فاروق خان، اسلام پژوه پاکستانی در مصاحبه با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی صدای حوزه، در مورد آشنایی اش با ایران و مذهب شیعه گفتگو کرد. وی که به دلیل مهاجرت پدربزرگش به انگلیس، در همین کشور به دنیا آمده است از همان کودکی با آموزه های اهل سنت حنفی آشنا شده است و در نوجوانی به مطالعه مذهب شیعه رو آورده است. دیدگاه مردم غرب نسبت به مردم ایران، امامان انقلاب، اربعین و… دیگر مطالبی است که وی در این گفتگو بدان پرداخته است. مشروح این مصاحبه از نگاهتان می گذرد.
صدای حوزه- چگونگی آشنایی تان با ایران و تشییع را توضیح بدهید؟
بخاطر این که جمهوری اسلامی ایران مقابل قدرت های امپریالیسمی مثل آمریکا و اسرائیل ایستاده است و دائما در صدر اخبار قرار دارد، خیلی ها و از جمله من از این طریق با ایران آشنا می شوند و به مذهب شیعه روی می آورند.
صدای حوزه- مطالعات شما در چه سطحی بوده است؟
مدرسه و پیش دانشگاهی و دانشگاه را در انگلستان گذراندم و در همان جا به مدارس مذهبی رفتم و کتاب های دیگری را هم می خواندم؛ به سخنرانی ها گوش می دادم و سوالاتم را از علما می پرسیدم.
صدای حوزه- با توجه به مطالعاتی که داشتید در چند جمله ایران را چگونه تعریف می کنید و رمز علاقه شما به این سرزمین چیست؟
اول با این حرف شروع می کنم بسیاری از ایرانی هایی که خارج از ایران هستند، از نظر پایبندی های دینی، خلاف ایرانی هایی هستند که در کشور خودشان زندگی می کنند.
آن چه برایم عجیب و جالب توجه است، این است که در کشورهای غربی افراد زیادی از کشورهای اسلامی زندگی می کنند که بعضا در همان کشورهای غربی به دنیا آمده اند و خیلی هم مذهبی نیستند؛ اما وقتی از آن ها سوال می کنید، با افتخار می گویند مسلمان هستیم؛ اما اکثر ایرانی های خارج از کشور، اصلا مسلمان نیستند و از دینشان منزجر هستند.
برخی ها هم سعی دارند از غربی ها غربی تر باشند؛ صرفا این طور نیست که فقط نماز نمی خوانند بلکه فعالانه دنبال این هستند که کارهای غیر اسلامی بکنند و به این هم افتخار می کنند.
من خودم خجالت زده هستم این حرف را بزنم؛ اما باید یکی این واقعیت را بگوید که فقط ایرانی های خارج کشور نیستند که این صفات را دارند؛ بلکه در داخل ایران هم خیلی از جوانان هستند که به دنبال کارهای غیر اسلامی می باشند.
من در همان کشور انگلیس که بودم با خیلی افراد در ارتباط بودم و در تهران هم همین طور با خیلی ها در ارتباط هستم و به این نتیجه رسیده ام؛ هیچ کجای دنیا مثل ایران دو قطبی نیست که یک عده ای کاملاً مذهبی باشند و عده ای دیگر کاملا غیر مذهبی!
صدای حوزه- اما در خارج ایران هم افراد ایرانی داریم که در ماه محرم عزاداری می کنند و مسجد می سازند و ما در رسانه ها این را می بینیم؛ آیا این طور نیست؟
ایرانی های خارج از کشور، اکثرا غیر مذهبی هستند؛ تا جایی که حتی آتئیست(بی اعتقاد به خداوند) هم هستند؛ ایرانی ها به این شناخته می شوند که از ریشه های اصلی خود دور شده اند.
من در انگلیس با حدود ۶۰ خانواده مسلمان ایرانی در ارتباط بودم که فقط ۳ خانواده از آن ها به مسجد می آمدند و نماز می خواندند.
صدای حوزه- به نظر شما دلیل این مسئله چیست؟
اکثر مردم ایران را قشر جوان تشکیل می دهند و کشور متکی به جوان است و جوانان ایرانی به نوعی دچار بحران هویتی هستند. در ایران نعمت دولت اسلامی وجود دارد و به این دلیل دشمنان زیادی دارد؛ چیزی که دشمن روی آن متمرکز است، اغفال جوانان است. جوانان، غرب و تبلیغات آن را می بینند. غرب در تبلیغات یک تصویری را نشان می دهد که اگر زندگی شما جوانان این شکلی باشد راحت می شوید و جمهوری اسلامی، آزادی شما را می گیرد؛ در حالی که آزادی در اطاعت خداوند است.
