کارهای هنری
خلق آثار هنری مانند نقاشی، کاردستی و یا مجسمه سازی می تواند یک راهبرد مقابله ای عالی محسوب شود.
اگر فرزندتان به کار هنری خاصی علاقه دارد، ضمن تهیه وسائل و ابزارهای مورد نیاز، او را برای انجام آن ها نیز تشویق کنید
اگر فرزندتان به کار هنری خاصی علاقه دارد، ضمن تهیه وسائل و ابزارهای مورد نیاز، او را برای انجام آن ها نیز تشویق کنید
مهارت های مقابله ای مسأله محور
گاهی اوقات ناراحتی و اضطراب کودک ناشی از موقعیت و شرایطی است که نیاز به تغییر دارند. مثلاً اگر کودک به خاطر شرکت در کلاس های فوق العاده دچار خستگی و اضطراب می شود، بهتر است در تصمیم خود تجدید نظر کرده و از شرکت او در این کلاس ها ممانعت کنید. یا اینکه اگر بچه ها در سرویس مدرسه کودک را اذیت می کنند، شاید لازم باشد با راننده سرویس صحبت کنید تا مانع این کار شود.
در برخی موارد نیز باید خود کودک شرایط پیرامون خود را تغییر دهد. در ادامه برخی از مهارت های مقابله ای مسأله محور را خدمت شما خواننده عزیز راسخون بیان می کنیم.
در برخی موارد نیز باید خود کودک شرایط پیرامون خود را تغییر دهد. در ادامه برخی از مهارت های مقابله ای مسأله محور را خدمت شما خواننده عزیز راسخون بیان می کنیم.
کمک خواستن از دیگران
وقتی دیدید کودک شما به مشکلی بر خورده است، از او بپرسید: «به نظرت در این زمینه چه کسی می تواند به شما کمک کند؟» به کودک کمک کنید تا هم کمک خواستن را به عنوان یک راه حل بیاموزد و هم بیاموزد برای هر کاری از چه کسی کمک بخواهد. به عنوان مثال ممکن است برای نوشتن تکالیف مدرسه، یک همکلاسی بتواند بهترین کمک کننده باشد. یا اینکه برای فهم یک مسأله دشوار، از معلم کمک بخواهد. می توانید به عنوان تمرین از کودک بخواهید افرادی را که ممکن است بتوانند در یک موضوع به او کمک کنند را لیست کند.
کودکانی که می دانند برای حل مشکلات خود می توانند روی کمک دیگران حساب باز کنند، احساس قدرت خواهند کرد. آن ها می آموزند که قرار نیست قدرت انجام همه کارها را داشته و یا همه چیز را بدانند
کودکانی که می دانند برای حل مشکلات خود می توانند روی کمک دیگران حساب باز کنند، احساس قدرت خواهند کرد. آن ها می آموزند که قرار نیست قدرت انجام همه کارها را داشته و یا همه چیز را بدانند
درگیر شدن در حل مسأله
همیشه برای حل یک مسأله روش ها و راه های زیادی وجود دارد. برخی اوقات کودکان در هنگام مواجهه با مشکلات، گیج شده و نمی دانند چه کار کنند. وقتی کودک شما با یک مشکل درگیر می شود، بنشینید و روش های حل آن مسأله را با هم مرور کنید.
حداقل ۴ یا ۵ راه حل را برای هر مشکل و مسأله بیابید و آن ها را بنویسید. سپس به کودک کمک کنید را انتخاب کرده و آن را برای حل مسأله اش به کار بندد. به مرور زمان خودش می تواند برای حل مشکلاتش، راه حلی مناسب بیابد
حداقل ۴ یا ۵ راه حل را برای هر مشکل و مسأله بیابید و آن ها را بنویسید. سپس به کودک کمک کنید را انتخاب کرده و آن را برای حل مسأله اش به کار بندد. به مرور زمان خودش می تواند برای حل مشکلاتش، راه حلی مناسب بیابد
لیست کردن نقاط مثبت و منفی
وقتی کودک برای تصمیم گیری تلاش می کند، به او کمک کنید تا نقاط مثبت و منفی هر تصمیم را لیست کند. وقتی کودک تمام نقاط مثبت و منفی تصمیمات خود را بر روی کاغذ ببیند، خیلی بهتر می تواند تصمیم بگیرد.
کودک را تشویق کنید هر گاه بر سر یک دو راهی قرار گرفت، از این مهارت بهره ببرد
کودک را تشویق کنید هر گاه بر سر یک دو راهی قرار گرفت، از این مهارت بهره ببرد
سخن پایانی
همه ما برای مواجهه و مدیریت هیجانات در زندگی، به مهارت هایی نیاز داریم. این مهارت ها در میان روانشناسان به مهارت های مقابله ای مشهورند. کودکان نیز مانند بزرگسالان طیف وسیعی از هیجانات را تجربه می کنند، به همین خاطر برای مواجهه صحیح با این احساسات، لازم است مهارت های مقابله ای را بیاموزند.
در این مقاله مختصر برای آشنایی شما تنها بخش کوچکی از این مهارت ها را برای شما بیان کردیم، امید است با مطالعه بیشتر، اطلاعات خود در این زمینه را افزایش داده و فرزندانی شاد و موفق را پرورش دهید.
در این مقاله مختصر برای آشنایی شما تنها بخش کوچکی از این مهارت ها را برای شما بیان کردیم، امید است با مطالعه بیشتر، اطلاعات خود در این زمینه را افزایش داده و فرزندانی شاد و موفق را پرورش دهید.
