بیت کوین در چند سال اخیر با نوسانات فراوان قیمت و اوج گرفتن های متوالی، نام خود را در سراسر دنیا بر سر زبان ها انداخته است و افراد زیادی را به فکر و تحقیق وا داشته تا بپرسند بیت کوین چیست؟ هر چند پاسخ کامل به این پرسش به سادگی امکان پذیر نیست اما به اجمال می توان گفت که بیت کوین یک نوع پول است؛ درست مانند طلا و نقره که سال ها توسط انسان ها برای تجارت استفاده می شدند که بعدها اسکناس و بعدتر حواله ها و تراکنش های بانکی جایگزین آنها شدند. تمام این ابزارها در برهه هایی از تاریخ نقش پول را در مبادلات انسان ها داشته اند. بیت کوین نیز یک نوع پول و وسیله تجارت بر بستر اینترنت است و در این موضوع بیشتر به حواله ها و تراکنش های بانکی شبیه است. در واقع بیت کوین یک پول یا ارز دیجیتالی است که به صورت الکترونیکی توزیع و استفاده می شود. شبکه این ارز دیجیتال به صورت غیر متمرکز و کاربر به کاربر است. هیچ شخص یا نهادی این شبکه را کنترل نمی کند. ارز دیجیتال بیت کوین نمی تواند خارج از برنامه ریزی انجام شده، چاپ یا خلق شود و تعداد آن محدود است.
موضوع شناسی فقهی
استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال یا همان بیت کوین چه حکمی دارد؟ آیا از نطر فقهی تولید آنها شرعی است؟ آیا معامله و خرید و فروش و سود حاصله از ارز دیجیتال جایز و حلال است؟ آیا مشتری مالک می شود؟
هر چند بیشتر فقها، تولید و خرید و فروش ارزهای دیجیتال –از جمله بیت کوین– را به خودی خود حرام نمی دانند، ولی با توجه به ابهامات و مفاسد احتمالی در این نوع ارزها، ورود به این معاملات را دارای اشکال دانسته و می گویند لازم است در این موضوع بر حسب قوانین عمل شود، البته برخی فقها در این زمینه فتوا به حرمت داده اند.
مقدمه
پول ملی توسط بانک مرکزیِ هر کشور یا منطقه منتشر می شود و دارای اعتبار است، اما «بیت کوین» و امثال آن توسط ماینرها (معدن چیان اینترنتی) و بر اساس مکانیسم ریاضی خاص و توافق عمومی تهیه می شود و اعتبار می یابد. مقامات اقتصادی کشور نسبت به این ارز دیجیتال هشدار داده اند. از جهت فقهی بیت کوین یک موضوع است و فقها موضوعات را از کارشناسان هر رشته ای دریافت و حکم (استخراج شده در روایات) را بر موضوع تطبیق و بیان می کنند. تا زمانی که این ارز پشتوانه دقیق و روشن مثل حمایت بانک مرکزی کشور را نداشته باشد بدون پشتوانه و ارزش است و اگر اقتصاد کشور را بر اساس آنچه کارشناسان اقتصادیمی گویند با پولشویی ها و دور زدن حق حاکمیت به خطر بیندازد از نظر شرع بدیهی است که دارای اشکال است.
آنچه که هست دلایل فقها بیش از این است که اینجا توضیح می دهیم برای مثال عناوینی در فقه اقتصادمطرح است مثل«قاعده غَرر» چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از غرر نهی کرده اند. غرر را چه عدم علم به کیفیت و جهالت در معامله چه خطر در زمینه معامله بدانیم، در این معاملات وجود دارد، به اذعان کارشناسان اقتصادی تا کنون کیفیت این معامله به خوبی روشن نیست و احتمال ضرر و نوسانات شدید در این بازار وجود دارد برخی از کارشناسان تعبیر به حباب ارزی دارند. یکی از مصداق های غرر فقهی این است که در این بازا هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست و اگر برای مردم مشکلی رخ بدهد یا حاکمان این شبکه ارزش این ارز را کاهش بدهند مشخص نیست چه بلایی سر خریداران می آید؟!
