به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیلی صدای حوزه، حجت الاسلام سید هادی موسوی، از طلاب جوانی است که به فعالیت در فضای مجازی روی آورده و در کانال شخصی خود در پیام رسان ایتا، به آموزش مهارت های اقتصادی پرداخته است. شاید شما هم مخاطب مطالب وی باشید یا احتمالا مسیر نگاهتان به تبلیغاتشان افتاده باشد. وی ادعای علمیت و عمق معرفتی ندارد اما معتقد است با کمی نوآوری و تلاش و جسارت می توان کسب و کاری حلال و مفید و هماهنگ با زی طلبگی راه انداخت.
وی در مصاحبه با خبرنگار این پایگاه خبری، پیرامون فعالیت های خود گفتگو کرد. موسوی ضمن بیان دغدغه های خود، از انگیزه هایش در بهبود معیشت قشر مومن و مذهبی و افزایش کارکرد اجتماعی طلاب سخن گفت. مشروح این گفتگو را در ادامه خواهید خواند.
صدای حوزه- فعالیت های خود را از کجا شروع کردید و چطور شد که به این کار پرداختید؟
بنده به صورت عملی از زمان نوجوانی مشغول فعالیت هایی در زمینه اقتصادی بوده ام؛ از کار در مغازه شروع کردم که باعث شد فضای بازار را درک کنم و در دوران تحصیل در حوزه نیز به فراگیری مهارت های روانشناسی، انسان شناسی، تربیت خانواده، تربیت کودک و مانند این ها پرداختم و نهایتاً به آموزش مسائل اقتصادی رسیدم. در زمینه اقتصادی بیشتر به مطالعه آزاد پرداخته ام و معتقدم فعالیت اقتصادی لزوماً نیاز به تحصیلات رسمی ندارد بلکه با شناخت بازار می‌توان به بسیاری از فعالیتهای اقتصادی پرداخت و موفق بود.
در حال حاضر برای تشکیل یک خانواده تنها به مشاوره در مورد مسائل اخلاقی بسنده می‌شود در حالیکه آموزش مسائل اقتصادی هم برای جوانانی که تشکیل خانواده می‌دهند بسیار ضروری است.
یک طلبه چگونه فعالیت اقتصادی داشته باشد که با امر طلبگی او نیز همسو باشد؟ من معتقدم می توان این دو را با هم جمع کرد؛ به خصوص در قالب فعالیت های آموزشی این امکان برای طلاب فراهم تر است. برای فعالیت در اموری مانند مشاوره، تالیف کتاب و فروش آن، آموزش مهارت‌های تربیت کودک و خانواده، طلاب می‌توانند آموزش‌های لازم را ببینند تا در ضمن انجام کار تبلیغی، کسب درآمد نیز داشته باشند.
هم طلاب و هم عموم مردم مخاطبین آموزش های ما هستند و مطالب ما برای همه نوع کسب و کار اقتصادی مفید است؛ حتی اگر کسی کسب و کاری ندارد و در پی راه اندازی کاری است، مطالبی برای کمک به او در کانال خود ارائه کرده‌ایم.
آموزش یک سری مبانی و مسائل پایه ای در هر فعالیت اقتصادی لازم است؛ مثلا پیدا کردن مشتری و بازار فروش در همه کسب و کارها از اصول اولیه است. خیلی از طلاب توانایی تالیف کتاب را دارند اما چون نمی دانند چطور آن را بفروشند به این کار ورود نمی کنند.
آنچه ما در پی آن هستیم، آموزش همین مبانی و مسائل پایه ای برای کسانی است که می‌خواهند وارد کار اقتصادی شوند یا محصول تولیدی خود را عرضه نمایند؛ که لازم است این آموزش ها را ببینند تا در کار خود توفیق بیشتری کسب کنند.
صدای حوزه- هدف و سقف فعالیت های آموزشی شما در فضای مجازی چیست؟
فضای کسب و کار اقتصادی در قشر طلاب و مذهبی ها کمرنگ و حتی می توان گفت بی رنگ است. اگر ما در زمینه سیاسی و اقتصادی در کشور مشکلاتی داریم به این دلیل است که این زمینه‌ها در دست افراد متدین نیست. غالب طلاب بدون تجربه فضای اقتصادی وارد حوزه می شوند؛ در حوزه نیز بستری برای کسب این تجربه وجود ندارد؛
بنابراین عموماً طلاب تا پایان تحصیلات حوزوی، با فضای کسب و کار بیگانه هستند. حتی در سیستم آموزش و پرورش ما هم آموزش مهارت های کسب درآمد وجود ندارد و لازم است خانواده ها در سنین نوجوانی این آموزش ها را به فرزندان خود منتقل کنند.
این طور نیست که دین با کسب درآمد مشکل داشته باشد؛ بله، حرص و طمع و زیاده روی درست نیست؛ اما نباید کار به جایی برسد که معیشت انسان دچار مشکل شود و به فقر دچار شود. البته آموزش‌های ما برای طلاب، فقط محدود به فعالیتهای فضای اقتصادی نیست؛ بلکه بخش مهمی از آن، آموزش چگونگی فعالیت اجتماعی موثر در بستر فضای مجازی است.