صدای حوزه- برخی جوانان ایرانی آرزو دارند در غرب زندگی کنند. با توجه به این که ایران و خارج را دیده اید، مهاجرت جوان ایرانی به خارج از کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
سوال سختی است؛ بخاطر وضعیتی که اقتصاد ایران دارد، جوانان وضعیت سختی دارند و از طرفی غرب را می بینند که وضعیت اقتصادی در آن جا خوب است. جوانان فرهنگ ایرانی و اسلامی را با فرهنگ غربی و هم چنین اقتصاد دو طرف را مقایسه می کنند و نقص و کمبود ها را به مذهب شیعه ربط می دهند و همین امر موجب دلزدگی از فرهنگ دینی و مذهبی آن ها می شود.
واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران مقابل مستکبران ایستاده و به همین دلیل تحریم شده و در حال قربانی شدن است و اگر تحریم ها برداشته می شد، ایران در ریل توسعه و پیشرفت قرار می گرفت.
صدای حوزه- نگاه شما به طلبه ها چیست؟
من چون به مدرسه مذهبی می رفتم به ما یاد دادند که به علما احترام بگذارید و منظور هم فقط علمای اهل سنت نیست؛ قائده این است که به همه کسانی دنبال علم هستند احترام بگذارید.
نظر شخصی من خیلی تفاوتی ندارد و قطعا در همه صنف ها انسان های خوب و بد هستند؛ برخی این لباس را می پوشند اما آداب آن را رعایت نمی کنند. این که یک مسلمان بد باشد، به این معنا نیست که اسلام بد است.
صدای حوزه- بین علمای شیعه که از حوزه علمیه می شناسید چه کسی را بیشتر قبول دارید؟
علمایی که در خارج کشور هستند تاثیر مستقیم تری روی من داشتند؛ حتی وقتی سُنی بودم، خانواده من به آن ها احترام می گذاشتند و حاضرم قسم بخورم. یکی از آن ها سید محمد موسوی، نماینده آیت الله خویی است؛ ایشان رفتند انگلیس و در آن جا موسسه ویکی جهانی اهل بیت را راه اندازی کردند و یکی از دلائل تاثیرشان، تسلط به زبان انگلیسی، اردو، عربی و فارسی بود؛
اکنون هم ساکن انگلیس هستند و ساعت های زیادی از وقت خود را در تلویزیون به جواب دادن می گذراندند. من شخصاً به خودشان زنگ می زدم، جواب می داد، حتی گاهی نصف شب زنگ می زدم و جواب می دادند.
آن موقعی که در مورد مذهب شیعه و سُنی تحقیق می کردم، حتی نصف شب به ایشان زنگ می زدم و جواب می دادند و راهنمایی می کرند؛ چند نفر حاضر هستند این کار را کنند؟
همه مردم خارج ایران، امام خمینی (ره) را می شناسند و هم بخاطر پیام و اخلاق و هم سبک زندگی ایشان را دوست دارند.
دسترسی به آدم های فارسی زبان خیلی راحت نیست و با آن هایی آشنا می شوید که معروف ترین هستند. یک مستند به نام روح الله که شبکه تلویزیونی المنار در مورد امام خمینی (ره) ساخته است، روی بنده تاثیر گذار بوده است.
صدای حوزه- دیدگاه تان نسبت به رهبر انقلاب چیست؟
عملکردشان عالی است و نکته ای که در مورد آیت الله خامنه ای برایم پر رنگ است این است که ایشان در سخنرانی های خودشان فقط در مورد شیعیان صحبت نمی کنند؛ بلکه از حقوق همه مسلمانان، خصوصا فلسطین و سوریه و… هم دفاع می کنند.
صدای حوزه- با طلاب جوانی که برای تبلیغ از ایران به غرب می آیند، برخوردی داشته اید؟
با برخی ها بله؛ شیخ شمالی به عنوان نماینده رهبر انقلاب در لندن کارهای بزرگی انجام می دهند و من در مورد پروژه ای که برای مجمع جهانی تقریب کار می کردم، ایشان را ملاقات کردم؛ به نظرم ایشان انسان فوق العاده ای هستند.
صدای حوزه- با توجه به تبلیغات شبکه های خارجی، نگاه مردم انگلیس به ملت ایران چیست؟
خیلی ها در غرب هستند که به اسلام ستیزی دامن می زنند و این مسئله از ۱۱ سپتامبر به بعد قوت گرفت؛ البته شاید هم آن حادثه یک پروژه ای بود برای اسلام ستیزی چرا که اسلام در آن زمان به صورت چشمگیری در حال پیشرفت بود و امروز هم با وجود تبلیغات منفی غربی ها، در حال حاضر اسلام بیشترین سرعت رشد را در بین ادیان دارد.