قواعد بازاری بیت کوین ناشناخته است
شاید بپرسید که همین مسئله نوسانات در ازر کشورها نیز وجود دارد، پاسخ می دهیم ارزهای ملی به این راحتی دچار نوسانات شدید نمی شوند و هیچ گاه پشتوانه خود را از دست نمی دهند چون پشتوانه آن حاکمیت ملی یک کشور وجود دارد و اعتبارات آن کاملا روشن و مشخص و در دست کشور است. ما در سال های قبل شاهد بودیم که چطور گلد کوئست پول کشور را به تاراج برد و هیچ کسی پاسخگوی مردم نتوانست باشد!. «ناتالیا کسپراسکای که یکی از مؤسسان کسپراسکای و مدیر اجرایی ارشد گروه شرکت ها و متخصصان سیستم های امنیت سایبری اینفوواچ است، در سخنرانی خود در دانشگاه ایتمو در سنت پترزبورگ فاش کرد که بیت کوین برای تأمین مالی پروژه های جاسوسی آمریکا و انگلیس در سراسر جهان طراحی شده است. وی این ارز دیجیتال را «دلار۲» نامید».
بیت کوین بازاری با قواعد شناخته شده به مانند آنچه در سهام یا حتی بازار ارز وجود دارد نیست؛ در واقع بیشتر شبیه معامله گری در یک بازار سهام غیر شفاف با دست های پشت پرده و بازیگران اصلی مخفی و معاملات غیر قابل پیگیری است که پولشویی، فرار مالیاتی، جذابیت برای بازارهای مواد مخدر و قاچاق و…را با خود دارد مخصوصا منجر به دور زدن حاکمیت ملی شده وقدرت اقتصادیسیاسی کشور از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی های فرا ملیِ قرار خواهد گرفت که اگر ساز و کار آن به دست کشور نباشد همانگونه که کارشناسان گفته اند یک خطر ملی را به دنبال خواهد داشت. و قرآن کریم می فرماید: «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»(احزاب ۱۴۱) در هر حال اگر روزی پول الکترونیکیبا ساز و کاری ابداع شود که این احتمال غرر، خطر و مجهول بودن را نداشته باشد و با حمایت بانک مرکزی و پشتوانه ملی باشد چون «موضوع» آن تغییر کرده حکم هم روی همین موضوع جدید می رود و فقها بحث دیگری خواهند داشت. اما تا کنون شاهدیم کارشناسان بانک مرکزی نسبت به بیت کوین هشدار داده اند.
حکم شرعی
در اینجا سوالات فقهی و شرعی مطرح است که کاربران و مقلدان نیازمند پاسخ شرعی هستند تا بتوانند تکلیف خود را درباره این موضوع مهم اقتصادی بدانند و به آن عمل کنند. استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال یا همان بیت کوین چه حکمی دارد؟ آیا از نطر فقهی تولید آنها شرعی است؟ آیا معامله و خرید و فروش و سود حاصله از ارز دیجیتال جایز و حلال است؟در اینجا پاسخ برخی از مراجع عظام تقلید را بیان می کنیم. البته عمده جواب های ارائه شده از سایت اسلام کوئست استخراج شده است. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) به شرح ذیل است:
حضرت آیت الله خامنه‌ای
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
جواب: از مقام معظم رهبری پاسخی در این زمینه به دست ما نرسیده است.
توجه به اینکه مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا نداده اند، این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه نفیا و اثباتا نظری داده نشده است. در واقع نه حکم به حرمت می دهند و نه اجازه فعالیت را می دهند؛ لذا وظیفه مقلدین معظم له، از آنجا که مرجع تقلید نظر نداده، وظیفه عمل به احتیاط است. مقلدین ایشان باید با رعایت قانون فقهی «الاعلم فالاعلم» به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
سوال: خرید و فروش بیت کوین چه حکمی دارد؟
با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد از جمله اینکه: منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالبا اعتبار آن از سوی دولت ها پذیرفته نشده است و همچنین منشاء سوء استفاده های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.
جواب: با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
جواب: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم.
حضرت آیت الله نوری همدانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
جواب: ورود در این معاملات اشکال دارد.
