وحدت به معنای تکیه بر مشترکات است/ نباید جلسات مذهبی وحدت شکن باشد/ نمی توان با اهانت، کسی را متوجه ولایت اهل بیت(ع) کرد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیلی صدای حوزه، به مناسبت هفته وحدت، نشست علمی «شاخصه های تقریب از دیدگاه مقام معظم رهبری» به همت مجمع فعالان فرق، ادیان، اقوام و مذاهب(مفام) با همکاری موسسه مذاهب اسلامی در هفته گذشته برگزار گردید.

مشروح این نشست که با ارائه حجت الاسلام و المسلمین اکبر روستایی صورت پذیرفت از نگاهتان می گذرد.

مسئله وحدت یکی از مباحث ضروری جهان اسلام است و این مسئله از برخی آیات و روایات استفاده می شود؛ بنابراین سخن گفتن از اهمیت آن لازم است اما پیامدهای این مسئله آنقدر روشن است که نیازی به بحث در مورد ضرورت وحدت وجود ندارد.

اگر وحدت صورت بپذیرد می‌تواند، در برابر دشمنان اسلام اثربخش باشد؛ اما اگر صورت نپذیرد کشورهای اسلامی را با چالش و مشکل مواجه می‌کند و باعث می شود که دشمنان اسلام بر اساس قانون تفرقه بینداز و حکومت کن سیاست های خود را پیش ببرند.

اما بنابر اهمیت این مسئله، باید حدود و ثغور و موانع و شاخصه‌های آن روشن شود.

ما مامور هستیم در عصر غیبت به نایبان عام امام زمان(عج) رجوع کنیم لذا لازم است کلام بزرگان مانند امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری و مراجع تقلید نصب العین ما باشد.

بزرگ عالِم جهان اسلام، مقام معظم رهبری، امام خامنه ای (مدظله) است که در حال حاضر رهبری جهان اسلام را به عهده دارند و پرچمدار وحدت امت اسلام هستند. طبیعتاً بیان وحدت و شاخصه‌های آن از کلام ایشان می تواند راهگشا و منشوری برای همه کسانی باشد که در زمینه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی می‌خواهند گام بردارند.

تبیین معنای وحدت

مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۹ مهر ماه سال ۱۳۶۸ در دیداری که با اقشار مختلف مردم و مسئولین و شیعیان پاکستان داشتند درباره مقصودشان از وحدت سخنی دارند مبنی بر اینکه «آیا مقصود از وحدت این است که مسلمانان از مذهب خود دست بردارند و به مذهب دیگری اعتقاد پیدا کنند و عمل نمایند؟ نه مقصود این نیست».

همچنین ایشان در بیانات دیگری در ۲۴ مهرماه ۱۳۶۸ در دیدار با میهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت اسلامی فرمودند: اتحاد مسلمین به معنای انصراف مسلمین و فرقه های گوناگون از عقاید خاص کلامی و فقهی خودشان نیست.

در منظومه فکری مقام معظم رهبری، وحدت به معنای دست کشیدن از عقیده نیست؛ وحدت به این معنا نیست که پیروان مذهب تشیع یا مذهب تسنن از کلام و فقه خود نگویند و هویت مذهبی خود را از دست بدهند. از دیدگاه ایشان وحدت به معنای تکیه بر مشترکات است.

ایشان در سال ۱۳۹۲ در دیداری که با مسئولین نظام و میهمانان کنفرانس وحدت داشتند، فرمودند: وحدت به معنی تکیه بر مشترکات است؛ ما مسلمانان مشترکات زیادی داریم و این مشترکات بیشتر از موارد اختلافی است؛ پس مسلمانان باید روی مشترکات تکیه کنند.

ایشان معتقدند که اگر نخبگان و اندیشمندان فِرق مختلف با هم گفت‌وگو داشته باشند حرف هم را بهتر متوجه می شوند. طبیعتاً وقتی جامعه نخبگانی در کنار هم بنشینند و مسائل اختلافی را بین خودشان گفت‌وگو کنند، اتفاقاً این باعث می شود ارتباطات بین مذاهب عمیق تر شود.