صدای حوزه- نظرتان در مورد اسلام اردوغانی چیست؟
اردوغان از رسانه به نفع خودش استفاده می کند و سریالی در مورد امپراطوری عثمانی ساخته بود که تاثیر زیادی در افکار عمومی گذاشت؛ البته من میلی به دیدنش ندارم زیرا تاریخ واقعی دولت عثمانی را می دانم و نیازی به این فیلم ها نیست. در این سریال سعی دارند مردم را شستشوی مغزی داده و یک تصویر غیر واقعی از امپراطوری عثمانی نشان بدهند و عملا با احساسات وطن پرستی شان بازی می کنند و به نفع خودشان استفاده می کنند، به همین دلیل خیلی از اهل ترکیه در کشورهای مختلف هستند که عاشق امپراطوری عثمانی شده اند.
اردوغان می خواهد خود را جانشین امپراطورهای عثمانی معرفی کند تا مردم ترکیه در خارج هم به این دید نگاه کنند؛ اما واقعیت این است که اردوغان به خاطر اسلام و مسلمانان کاری نمی کند و هدف اصلی اش حفظ موقعیت خود است و این را باید بدانیم که ترکیه هنوز عضو اصلی ناتوست.
یک نکته ای می خواهم عرض کنم این است که ما نتوانسته ایم ارتباط دقیقی با نسل جوان برقرار کنیم و بین ما و آن ها دیواری ایجاد شده است. خیلی از جوانان می ترسند سوال کنند، چرا که به دید منفی به آن ها نگاه می شود. بالاخره اینگونه نیست که همه جوانان بیایند حوزه و آیت الله بشوند و احکام و معارف مورد نیاز خود را یاد بگیرند. باید راهکارهایی را برای به دست آوردن قلوب جوانان پیدا کنیم.
صدای حوزه- خودتان دوست دارید طلبه شوید؟
عقیده دارم که برخی نباید لباس روحانیت را بپوشند و با همان لباس خودشان پیام را برسانند. البته به این معنی نیست که طلاب و روحانیون را دوست ندارم بلکه احساس می کنم وجود افرادی مثل من که اسلام پژوه هستند و دین را یاد گرفته اند لازم است. من در لباس غیر روحانی بهتر می توانم تاثیرگذار باشم.
صدای حوزه- در غرب واکنش ها به نامه رهبری( Letter For You) چگونه بوده است؟
اصلا دیده نشد و فقط در بین خودمان چرخید و در موردش حرف زده شد. یکی از دلائلش این است که ایران تحت تحریم های شدید است. از ایران می ترسند؛ این باعث می شود هر چیزی که از این کشور مخابره می شود نگاه نمی کنند.
دوم این که درست است ما از این سمت مخابره می کنیم اما در آن سمت استراتژی ای برای انتقال پیام نداشتیم و فقط عده ای خواستند رفع تکلیف کنند. ما در عصر ارتباطات زندگی می کنیم؛ از تلویزیون و… چه استفاده ای کردند؟
صدای حوزه- دیدگاه تان به اربعین چیست؟ در بین غربی ها تاثیری داشته است؟
چندین بار در ایام اربعین و یکبار هم بعد از اربعین به کربلا رفته ام؛ این مراسمات و راهپیمایی ها خیلی مهم است و امام حسین می تواند قلب خیلی ها را لمس کند و ایمانشان را تقویت کند.
چند نفری بودند که در ایام اربعین به کربلا رفته اند و فیلم گرفته اند و پست کرده اند اما خیلی در اخبار بازتاب نداشته است. رسانه های غربی نمی خواهند گزارش گر به سفر اربعین بفرستند.
صدای حوزه- تاثیر هشتگ های انگلیسی که شیعیان در توئیتر و دیگر شبکه های اجتماعی ترند می کنند چگونه است؟
من فکر نمی کنم در این مورد کار شده باشد. چرا باید فقط مسئولیت این مسئله با ایران باشد؟ این مسئولیت تک تک شیعیان دنیا است.
صدای حوزه- آیا سطح رفاه در کشورهای اروپایی بالا است و مردم مشکلی ندارند؟ در مورد عدالت و فقر در اروپا هم صحبت کنید؟
آن گونه که می گویند بهشت نیست و در هر کشوری یک عده فقیر هستند؛ اما در غرب آن مقداری از رفاه که طبقه متوسط جامعه دارند، ما در ایران نداریم. در ایران بین فقیر و غنی یک شکاف عظیم وجود دارد. قطعا درصد اختلاف بین راننده دانشگاه و استاد دانشگاه در غرب نسبت به ایران کم است. در غرب اگر فقط به دنبال دین خودمان باشیم، کسی کاری به کار ما ندارد؛؛اما در کشورهای اسلامی اگر بدانند شیعه هستیم ما را می کشند. در غرب رستوران های حلال داریم و محلاتی است که همه ساکنین آن مسلمان هستند.
صدای حوزه- اگر جوان مسلمانی در اروپا علیه مسئولان صحبت کند واکنش چه خواهد بود؟
من در غرب می توانم علیه مسئولین عالی رتبه آن کشور حرف بزنم و با من کاری ندارند.
