آیا والدین هم عاق فرزند می شوند؟

عاق فرزند از نظر اسلام:

از نظر اسلام، همان طور که فرزندان به دلیل رعایت نکردن حقوق والدین، عاق والدین می شوند، والدین هم در اثر بی توجهی به حقوق فرزندان عاق فرزند می شوند، چون همیشه حق دو طرفه است.

باید بگوئیم که پیامدهای عاق فرزند همان پیامدهای عاق والدین را به دنبال خواهد داشت.

حق فرزندان در برابر والدین

همان گونه که خداوند متعال حقوق پدر و مادر را بر فرزند واجب کرده است، حق فرزندان را هم بر پدر و مادر واجب کرده است و این ها از حکمت خداوند است.

بدانید یکی از حق های فرزند این است که او هر گونه که تربیت شود دلیل آن شما والدین هستید. اگر فرزندت خوب باشد، شما خوب هستید و اگر فرزندت بد باشد بدی شماست. فردای قیامت از شما سوال می کنند که چرا فرزندت را خوب بار نیاوردی و حق سبحانه و تعالی را به او نشناسانیدی و به او اطاعت و عبادت خداوند را یاد ندادی و او را حمایت نکردی.

پس باید او را به نحوی تربیت کنی که بدانی که اگر به او خوبی کرده برای تو ثواب است و اگر بدی کرده برای تو گناه نوشته می شود و عذابت خواهند کرد. پس کمترین کار این است که فرزند خود را از عذاب الهی دور کند، به این صورت که واجبات و محرمات را به آن آموزش بدهید.

باید سواد داشته باشد. زیرا کسی که سواد نداشته باشد فراموش کار است. از هر چیز ضروری تر بعد از شناخت خداوند متعال، خواندن و نوشتن است. پس از آن آموزش علوم ادبی و علوم منطق و اخلاق که شامل علم فقه است و اگر نباشد داخل معونت بر طاعت است چون بندگی بدون علم بندگی نیست بلکه علم از اعظم طاعات است و اهم واجبات است.

حقوق فرزندان بر والدین:

• پدر فرزند باید از نیکوترین ها برای فرزند خود مادر انتخاب کند. ( به دلیل این که بچه در انتخاب مادرش نقشی نداشته و هر چه هم که می گیرد از مادرش می گیرد. )

• حق رفاه و آرامش، زن و مرد زمانی که بچه دار می شوند باید تمام تلاش خود را برای فراهم کردن رفاه و آرامش خانواده و فرزندان خود انجام بدهند. 

• حق دیگر این است که نام نیکو برای فرزند انتخاب کند. ( اسماء روی شکل بندی شخصیت انسان ها هم موثر است )

• تربیت بر اساس ملاک های عقلی و دینی و نه سلیقه شخصی، باید کودکان را به گونه ای تربیت کنیم که اگر بیست سال بعد در جوانی وارد جامعه شد فکر و اطلاعاتش برای بیست سال قبل نباشد.

امام علی (ع) در این خصوص می فرمایند: «فرزندان خود را به عادات و آداب خود مجبور نکنید؛ زیرا آنها برای زمانی غیر از زمان شما خلق شده اند.»

• به او قرآن را بیاموزید. ( چهار ساله که شد سوره توحید را یاد دهید، شناسنامه خدا را به دست آنها بدهید، بعد از آن سوره کوثر و بعد از آن اصول دین را به آنها بیاموزید ، تا شش سالگی سوره های کوچک را به آنها یاد بدهید و بعد از آن زیر و زبر قرآن را یاد دهید تا بعد از آن بتواند آسان تر قرآن را بخواند. )

• فرزند خود را با مال حلال بزرگ کنید، هرگز مال حرام و مالی که شبهه دارد به او ندهید.

• حق اختیار در تمام مراحل زندگی فرزند را ندارید. همان طور که خداوند انسان را آفریده است و اختیار را از انسان سلب نمی کند. والدین هم حق ندارند اختیار را از فرزند خود بگیرند.

• چه دختر باشد چه پسر به او شنا یاد بدهید.

• فرزندان کالا نیستند که ما صاحب آن ها باشیم. باید به فرزندان خود بیاموزیم که بتوانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند و وظیفه ی پدر و مادر است که از فرزندان خود مراقبت کنند.