در حال حاضر در فضای مجازی و خصوصاً اینستاگرام، بسیاری از کارویژه ها و زمینه هایی که مختص طلاب است، توسط افراد دیگری در حال آموزش است و درآمد کلانی نیز از این راه کسب میکنند؛ از روانشناسی و ازدواج و همسرداری گرفته تا مسائل خانواده و تربیت فرزند، زمینه هایی است که قاعدتاً باید طلاب آنها را آموزش دهند؛ اما دیگرانی جای طلاب را پر کرده اند؛ حتی مسائل دینی را نیز به دست گرفته اند!
مثلاً در زمینه چگونگی شکرگزاری، چگونگی نگاه به خداوند، ارتباط دختر و پسر، مشکلات سن بلوغ و در همه امور مربوط به مسائل دینی و تربیتی ورود کرده‌اند و مطالب درست و نادرست را با هم به مخاطب انتقال می‌دهند و چون مخاطب نیز توان تفکیک مطالب صحیح و غلط را ندارد بعضا موجب انحراف نیز می‌شود.
صدای حوزه- برای طلاب علاقه مند به ورود در حوزه‌های اقتصادی و استارتاپی چه توصیه ای دارید؟
طلاب برای شروع هر کاری ابتدا نیاز نیست که صفر تا صد آن کار را انجام دهند و سپس به سراغ عرضه آن به مخاطبان خود بروند؛ برای مثال طلبه‌ای که می‌خواهد در زمینه تربیت کار کند، نیاز نیست ابتدا در آن زمینه صاحب نظر شود؛ بلکه باید ابتدا با مطالعه کتاب‌های موجود، مطالبی را جمع آوری و همانها را به مخاطبان خود منتقل کند و ببیند آیا به این موضوع علاقه دارد و توان انتقال آن مفاهیم را دارد یا خیر؟
کم‌کم که این روش را ادامه داد، به سمت تعمیق مطالعه ها هم حرکت کند و در آن زمینه تولید علم و نظریه هم داشته باشد؛ یکی از فواید این روش آن است که علایق خود را هم می توانیم راحت تر پیدا کنیم.
صدای حوزه- بازخوردها از فعالیت های آموزشی شما چگونه بوده است؟ بیشتر استقبال کرده اند یا مخالفت؟
معمولاً هر فعالیت جدید و نویی با واکنش هایی مواجه می شود؛ چه مخالف چه موافق؛ اما تاکنون نظرات موافق با کار ما بیش از نظرات مخالف بوده است. یکی از کانال های طلاب، فعالیت کانال ما را به نظرسنجی گذاشته بود؛ در حالی که حتی نام کانال بنده را نیز اشتباه ذکر کرده بود. حتی کوچکترین تماسی با خود من نداشتند تا ابتدا در مورد کمیت و کیفیت کار من پرس و جو کنند و متاسفانه یک‌طرفه نوع فعالیت بنده را قضاوت کرده بودند.
ساختار حوزه به گونه ایست که حمایت چندانی از نوع کار های مشابه کار ما انجام نمی شود و بنده نیز انتظاری از حوزه ندارم.
امروزه یکی از ارتباطات موثر در فضای مجازی صورت می پذیرد که عموم طلاب ما در این فضا حضور کمرنگی دارند؛ جایگاه حوزه این است که مانع فعالیت های بدیع طلاب خصوصاً در زمینه اقتصادی نشود.
در این میان جایگاه حوزه این است که مانع نشود، درست همانگونه که نام امسال را نیز رهبر معظم انقلاب سال مانع زدایی ها در رابطه با تولید و اقتصاد گذاشتند. ورود به اجتماع و فعالیت های اجتماعی برای طلاب از لحاظ اقتصادی هزینه دارد و وقتی از طرف هیچ ارگانی این هزینه ها و حمایت ها انجام نمی شود باید اجازه بدهند طلبه خودش امکانات و پشتیبانی های مالی را فراهم کند؛ البته اکنون مانع بیرونی از این لحاظ وجود ندارد؛ اما مانع روانی هم نباید پیش پای طلاب باشد.
از بزرگان حوزه، بزرگوارانی مانند آیت الله مرعشی نجفی را داشته ایم که کار اقتصادی می‌کردند و کار اقتصادی ایشان این بوده است که نماز استیجاری قبول می‌کردند(!) یا در مورد علامه طباطبایی نیز داریم که چند سال در وطن خود به کشاورزی مشغول بوده‌اند از طرفی اعتقادی به گرفتن شهریه نیز نداشته اند.
تجویز یک نسخه واحد برای همه طلاب صحیح نیست
در برخی مسائل دینی نمی‌توان یک نسخه واحد را برای همه تجویز کرد؛ همانطور که در علم پزشکی یک دارو را نمی توان برای همه تجویز کرد، توصیه های خوب و مفید را نیز نمی‌توان به همه به صورت یکسان توصیه کرد؛ زیرا هر کسی شرایط خاص خود را دارد. پس این درست نیست که مطلقاً طلاب را از اشتغال به غیر از درس نهی کنیم.