ایشان در جایی فرمودند در مورد هفته وحدت من گمان می‌کنم امروز بیش از همیشه اهمیت این ابتکار بزرگ امام راحل آشکار شده است. اگر جامعه ما بخواهد به عزت برسد باید وحدت و اتحاد و اتفاق را از دست ندهد؛ دنیای اسلام اگر بخواهد به قدرت و عزت برسد باید در مقابل صهیونیسم بایستد.

حد و مرز وحدت

طبیعتاً حد و مرز وحدت این نیست که مسائل علمی کلامی و غیر آن را مطرح نکنیم؛ هر فرقه ای می تواند مباحث خود را در جای خود تبیین کند.

ایشان در سال ۹۷ بیاناتی در رابطه با وحدت شکنی دارند و در مورد نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی می فرمایند امروز هر حرکتی که به اتحاد امت اسلامی بیانجامد مبارک و حسنه است. نیت دشمنان اسلام ایجاد تفرقه است اما نیت ما مومنین به اسلام باید ایجاد وحدت در دنیای اسلام و میان امت اسلامی و تعارف گروه ها و فرقه های اسلامی باشد.

تعارف یعنی گروه ها یکدیگر را بشناسند. تعارف از باب تفاعل است و به معنای مشارکت در شناساندن است؛ یعنی هر دو طرف باید به یک مقدار در این شناساندن شریک باشند. یعنی همان میزانی که شیعه در باب وحدت برای شناساندن خویش و شناسایی طرف مقابل تلاش می کند، طبیعتاً مذاهب اسلامی دیگر نیز باید به همین مقدار برای شناخت شیعه و شناساندن خودشان تلاش کنند.

یکی از مشکلات ما در دنیای اسلام این است که فِرق مختلف از یکدیگر شناخت و معرفت صحیح و واقعی ندارند؛ دشمنان خارجی در موارد بسیاری از این مسئله سوء استفاده کرده اند و یک فرقه را در چشم فرقه دیگری سیاه کرده اند و بالعکس و بین آنها یک تقابل و دشمنی ایجاد کرده اند.

آقای محمدحسنین هیکل در روزنامه السفیر لبنان چاپ سال ۲۰۰۱ مستنداتی منتشر کرده است که شامل دست نوشته هایی از آقای هاری سنت جان بریجر فیلبی است.

هاری سنت نامه ای به سر پرسی کاکس – که مسئول کنترل خاورمیانه از طرف انگلیس و در واقع یک نیروی انگلیسی صهیونیست بود – نوشته است؛ این نامه که فقط چند خط است، کلام مقام معظم رهبری را تایید می‌کنند و می‌گوید:

در این جایگاهی که ما قرار داریم، اصلا وظیفه ما این نیست که اشکالات عبدالعزیز (پدر ملک سلمان سعودی) را برطرف کنیم؛ بلکه برعکس وظیفه ما این است که دشمنی عبدالعزیز را با همه مسلمانان بیشتر کنیم.

از او سوال پرسیده می شود که چرا وظیفه شما این است که تفرقه ایجاد کنید؟ جواب می‌دهد زمانی که دشمنی مسلمانان با هم عمیق شود، این با مصلحت ما انگلیسی‌ها سازگارتر است.

پس این که رهبری می فرمایند: «دشمنان به دنبال انحراف و ایجاد تفرقه هستند»، سخنی است که ‌نوشته‌ها و مستندات خود بیگانگان هم آن را تایید می کند؛ بنابراین رهبری می فرمایند: امروز برای مسلمان ها اتحاد، همدلی و همکاری جزو فوری ترین و ضروری ترین امور است.

ایشان در سال ۸۲ در جمع دانشجویان فرمودند: وحدت شکنی نکنید، زیرا وحدت شکنی یک ضربه بزرگ نه تنها به ما بلکه به کل امت اسلام وارد می کند.

سوال: آیا وحدت در سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی یک تاکتیک سیاسی است یا یک مسئله اعتقاد قلبی است؟

مقام معظم رهبری در ۲۴ آبان ۹۸ در دیداری که با میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی داشتند، گفتند که ما این هفته یعنی از ۱۲ تا ۱۷ ربیع الاول را به عنوان هفته وحدت اعلام کردیم؛ این یک نامگذاری محض نیست؛ یک حرکت سیاسی و تاکتیکی هم نیست؛ بلکه یک اعتقاد و ایمان قلبی است که جمهوری اسلامی به معنی واقعی کلمه معتقد به لزوم اتحاد امت اسلامی است و این اعتقاد سابقه نیز دارد.