حضرت آیت‌الله سید‌علی سیستانی
سوال: حکم خرید و فروش بیت کوین چیست؟
جواب: خرید و فروش آن دارای اشکال و حرام است.
حضرت آیت الله وحید خراسانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
جواب: خرید و فروش آن باطل است.
حضرت آیت الله شبیری زنجانی
سوال: معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟
جواب: چنانچه استفاده از این گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.
نظرات فقهی و شرعی آیات عظام و مراجع سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) برگرفته از سایت اسلام کوئست و نظر حضرت آیت الله خامنه ای، از سایت لیدر گرفته شده است.
نتیجه آراء فقهی
بیت کوین همانند موضوعات دیگر دارای آثار مثبت و منفی و زیانباری به همراه دارد. یکی از مواردی کهبیت کوین به آن شهرت دارد، نوسانات قیمت آن است. وجود افزایش های بزرگ و سریع و همچنین کاهش های چشمگیر در قیمت آن عجیب و غریب نیست. در هر حال برای بررسی بیشتر بیت کوین از منظر فقه، باید دو سطح شخصی و حکومتی را مدنظر قرار داد؛ سطح فقه شخصی که به مسائل نگاه شخصی دارد و سطح فقه حکومتی که با نگاه کلان و سیستماتیک به موضوعات و نهادها می پردازد. بیت کوین از جمله پدیده هایی است که مراکز فقهی هنوز به طور جدی در بحث موضوع شناسی آن ورود نکرده اند و به همین دلیل احکام فقهی و شرعی متناسب با آن شکل نگرفته است.
بر اساس استفتائات که از مراجع تقلید درباره حکم شرعی معاملات بیت کوین شده است. به جز مقام معظم رهبری و آیت الله شبیری زنجانی، سایر مراجع تقلید حکم به بطلان آن داده و چنین معاملاتی را جایز نمی دانند. مقام معظم رهبری در این باره تاکنون چون فتوایی نداده اند، مقلدین ایشان در این زمینه یا باید احتیاط کرده و از چنین معاملاتی احتیاط کنند و یا در این موضوع از مرجع تقلید دیگری تقلید نمایند. اما آیت الله شبیری زنجانی آن را در صورتی جایز نمی دانند که موجب مفسدۀ اقتصادی مانند پولشویی یا فرار مالیاتی و…باشد.
نظر ایت الله سیستانی نیست که توی منبع ذکر کردید.
“ظرات فقهی و شرعی آیات عظام و مراجع سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) برگرفته از سایت اسلام کوئست و نظر حضرت آیت الله خامنه ای، از سایت لیدر گرفته شده است.”
سلام علیکم؛
از انتقادی که داشتین سپاسگزاریم.
انتقادتتون بجا و بسیار عالی بود.
با دفتر آیت‌الله سیستانی تماس گرفته و استفتاء شد.
ایشان خرید و فروش بیتکوین را دارای اشکال و حرام می‌دونند.
باز هم به ما سر بزنید.
سلام
رهبر میفرمایند تابع قانون باید باشید
قانون هم نگفته جرمه بلکه مجوز استخراج بیت کوین رو هم صادر کردن، خب بیت کوینی که استخراج میشه رو نمیخورن باید بفروشن، پس خرید و فروشی صورت میگیره که قانون منعی برای اون نذاشته در نتیجه نظر رهبر هم بر جرم نبودن محرز هست و چون گفتن مطابق قانون جمهوری اسلامی ایران پس مقلدین رهبری میتونن در ارز دیجیتال فعالیت داشت باشن
کاش اول از مراجع محترم می‌پرسیدند که میدونید ارز دیجیتال اصلا چی هست؟
اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ
بجای خدا باید علما حرام و حلال رو مشخص کنند و ما هم که عقل نداریم.
