پنج عمل پرفضیلت‌ در عید قربان در بیان امام باقر(ع)

عید قُربان یا عید الأضحی مصادف با دهم ذی‌الحجه، در کنار عید فطر و عید غدیر خم از عیدهای بزرگ مسلمانان شناخته می‌شود. بر اساس روایات، در این روز بود که خداوند به ابراهیم نبی(ع) فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با قوچی نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد. سنّت قربانی در روز عید قربان در سرزمین منا به یاد آن رخداد است. مسلمانانی که برای حج، به زیارت خانه خدا می‌روند، طبق شروطی وظیفه دارند در منا قربانی کنند.

از دیگر سو خداوند برای این عید، برکات، ثمرات و فضایلی قرار داده است. میرزا ملک تبریزی در “المراقبات” به نقل از پیامبر گرامی اسلام صلى الله علیه و آله می‌نویسد خداوند در چهار شب پیوسته خیر فرو مى‌ریزد که شب عید قربان یکی از این شبهاست؛ یَسُحُّ اللّه ُ عز و جل مِنَ الخَیرِ فی أربَعِ لَیالٍ سَحّا لَیلَهِ الأَضحى ، وَالفِطرِ … همچنین در روایتی دیگر از آن حضرت نقل می‌کند: «هر کس دو شب عید [ فطر و قربان] را به خاطر پاداش خدا به عبادت بپردازد، در آن روز که دل ها مى‌میرند، دل او نمى‌میرد؛ مَن قامَ لَیلَتَیِ العیدَینِ مُحتَسِبا للّه ِلَم یَمُت قَلبُهُ یَومَ تَموتُ القُلوب».

اختصاص این دست فضایل از سوی خداوند به این روز پر نور و برکت از آن روست تا بستری مناسب برای رشد پاک‌طینتان عالم فراهم شود. از این جهت اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) برای بهره بیشتر از برکات این روز شریف آداب و اعمالی را بیان فرموده‌اند. به عنوان نمونه امام محمد باقر(ع) در روایتی پنج عمل را به عنوان با فضیلت‌ترین اعمال برای عید قربان نام بردند. حضرت فرمود: «در روز عید قربان‏ چیزی با فضیلت‏‌تر از پنج چیز نیست: قربانی‏ کردن، راه رفتن در جهت نیکی به پدر و مادر یا خویشاوندی که قطع رحم کرده تا به او چیزی ببخشد و آغاز سلام کند، یا مردی که از بهترین جای قربانیش به دیگران اطعام کند و بقیه آن را به همسایگان از یتیمان و بیچارگان و بردگان بدهد و از اسیران دلجویی کند؛ مَا مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ یَوْمَ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوکٍ أَوْ مَشْیٍ فِی بِرِّ الْوَالِدَیْنِ أَوْ ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ یَأْخُذُ عَلَیْهِ بِالْفَضْلِ وَ یَبْدَؤُهُ بِالسَّلَامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُکِهِ وَ دَعَا إِلَی بَقِیَّتِهَا جِیرَانَهُ مِنَ الْیَتَامَی وَ أَهْلِ الْمَسْکَنَهِ وَ الْمَمْلُوکِ وَ تَعَاهَدَ الْأُسَرَاء.» (الخصال، ج‏۱، ص۲۹۸)

همچنین عبادت در شب و روز عید قربان و احیای شب این عید به دعا، نماز و نیایش از دیگر سفارشات و تأکیدات اهل‌بیت(ع) درباره این عید است.