• اگر فرزند دختر است در شوهر دادن آن عجله کند. این عجله منظور به وقت است، نه در سنین پایین و نه در سنین بالا.

روایت و سخنان ائمه از عاق فرزند:

زید بن علی از امام سجاد (ع) ( طایفه زید پیروان این زید بودند از فرزندان امام سجاد ) و امام سجاد (ع) از امام حسین (ع) نقل می کند : جدم پیامبر فرمود : همان گونه که فرزند در صورت نافرمانی عاق پدر و مادر می شود، پدر و مادر هم در صورت آزار فرزند، عاق آنها می شوند. خدا رحمت کند پدر و مادری را که به فرزندشان کمک کنند که به آنها نیکی نماید.

سوال کردند : یعنی چگونه ؟

فرمود : کارهایی که در توان اوست از او بپذیرند و آن چه از عهده اش بر نمی آید از او طلب نکنند ( اولین حق فرزند ).

یعنی این که او را به بدی متهم نکنند، نگویند بچه ما بد است شاید واقعا در توانش نیست.

وقتی پدر و مادر عاق شدند قیامت خدا مقابل اولاد آنها را نگه می دارد و هر چه از اعمال خوب پدر و مادر هست به اولاد می دهند تا جایی که اولاد راضی شود.

– دومین حق فرزند بر پدر و مادر این است که با او بد رفتار نکنند، به خاطر محبت داشتن به یک اولاد، دیگر اولاد را به بدی متهم نکنند، پدر و مادری که به فرزندشان حرف غیر شایسته می زنند مورد عاق اولاد واقع می شوند. اگر آنها فحاشی کنند و فرزند سکوت کند و جواب ندهد اجرش مضاعف است.

بعد پیامبر می فرماید : زیرا برای کافر شدن اولاد همین بس که قطع رحم کند یا عاق والدین شود.

در روایتی داریم: سه کس هستند که روز رستاخیز خداوند از آنها عوضی نمی پذیرد عاق و منت گذار و کسی که تقدیر را تکذیب کند.

امام علی (ع) حق فرزند بر پدر را سه چیز می داند: نام نیک گذاردن و ادب آموزی و آموزش قرآن. (نهج البلاغه، قصار ۳۹۱، فیض الاسلام) پیامبر اکرم (ص) در روایتی حق فرزند بر پدر را نام نیک نهادن و علم آموزی و فراهم کردن زمینه ازدواج دانسته اند. (میزان الحکمه، ج ۴، ص ۳۶۷۹) در روایت دیگر شغل و کار مناسب نیز از حقوق فرزندان یاد شده است. (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۸۵)

زید بن علی از جدش علی او هم از پیامبر (ص) روایت می کند که پیامبر اکرم‌ (ص) فرمود: “پدر و مادر را نیز عُقوق فرزندان می باشد و عاق فرزندان می شوند چنانچه فرزندان عاق پدر و مادر می شوند.”

چه راهی وجود دارد که کسی گرفتار عاق والدین یا عاق فرزندش نشود؟

در این مورد هم خوب است راه گرفتار نشدن به عاق فرزندان خود را در اسلام جست‌وجو کنیم. از امام صادق (ع) نقل شده است که یک روز حضرت محمد (ص) فرمودند: «خداوند رحم کند کسی را که فرزند خودش را در انجام کارهای خیر کمک می کند.»

یک نفر از میان جمع پرسید: «ای رسول خدا! چطور باید فرزندمان را کمک کنیم؟ » آن حضرت پاسخ دادند: «کار آسانی که انجام می دهد از او قبول کنید و هر کاری را که برایش دشوار است و نمی تواند انجام بدهد، از او درگذرید. مسئولیت های بیشتر از توانش به او ندهید و با او با تندی و سفاهت رفتار نکنید.»

و پیامبر (ص) در ادامه تأکید فرمودند که: «بهشت مکان پاکیزه ای است که خداوند آن را آفریده. حتی بوی بهشت پاکیزه است و از مسافت مسیر دو هزار سال به مشام انسان می رسد. البته بوی بهشت را کسی که عاق والدین یا فرزند شده باشد نمی تواند درک کند.»