اماده ایم دیدگاه های علمی شما رو منعکس کنیم
با سلام
دفتر آیت الله سیستانی در پاسخ به حکم خرید و فروش ارز دیجیتال گفته اند معظم له ورود در این معاملات را اجازه نمی دهند
و پوشیده نیست که میان این دو جواب تفاوت وجود دارد
با سلام
من چون خیلی برام مهم بود از دفتر آیت الله سیستانی استفتاء کردم، حتی ایمیل زدم از طریق سایت و جواب ارسال کردن بدین شرح؛
بسمه تعالى
حضرت آقا مدّ ظله در این مورد اظهار نظر نمی فرمایند، و مکلف در این مسأله می تواند ـ با رعایت ضوابط ـ به مجتهد اعلم بعدی رجوع کند.
موفق باشید
http://www.sistani.org
دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی سیستانى – بخش استفتائات
با سلام و صلوات بر محمد(ص) و خاندان پاکش.
اگه دروغ میگید در مورد فتوای آیت الله سیستانی خدا ازتون نگذره و به عذاب الهی دچار بشید چون باعث میشید خیلی ها که به نوعی شغلشون شده و دقدقه حلال و حرام دارن، دچار اشتباه و نگرانی‌های ذهنی در مورد حرام بودن کار و درآمد‌شون بشن! من تا جایی که در وبسایت آیت الله سیستانی دیدم ایشون در مورد بیتکوین و رمزارزها حکمی نداده بودن و فقط در مورد خرید پول و نگهداری آن برای افزایش سود فرموده بودن اشکالی ندارد.و چون من خودم مدت ها در مورد رمزارزها و بیتکوین تحقیق کردم حکم نوعی پول جهانی و همچنین از جهاتی حکم طلای دیجیتال را دارد(من ساده اش رو گفتم وگرنه مسائل فنی پیچیده ای دارد و احتیاج به مقاله ای چند صد صفحه‌ای میباشد) به طوری که در سال اخیر موسسات بزرگ مالی در سراسر دنیا بخشی از پرتفلیو خودشون رو در کنار طلا به این ارز دیجیتال اختصاص دادن. که اتفاقا به ضعیف شدن پول ابر قدرتهایی مثل آمریکا و در نتیجه قدرت اقتصادی و سیاسیشون و در نهایت هژمونی‌شان کمک میکند. و هر چی با خودم کلنجار میرم از جهات مختلف اشکالی در این پول نمیبینم جز سفته بازی که در مورد ارزهای دولتی(فارکس) و طلا و بورس هم سفته بازی وجود دارد حتی خیلی بیشتر از بیتکوین پس بستگی به استفاده‌ی سالم افراد دارد و به خودی خود مشکلی ندارد، حتی ایرادی که از سوی بعضی بهش وارد میشه که باهاش مواد مخدر و کارهای خلاف و جرم و اخاذی صورت میگیره بدلیل ناشناس بودن دو طرف معامله (اتفاقا راه حل هایی برای شناسایی طرفین معامله وجود دارد و حتی رهگیری و جابجایی تراکنشات رو شفاف‌تر و دقیق‌تر از معاملات سنتی و بانکی میکنه) و اینکه بوسیله‌ی پول‌های کاغذی دولتی صدها برابر بیتکوین خرید و فروش مواد مخدر و جرم و جنایت صورت میگیره ،پس این دلیل به طور قطع رد میشه، چنانچه در اوایل ورود اینترنت به جهان ایرادی که بهش گرفته میشد این بود که اینترنت یک مکان ناامن و فساد‌زا هست فقط برای دیدن فیلم‌های جنسی و پورن،خرید و فروش دراگ و مواد مخدر و ازین قبیل مسائل، در صورتی که امروزه روشن هست که همونطور میتونیم از اینترنت استفاده ناسالم و شیطانی کنیم صدها برابرش میشه ازش استفاده مثبت کرد(واقعا یه لحظه فکر کنیم اگه اینترنت نبود چجوری تو این یکسال دوران کرونا با هم تماس تصویری میگرفتیم برای ادای واجب صله‌ی رحم از نزدیکان و همچنین آموزش دانش آموزان و ده ها موارد مفید دیگر)…در کل مخالفت با تکنولوژی از نظر عقلی کار درستی نیست و باید ساماندهی بشه نه اینکه از بیخ و بن بزنیم!چه نخوایم چه بخوایم این پول عصر جدید هست و به زودی بانکداری سنتی کنار گذاشته میشه در سراسر دنیا و بلاکچین و قراردادهای هوشمندی مثل اتریوم و بیتکوین و دیگر رمزارزها همان نقش مراودات بانکی، پول، طلا و ذخیره ارزش رو بازی خواهند کرد .