اگر شهریه به عنوان کمکی به طلاب در نظر گرفته شود که بسیار خوب است؛ اما اگر اینگونه گفته شود که با گرفتن این شهریه مطلقاً طلبه حق ندارد هیچ گونه کسب درآمد دیگری داشته باشد انتظاری نادرست است. مطلوب این است که طلبه، فعالیت اجتماعی طلبگی داشته باشد و از همان راه کسب درآمد نیز داشته باشد؛ این چه اشکالی دارد؟ چرا باید با آن مخالفت کنند؟
در رشته‌ای مانند پزشکی هم که بررسی کنیم بخشی از پزشکان به امر تحقیق و ساخت داروها می‌پردازند؛ اما درصد بیشتر پزشکان به امر درمان مردم می‌پردازند؛ این طور نیست که همه آنها به دنبال تحقیقات باشند. در فضای حوزه نیز باید به همین صورت باشد؛ نیاز نیست همه به سراغ اجتهاد و تولید علم بروند؛ جامعه نیز برای پاسخ به نیازهایش به حضور و فعالیت طلاب نیاز دارد.
محتوای کار بنده شامل علوم روز و تجربی و نیز تطبیق آنها با کلام اهل بیت علیهم السلام است؛ اینکه برای مخاطبان دینی روشن شود که اهل بیت و اسلام نیز به مسائل اقتصادی توجه داشته اند و در این زمینه حرف دارند یک هدف مهم در کار بنده است.
صدای حوزه- آیا اشتغال و کسب درآمد طلاب با زیّ طلبگی منافات ندارد و باعث ایجاد ذهنیت منفی در جامعه نمی شود؟
اینکه نام کانال را اندیشه نوآور گذاشته ایم، یعنی من میخواهم کاری انجام دهم و تا ارائه نشه دیگران نمیتوانند دقیق درک کنند، من قرار است خودم باشم و در اجتماع کاری انجام دهم، قرار نیست کار من شبیه کار دیگری باشد، در این صورت مردم نمی دانند من در آینده چه کسی خواهم شد و چون نسبت به این قضیه جهل دارند، با آن مخالفت می کنند به جهت روایت «الناس اعداء ما جهلوا». پس نباید منتظر نهی و تشویق مردم باشیم، بلکه کار صحیح را انجام دهیم نتیجه که حاصل شد مخالفت هم کنار میرود.
طلبه ای که به دنبال کسب درآمد می رود ناشی از نیاز است نه به خاطر زیاده خواهی. وقتی طلبه هنوز به آن سطح نرسیده که خطیب توانمندی باشد یا مشاوره دهد و از طرفی به درآمد هم نیاز دارد؛ راهی ندارد مگر این که به هر نحوی کسب درآمد حلال داشته باشد؛ این جا نمی توانیم بگوییم کار کردن او با زیّ طلبگی سازگاری ندارد! من نمی توانم این را قبول کنم که مسئولی که مشغول کار اداری است، هرچند آن کار در فضای حوزه علمیه باشد و درآمد کارمندی دارد، طلاب را از پرداختن به کاری جز طلبگی برای کسب درآمد نهی کند!
در مورد ممحض شدن طلبه در درس خواندن و نپرداختن به کسب و کار، نمی‌توان برای همه یک نسخه پیچید؛ بلکه باید شرایط هر شخصی را به صورت منحصر به فرد در نظر گرفت. شرایط زندگی طلاب یکسان نیست پس فضای کسب درآمد آن ها نیز نمی تواند یکسان باشد.
اگر طلبه‌ای بخواهد در فضای علمی عمومی حوزه توقف کند، نمی تواند کارکرد اجتماعی مطلوبی داشته باشد؛ مانند یک پزشک عمومی که فقط می‌تواند یک تشخیص کلی و یک درمان سطحی را تجویز کند؛ اما پزشکان متخصص درد و درمان را دقیق تشخیص می‌دهند و کارکرد عمیق تری دارند. در طلبگی ما بیشتر از اینکه بخواهیم ساختار اجتهادی جدید کشف کنیم باید به دنبال درمانگری مردم باشیم؛ مثل پزشکان که درصد کمی از آن ها به دنبال ساخت دارو و دستگاه جدید برای درمان مردم هستند و اکثر آنها به دنبال درمان مردم هستند.
طلبه نیز باید در یک زمینه عمیق شود و به همان عنوان شناخته شود تا برای همان عنوان به او مراجعه کنند و از این طریق آن طلبه کارکرد اجتماعی موثرتری داشته باشد. بنابراین طلبه باید به فضای بازدهی، کارآمدی و درمانگری مردم وارد شود تا پذیرش اجتماعی بیشتری نیز داشته باشد.
/پایان
مطالب مرتبط:
