پاسخ جامع به یک شبهه درباره زیارت اربعین

به گزارش صدای حوزه، حجت الاسلام محمد ادریسی طی یادداشتی، به یک شبهه پر تکرار اربعین، جواب‌های متعددی را مطرح کرده است که در ادامه مطالعه می‌نمایید:

توزیع و نشر شبهات جهت دار با انگیزه های مختلف بیش از پیش رو به گسترش است و پاسخ گویی مستدل به آنها یک وظیفه  است، هر شبهه ای پاسخی دارد  و هرچه یک شبهه کهنه شود، شک ها بیشتر می شود، از این رو نباید گذاشت که شبهات، بی پاسخ بمانند چون ممکن است که شک ها را کهنه کنند.

در این روزها شبهه وارد می کنند و می‌گویند که در روایت معروف و مشهور امام حسن عسکری(ع)  که می فرماید: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ: صَلَاهُ الْإِحْدَى والْخَمْسِینَ وَ زِیَارَهُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

 نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: اوّل: نماز پنجاه و یک رکعت (واجب و نافله در طول شبانه روز). دوّم: زیاره اربعین.سوّم: انگشتر در دست راست نمودن.چهارم: پیشانی بر خاک گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم‌ الله ‌الرّحمن الرّحیم در نمازهای جهریّه.

شبهه

می گویند در این حدیث شریف منظور از دو کلمه (زِیَارَهُ الْأَرْبَعِین) در فقره دوم، رفتن به زیارت حضرت سیّد الشّهداء(ع) نیست بلکه مراد زیارت چهل تن از دوستان و عیادت از آنهاست چون اسمی از امام حسین (ع) در روایت نیست.

می توانیم با انواع روش های علمی و استدلالی پاسخ دهیم که آنها عبارتند از جواب عقلی، قرآنی، روایی، منطقی، بلاغی، نقضی، نحوی، اصولی، فقهی، عرفانی، تاریخی، انتقادی و حلی که به دو صورت است یا تفصیلی و یا اجمالی و در اینجا به صورت دوم که کوتاه تر است پاسخ هایی ارائه می شود.

جواب عقلی

اولاً: درباره یک مسئله که همه به آن آگاه هستند عقل می گوید که ورود به جزئیات نباید بشود به این دلیل که العاقل یکفی الاشاره.

ثانیاً: در اینجا هیچگونه منع عقیله موجود نیست.

ثالثاً: مطابق قاعده مورد اتفاق عقلی عدل و انصاف و مقتضای آن «زِیَارَهُ الْأَرْبَعِین» یعنی زیارت امام حسین(ع) و نه زیارت چهل تن از دوستان دور و نزدیک خود.

جواب قرآنی

اگر قرار باشد که به زیارت دوستان برویم، بهترین دوستان ما اهل بیت(ع) هستند و آنها بر دیگران اولویت دارند که خدا از زبان پیامبر می فرماید که: قُلْ لا اَسئَلکم عَلَیه اَجراً اِلا المَوَدَّهَ فِى الْقُربى؛ بگو: من هیچ گونه اجر و پاداشى از شما بر این دعوت درخواست نمى کنم جز دوست داشتن نزدیکانم.وحال که زیارت اربعین یکی از نشانه های دوست داشتن و اثبات زبانی و عملی و اظهار محبت است لذا به زیارت در اربعین باید رفت.

جواب روایی

در حدیث معروف و مشهور از امام صادق(ع) موجود است که می فرمایند همه مخلوقات خداوند بر امام حسین(ع) چهل روز گریه کردند و از آنجا که انسان از مخلوقات دیگر جدا نیست که: إِنَّ السَّمَاءَ بَکَتْ عَلَى الْحُسَیْنِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالدَّمِ وَ إِنَّ الْأَرْضَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالسَّوَادِ وَ إِنَّ الشَّمْسَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالْکُسُوفِ وَالْحُمْرَهِ وَ إِنَّ الْجِبَالَ تَقَطَّعَتْ وَانْتَثَرَتْ وَ إِنَّ الْبِحَارَ تَفَجَّرَتْ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَهَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً عَلَى الْحُسَیْنِ (ع)…ما نیز مانند دیگر مخلوقات خدواند به اربعین که یک عدد مقدس هست نیز مرتبط هستیم.

جواب منطقی

صغری: به زیارت دوستان رفتن امری حسن است؛ اما زیارت از اشخاص دانی است.

کبری: به زیارت امام حسین(ع) رفتن امری احسن است چون زیارت شخص عالی است.

نتیجه: از بدیهیات است که زیارت شخص احسن که عالی است، افضل و مقدم بر زیارت اشخاص حسن است که دانی هستند.

جواب بلاغی

در روایت شریف یادشده علامت های اختصاصی شیعیان بیان شده است که همه معنوی هستند نه مادی یعنی اینکه عیادت دوستان که از طرف شما بیان می شود یک مسئله مادی است که در ادیان و دیگر فرقه ها و حتی غیر مسلمانان و آتئیست ها هم می توان دید اما زیارت اربعین حرکتی معنوی و مختص به شیعیان است البته اشکالی هم ندارد که دیگران به زیارت بروند.

جواب نقضی

اول: اگر بی دلیل و محکم گفته می شود که مراد زیارت چهل مومن است دیگران هم می توانند این کار را انجام دهند و بگویند اصلاً منظور خواندن چهل بار زیارت عاشورا است یا اینکه زیارت یک دوست چهل بار پی در پی است یا اینکه زیارت اهل قبور در روز چهلم وفات است؛ اما  واضح است که منظور و مراد زیارت اربعین امام حسین (ع) است.