البته من از نظر فقه چیزی نمیدونیم و فقط نظرات شخصی خودم رو بیان کردم و امید این رو دارم که مراجع بزرگوار حتما با مطالعه و آگاهی کامل که انشالله و حتما دارند در این مورد فتوا صادر فرمایند.
«ن والقلم وما یسطرون»
در پناه حق
آقا خدا خیرت بده، نظرتون جامع بود…منم دغدغه ای داشتم که رفع شد….آخه ما که نمیتونیم از تکنولوژی عقب بمونیم بعد فقها بشینن تا رسمی و قطعی شد ، تازه فکر کنند و نظر بدهند….مثل قضیه ی ویدیو اول انقلاب که گفتند حرام و خیلی از کسایی که وارد کردن و گفتند پولشون حرامه و…….ولی الان تو دفتر همشون هست… واقعا خیلی تشخیص کار درست از غلط سخته، امیدوارم امام زمان ظهور کنند…
سلام ،متاسفانه اطلاعات نگارنده درباره ی موضوع رمز ارز بسیار پایین و سطحی بوده ،نه از منظر موضوع شناسی نه از نظر تطبیق آن با احکام شرعی و نه از نظر فقه حکومتی دقت و عمق نگرش کافی را ندارد، ونسبت دادن اینگونه نظرات به فقها و حوزه نیز باعث ضربه به فقه فقاهت و دیدگاه اهل علم به حوزه می شود.
همه رمز ارزها که مث بیت کوین نیاز به ماینر نداره یعنی حکم مابقی ارزها هم مثل بیت کوین هستش؟
باسلام‌متاسفانه اطلاعات دوستان درباب رمزارز ها بسیار ساده انگارانه و سطحی بینانه بود و متاسفانه مراجع تقلید که اکثریتشون حکم‌به منع ارز رمزها دادن به طور مسلم از این سیستم‌کاملا بی اطلاع و بر اساس بیانات و تفکرات اشتباه فتوا دادن ، اینکه در زمینه رمز ارزها امکان تخلفات یا کاراهای خطا وجود دارد حرف اشتباهی نیست ولی در همه زمینه ها حتی تلفن همراه یا کامپیوتر هم امکان انواع تخلفات وجود داره پس آیا میشه استفاده از کامپیوتر رو حرام اعلام کنیم ؟! درباب ناشناس بودن اشخاص در حین معامله ، امروزه اکثریت صرافی ها شناخته شده در جهان از افراد احراز هویت میکنن و تازه اگه اینکارو هم‌نکنن خود صرافی به عنوان وکیل اقدام‌به خرید و فروش رمز ارز به مشتریانش میکنن پس این قضیه نیز صادق نیست ، اما درباره مالیت داشتن یا نداشتن ارز رمزها به علت مجازی بودنش این یک چیز جدید در عصر جدید هست که ایجاد شده امروزه اشخاصی اقدام به خرید فروش اپلیکیش های مختلف یا بازی های اینترنتی یا خریدو فروش های مجازی مثل سهام ها که جنبه مجازی دارن میکنن پس مالیت دیگر مثل ۲۰۰سال قبل تنها مختص به اشیا نخواهد بود و بقیه موارد …. متاسفانه بسیاری از مراجع با بی اطلاعی کامل نسبت به ارزرمزها نسبت به اون فتوا دادن که به عقل ناقص من مردوده
سلام خودتان باید تحقیق و بررسی کنید من در یک سایت دیگر دیدم که بخشی ازش نوشته بود : رهبر معظم انقلاب آن را به قانون موکول میکنند. قانون یعنی که مجلس تصویب کند و شورای نگهبان تأیید کند. البته رهبر معظم انقلاب تأیید و تصویب نهاد‌هایی مانند بانک مرکزی را هم مجاز می‌دانند. حال درباره رمزارزها بانک مرکزی مصوبه‌ای دارد که سال ۹۸ تبصره‌ای هیأت وزیران به آن اضافه کرد به این صورت که برخی افراد می‌توانند با مجوز وزارت صنایع و معادن برای واردات کالا به استخراج رمز ارز بپردازند. اما درباره خرید و فروش رمز ارز و یا برای سرمایه‌گذاری و اینکه بخریم تا گران شود، قانون چنین اجازه‌ای نداده است و طبق نظر رهبر معظم انقلاب اگر خرید و فروش طبق قانون نباشد جایز نیست. منبع : http://www.farsnews.ir
با سلام لطفا دوباره بررسی و متن را به روز کنید من در چند سایت دیگر دیدم نوشته بودند به نظر می آید حضرت آیت‌الله خامنه‌ای : استخراج، خرید و فروش ارز دیجیتال چه حکمی دارد؟ جواب: حکم آن، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.