مرجع بزرگی مانند آیت الله بروجردی طرفدار جدی وحدت اسلامی و تقریب مذاهب بود و معتقدیم که خداوند متعال وحدت را از ما خواسته است.

شاخصه های وحدت از نظر رهبری

شاخصه اول بیان حق با رعایت ادب است. ایشان در کتاب انسان ۲۵۰ ساله می فرمایند: هیچ اشکالی ندارد تاریخ بگوییم اما در بیان تاریخ و گزارشات تاریخی هم با لحن اهانت آمیز و هم با لحن بدون اهانت می توان صحبت کرد؛ ما می‌گوییم بدون اهانت باشد وگرنه خوانش تاریخ هیچ مانع و اثر سوئی هم ندارد و در ادامه فرمودند: حتی مباحث کلامی هم هیچ اشکالی ندارد که بیان شود؛ نه اثر سوئی دارد و نه مشکلی ایجاد می کند اما باید در چارچوب ادب باشد.

پس اگر کسی بخواهد در قالب دفاع از مذهب شروع کند به توهین کردن به مذاهب دیگر قطعاً این کار او مورد رضایت امام زمان عجل الله تعالی فرجه نیست و فایده ای ندارد.

مقام معظم رهبری در مورد مسئله غدیر فرمودند آنچه که ما امروز باید به آن توجه کنیم این است که مسئله غدیر یک مسئله اعتقادی است؛ شیعه بر مسئله غدیر پایبند است و این بدون تردید پایه و اساس تفکر شیعه است و جای بحث نیست. منطق و حجت شیعه قاطع و بدون تردید است؛ لاکن این در زندگی عمومی مسلمانان در همگامی مسلمانان با یکدیگر در برابری مسلمانان با یکدیگر نباید اثر بگذارد.

شیعه بداند که اگر اختلاف و دعوا و مسائل حساسیت‌برانگیز میان شیعه و سنی تحریک شود، دشمن مشترک اصلی سود خواهد برد. نه شیعه باید چنین اجازه ای را بدهد و نه سنی؛

در تاریخ ۲۷ آذر ۸۷ که مقارن با عید غدیر بود، رهبری فرمودند: آنچه ما امروز باید به آن توجه کنیم این است که شیعه این عقیده غدیر را با وجود دشمنی هایی که شده است مانند جان عزیزی در طول قرنهای متمادی حفظ کرده است و این دشمنی ها را همه کم و زیاد می دانند. شیعه معارف خود را گسترش داد و علوم گوناگون شیعه و تمدن شیعی و فکر راقی شیعیان در تاریخ درخشان است؛

بنابراین این عقیده است که شیعیان را حفظ کرده است و حفظ خواهد کرد اما توجه کنید که این اعتقاد نباید مایه دعوا و نزاع میان فرق اسلامی شود که ما بارها این را گفتیم و باز هم تکرار می کنیم؛ اینکه در دنیای تشیع علیه برادران اهل تسنن و در دنیای تسنن علیه برادران شیعه کتاب بنویسند و تهمت بزنند و بدگویی کنند این هیچ شیعه ای را سنی و هیچ سنی ای را شیعه نمی کند.

آن کسانی که مایلند همه مردم دنیای اسلام به محبت و ولایت اهل بیت علیهم السلام بگروند بدانند که با دعوا راه انداختن و با اهانت و با دشمنی نمی توانند هیچ کسی را شیعه و متوجه ولایت اهل بیت کنند دعوا ایجاد کردن جز بغضا و جدایی و دشمنی هیچ اثر دیگری ندارد.

این دشمنی و جدایی همان چیزی است که امروزه آمریکا و صهیونیسم می‌خواهد و برای آن تلاش می‌کند. شیعه منطق و استدلال قوی در برابر استدلال های اهل تسنن دارد اما این ربطی ندارد که در دنیای تشیع شروع کنند به مخالفان خود بدگویی و اهانت کنند و دشمنی ایجاد کنند و آنها هم در مقابل باید همینطور رفتار کنند.

تعارف و شناسایی فِرق اسلامی با یکدیگر لازم است اما با گفتگوی محترمانه و بدون خروج از دایره ادب.

