به گزارش صدای حوزه، سال ۱۳۹۹ و درحالی که شاخص کل بورس برای گذر از مرز دو میلیون واحد کمین کرده بود، وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد.
بلایی که دولت “تدبیر و امید”بر سر بورس آورد!
درواقع دولت بنا داشت باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آن‌ها باشد.
نکته جالب این بود که فرهاد دژپسند، وزیر سابق اقتصاد در آن زمان بارها تاکید کرد که این صندوق ها فرصت خوبی برای توزیع ثروت بین آحاد ایرانی است. همچنین اعلام کرد که تخفیف ۲۰ درصدی که این صندوق دارد که اگر فردی پنج میلیون تومان پالایشی یکم بخرد، یک میلیون تومان تخفیف خواهد گرفت و در واقع به میزان یک میلیون تومان از ثروت بهره مند خواهد شد.
سال سیاه ETF ها
البته این تنها گوشه ای از تبلیغ دولت برای ترغیب مردم جهت خرید واحدهای این صندوق ها بود و در نهایت صندوق اول با نام دارا یکم در اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد.
در پذیره نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم راستا با روزهای صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت.
سوددهی دارایکم به گونه ای بود که حتی با وجود سقوط چشمگیر شاخص کل بورس از دو میلیون واحد به کمتر از یک میلیون واحد، این صندوق همچنان در سود قرار داشت. اما عمر این سود طولانی نبود و سقوط های پی در پی بازار این صندوق را هم به ته چاه کشاند. به طوریکه بارها ارزش این صندوق به نصف قیمت روز عرضه رسید هرچند که در آخرین روز معاملات سال ۱۴۰۰، هر واحد این صندوق۱۲ هزار تومان قیمت داشت.
اما مسیر سوددهی پالایشی یکم از همان ابتدا کاملا از دارایکم جدا شد. پالایشی یکم باقی مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس بود که عرضه آن با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه ای برای ریزش بازار شد!
این صندوق عرضه شد اما عرضه آن همزمان با ریزش بازار بود. هر واحد این صندوق نیز در روز عرضه ۱۰ هزار تومان قیمت داشت اما در روزهای ریزشی بازار به ۵۰۰۰ تومان، یعنی نصف قیمت روز عرضه نیز رسید. قیمت این صندوق در آخرین روز سال ۱۴۰۰، ۷۱۰۰ تومان بود.
تصمیمات جدید سازمان برای ساماندهی ETF ها
وضعیت این صندوق ها ضربه محکم دیگری بود تا اعتماد سهامداران به بازار سرمایه را بیش از پیش خدشه دار کند. نکته ای که مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم به آن اشاره کرد و گفت: این صندوق‌ها آبروی دولت، بازار سرمایه و صندوق های دیگر را برده‌اند!
البته به نظر میرسد سازمان بورس برنامه جدیدی برای ساماندهی این صندوق ها در دست اجرا دارد. آنطور که عشقی توضیح داده حق مدیریت و اعمال رای سهام دست دولت باقی مانده است به همین دلیل فاصله زیادی بین NAV و قیمت بازار وجود دارد.
وی همچنین بر این نکته تاکید کرده است که اصلاحاتی برای اصلاح ساختار صندوق‌ها در نظر گرفته شده که باید در شورای عالی بورس مطرح شود. اگر ساختار این دو صندوق اصلاح شود ساختار ان‌ها مانند سایر صندوق‌ها خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