سلام
متاسفانه مراجع در ۱۰۰۰ سال قبل موندن و تمایلی ندارن به آینده سلام کنن
انتظاری هم نیست طرف با ۸۰-۹۰- ۱۰۰ سال سن بیاد درک کنه که ارزدیجیتال چیه دیفای چیه بلاکچین چیکار میکنه و متاورس یعنی چی…
معرفت در گرانیست به هر کس ندهند پر طاووس قشنگ است به کرکس ندهند اونهایی که مومن واقعی هستند بدانند که کسانی در ارز دیجیتال از نوع قمار استفاده میکنند و عملا این پول رو به قمار آلوده میکنند این پیام از بنده خدا به همه آزادگان هست نه آنهایی که در گیر قانون و غیره هستند.
باسلام حقا مراجع معظم ما نشان داده اند بعد از ۱۰سال آپدیت میشوند البته نه همه شان و این مایه خیانت و ظلم بزرگ در حق مردم است جالبه کسی نیست از مراجع بپرسه چرا تو قضیه بورس که مردم بدبخت شدن هیچ کدومشون بنفع مردم حکم نداد کفن پوش نشد یعنی خدا العیاذ بالله گفته گور پدر مردم درک که ضرر می کنن مهم فقط جیب روحانیت و حوزه علمیه است بخدا اینطور نیست انشالله امام زمان ظهور کنه و خودش این آقایون رو آگاه کنن البته من نوکر و خاک پای رهبرم حضرت آقا هستم جالبه که بخاطر درایت بالا و دید موسع شون فتوایی ندادن تا خیلی ابهامات برطرف بشه که اون موقع مثل خیلی از این هایی که حکم دادن سیاهی واسه ذغال نمونه
سیستانی؛ احتیاط واجب (الأعلم فالأعلم)
این برا اونی ظلمه که سرمایه داره میخواد سرمایه گذاری کنه ولی بخاطر حکم مرجع نمیتونه ولی مرجع دو سال یعد حلال میکنه و این واقعا خیلی بده ادم حس میکنه بازیچه شده
جالبه. سهام بورس که داخل حساب کارگزاری است و فقط میتونی همونجا بفروشی و حتی نمیتونی اون سهام رو به هرکس که میخوای بفروشی، حلاله. اونوقت ارزهای دیجیتال که مالکش هستی و به کیف پولت منتقل میکنی و یا به هرکسی که دلت خواست میتونی انتقال بدی و بفروشید. یا اصلا باهاش چیزی بخری، میشه حرام؟ این ارز دیجیتال هم مثل دلار و پول های دیگه است.
واقعاً عجیبه!!
کسانی که به فتاوای مراجع اعتراض دارند و به اونها توهین میکنند، رو درک نمیکنم!!
خب برادر من شما که مراجع رو قبول نداری، چرا برات مهمه که اونها چی گفتن؟!
خب خودت برو هر غلطی دوست داری بکن
اگر هم مقلد هستی و مرجع تقلید داری، پس چرا حرف مفت و اضافی میزنی؟!
دیوانه اید به خدا 😁
به این فکر کنید دوستان یک زمانی آب لوله کشی هم حرام بوده…ولی من دست از خرید و فروش برداشتم تا اطلاعات مراجع محترم به روز شه…و الله اعلم