رهبر انقلاب فرموده اند کسی تصور نکند که دفاع از شیعه این است که بتواند آتش دشمنی ضد شیعه و غیر شیعه را برانگیزد، قطعا اینطور نیست. این دفاع از شیعه و ولایت نیست و اگر باطن آن را بخواهید بدانید این دفاع از آمریکا و صهیونیست‌ها است، چون این موضوع به دشمنی و برادرکشی بین مسلمانان منجر می شود.

اینکه در تلویزیون های انگلیسی مناظره بین شیعه و سنی برگزار می کنند در پشت آن توطئه است.

مقام معظم رهبری در جایی تاکید می کنند که در بحث پیروی از مکتب اهل بیت ما افتخار می‌کنیم که شیعه و پیرو امیرالمومنین و خلافت بلافصل او هستیم اما جای اثبات این مطلب درکوچه و خیابان نیست.

در مباحث علمی شاید گاهی بر سر یکدیگر داد هم بزنیم اما این به معنای خصومت نیست و اگر همین مباحث علمی بین مردم کشیده شود؛ چون معنای اختلاف نظر را نمی دانند، ممکن است برداشت سوء کنند.

شاخصه دوم بیان حق با در نظر گرفتن مصلحت اسلام است

رهبری در سال ۸۸ در روز ولادت امیرالمومنین مطلبی را بیان می کنند و به یک مسئله تاریخی استشهاد می کنند؛ به مسئله دوران پسا نبوی،  اشاره می کنند و می گویند آنجا که امیرالمومنین به خاطر خدا، به خاطر مصالح اسلام و به خاطر وحدت مسلمانان از حقی که برای خود او مسلم است چشم پوشی می کند و در مقام معارضه بر نمی آید و وحدت اسلامی را پاس می‌دارد.

امام علی(ع) می فرمایند: آن وقتی که دیدم مصلحت اسلام مطرح است در آنجا دیگر سکوت را جایز ندانستم و آمدم وسط میدان برای ایجاد وحدت؛ این قسمت اشاره دارد به سخنانی که امیرالمومنین به خلفا گفتند و مشورت‌های دادند که اسلام منحرف نشود. اینها برای ما درس است.

شاخصه سوم بررسی مطالب بدون تعصب است. اگر ما بخواهیم آن تعارف و گفت و گوی بین مذاهب را با حفظ وحدت داشته باشیم باید بدون تعصب بحث های خود را مطرح کنیم؛ در طول تاریخ این نگاههای تعصبی ضررهای زیادی به جامعه اسلامی وارد کرده است.

پدر آلوسی صاحب تفسیر روح المعانی وهابی بود اما خود آلوسی وهابی نبود. آلوسی در جایی یک دفاعی از شیعه می کند که بسیار حائز اهمیت است. آلوسی می گوید: من کتب معتبر شیعه را بررسی کرده‌ام؛ در مورد این که شیعه اتهام عدم پاکدامنی به یکی از همسران پیامبر داده باشد، هیچ مطلبی در این کتب معتبر وجود ندارد و صرفا این اتهام را به شیعه نسبت داده اند.

شاخصه چهارم، تحریک نکردن عصبیت مذهبی است

مقام معظم رهبری در جایی می‌فرمایند: انسجام اسلامی یعنی عصبیت های بین مذاهبی مسلمانان نباید تحریک شود؛ شما نباید کاری کنید که عصبیت مسلمانان غیر شیعه، علیه شیعه تحریک شود و مذاهب دیگر نیز نباید در برابر شیعه چنین کاری انجام دهند زیرا دشمنان همین را می‌خواهند.

شاخصه پنجم آن است که  نباید جلسات مذهبی و مناسبتی وحدت شکن باشد

روایتی از امام رضا علیه السلام وجود دارد که ایشان فرموده اند: اگر روایتی دیدید که به صراحت در آن روایت به دشمنان ما یا به مخالفان ما فحش داده یا توهین کرده است این روایت جعلی است.

نباید در جلسات مذهبی و مناسبتی، کینه ورزی های مذهبی را زیاد کرد؛ آیا شما اگر بخواهید کسی را که موافق عقیده شما نیست هدایت کنید، اول شروع می کنید فحاشی به عقاید و باور های او؟ این کار که احتمال موفقیت شما را به صفر می رساند!

امام خمینی(ره) پرچم ولایت امیرالمومنین(ع) را سر دست گرفت و باعث شد شیعه و غیر شیعه به اسلامیت افتخار کنند؛ حالا درست است کاری کنیم که این احساس افتخار به بغض و کینه تبدیل شود؟

مقام معظم رهبری هم فرمودند: کاری نکنیم که دشمن را در مقصودی که دارند موفق کنیم و باعث نشویم که شمشیر آنها را تیز شود.

محور وحدت

مقام معظم رهبری حدیث ثقلین و اهل بیت(ع) را محور وحدت قرار می دهند.

مقام معظم رهبری به عنوان یک حکیم، محبت اهل بیت(ع) را به عنوان محور معرفی می‌کنند، زیرا محبت اهل بیت یک مسئله مختص به شیعیان نیست بلکه مربوط به همه مسلمانان و بلکه مسئله ای جهانی است.

ایشان روی حدیث‌ثقلین دست می‌گذارند، زیرا این حدیث بین همه فِرق اسلامی مورد قبول است اما نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که نقطه اشتراک ما محبت اهل بیت(ع) است اما محبت همراه با تبعیت که می تواند منبعی برای وحدت مسلمین به حساب آید.

موانع وحدت

مقام معظم رهبری یکی از موانع وحدت را گفتن بد و بیراه می‌دانند. ایشان در جایی می‌فرمایند آن تشیعی که با MI6 انگلیس ارتباط دارد و آن اهل تسننی که مزدور CIA آمریکا باشد؛ نه آن شیعه است و نه آن سنی و هردو ضد اسلام هستند.

شاخص دومِ مانع وحدت، بیان مسائل اختلاف افکن در ایام خاص بدون رعایت ادب است. ایشان به سراغ ایام‌فاطمیه می روند و تاکید می‌کنند که توجه شود در ایام فاطمیه(س) به بهانه ذکر مناقب آن بزرگوار مسائل اختلاف افکن مطرح نشود؛ البته ما بارها این را عرض کرده ایم که بیان تاریخ با رعایت موازین و ادب و جهات مهم مصلحتی، ایرادی بر آن وارد نیست اما جلوگیری از ایجاد اختلاف و ایجاد بغض بسیار حائز اهمیت است.

ایشان در موضوع ایام فاطمیه، حتی در مورد شهادت حضرت فاطمه صحبت می کنند و لفظ شهادت را به کار می‌برند اما می‌گویند مسائل اختلاف افکن را مطرح نکنید، زیرا به وحدت خدشه وارد می کند.

سومین مانع وحدت، نگاه دوگانه است؛ اگر نگاه ما دوگانه شد و مسئله را شیعه-سنی کردیم، غلط است؛ لذا می فرمایند که جمهوری اسلامی از ابتدا نسبت به مسئله اختلاف مذهبی یک نگاه کاملاً یکسانی داشت؛ ما با برادران فلسطینی که سنی هستند همانطور رفتار کردیم که با برادران حزب الله لبنان که شیعه هستند برخورد کردیم.

رهب انقلاب فرمودند: آن تسننی که آمریکا از آن حمایت می‌کند و آن تشیعی که از مرکز لندن به دنیا صادر بشود مانند هم هستند و هر دو برادران شیطان هستند.

ایشان در همین رابطه می فرمایند وحدتی که ید واحده در برابر تهدیدها و دشمنی ها پدید آورد و بر سر شیطان مجسم، آمریکای متجاوز و سگ زنجیری اش، رژیم‌صهیونیستی، رعدآسا فریاد کشد و در برابر زورگویی ها شجاعانه سینه سپر کند؛ ما این وحدت را می‌خواهیم.

پس با توجه به مباحث مطرح شده در این جلسه، در عین اینکه مباحث کلامی و تاریخی را معتقدیم و به آنها می پردازیم، چارچوب ادب را فراموش نمی کنیم و از نگاه دوگانه پرهیز می‌کنیم؛ نباید بد و بیراه بگوییم، محور وحدت را نباید فراموش کنیم؛ جلسات ما نباید وحدت شکن باشد و باید مطالب را بدون تعصب بیان کنیم و مصلحت امت اسلام را به دقت مورد نظر بگیریم و در این چارچوب حرکت کنیم.

مطالب مرتبط:

دیدار میهمانان کنفرانس وحدت اسلامى‌ و جمعی از مسئولان نظام