دوم: چرا زیارت و عیادت از مومنان را در چهل نفر حصر می شود در حالی که در هیچ یک از منابع و متون دینی وارد نشده است و چنین نیست و از کجا و با استناد به کدام متن و سیره این مطلب گفته می شود؟

و سوم اینکه یک سوال واضح پیش می آید که مگر تصریح شده است یا که اسمی از زیارت چهل دوست و عیادت از آنها در این حدیث شریف موجود است که گفته می شود به عیادت چهل تن برویم؟!

جواب نحوی

آنها که مقداری علم نحو و ادبیات عربی می دانند متوجه می شوند که الف و لام در کلمه (الْأَرْبَعِین) زینتی و زائده نیست که بتوان آن را پوشاند و نادیده گرفت بلکه تاکیدی و عهدی است که باید دیده شود و چون میان شیعیان معهود بوده و هست که به زیارت اربعین مشرف شود تا از آثار دینی و دنیوی و اخروی آن بهره مند گردند که اسرار در آن نهفته شده است.

جواب اصولی

با مراجعه به علم اصول متوجه می شویم که ظواهر کلام و از وضع لفظ «زِیَارَهُ الْأَرْبَعِین» تبادر فهمیده می شود، یعنی وقتی کسی این دو کلمه را می شنود، ذهن او سبقت به عیادت چهل تن از دوستان خود نمی کند بلکه در اثر شنیدن این لفظ خاص ذهن شنونده ارتکاز و رهنمایی به زیارت امام حسین(ع) می کند.

جواب فقهی

اجماع علمایی همچون علامه حلی و سید ابن طاووس وعلامه مجلسی وشیخ مفید و شیخ قمی و شیخ بهایی و ملا محسن فیض کاشانی وابو ریحان بیرونی در آثار الباقیه عن القرون الخالیه و دیگران فقهای شیعه در کتب فقهی و اختصاص بابی به نام فضل زیاره الحسین فی الاربعین  و العشرین من الصفر خود  بر زیارت اربعین امام حسین(ع) تاکید فراوان داشتند.

و درباره این روایت و کلمه الْأَرْبَعِین هیچ کدام اسمی از زیارت و عیادت دوستان مومن هیچ نفرموده اند ومویدی هم که برای زیارت و پیاده رفتن به کربلا در این ایام هست که آن سیره و منش و رفتار خود علما است که همواره خودشان می رفتند و دیگران را به آن ترغیب می کردند پس ما از دری وارد می شویم که بزرگان از آن وارد شده اند.

جواب عرفانی

به زیارت کسانی نمی رویم که آنها اولین اولویت ما هستند و ما آخرین اولویت آنها هستیم وچون فراق امام حسین(ع) برای ما ترس آور است اما فراق دیگران در روز ها ما را باکی نیست پس به زیارت امام حسین (ع) می رویم.

اگرچه زیارت امام حسین(ع) سخت تر از زیارت های دیگر است و هزینه هایی و خطرهایی دارد اما چشم زیبا بین جز عشق نمی بیند و چشم عاشق جز زیبایی نمی بیند و پیاده رفتن در ایام اربعین یک ریاضت شرعی برای تقویت روح است و قلب قسی در برگشت از این سفر سلیم می شود.

جواب تاریخی

اگر به صورت دقیق دوران زندگانی ائمه(ع) مخصوصاً امام حسن عسکری(ع) را مطالعه نماییم به این پی می بریم که دوران خفقان بود و همواره غاصبان جایگاه آن حضرات نمی گذاشتند که مردم به زیارت امام حسین (ع) بروند و اگر اهل بیت(ع)به صورت علنی شیعیان را به این مهم راهنمایی می کردند بیش از پیش مورد آزار قرار می گرفتند و هم کشته می شدند لذا از باب تقیه نام حضرت امام حسین(ع) در این روایت بیان نشده است.

جواب انتقادی

چگونه در آمریکا و هنگ کنک و روسیه و فرانسه و لندن و دیگر کشور ها اگر اجتماعی چند هزار نفری برای یک نفر صورت بگیرد این همه رسانه ها به آن می پردازند اما این اجتماع میلیونی که پیر و جوان و زن و مرد و بچه که به اربعین می آیند که بزرگترین اجتماع بشری است را بایکوت می کنند و هر ساله شبهات جدیدی را وارد می کنند تا که به خیال خود آن را کم رنگ کنند؟!

جواب حلی

و اما پاسخ حلی داده نمی شود به این دلیل روشن که برای همه دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از هر مسلک و آئین که باشند این یک مسئله کاملاً حل شده و فطری است و بجای آن چند کار انجام می دهیم.

اول اینکه باید خدا را شکر کنیم که اجازه قدم گذاشتن در این مسیر را به ما داد است.

دوم اینکه از او بخواهیم که همواره این مسیر باز باشد تا که تمرین استقامت کنیم و در این مسیر استمرار داشته باشیم تا روزی که تمدن اسلامی شکل بگیرد.

و سومین کار اینکه: درک کنیم که در این مسیر سراغ آن چه که او دوست ندارد نرویم؛ بنابراین باید لبانی شاکر و قدمی محکم و فکری استوار و قلبی مطمئن و اخلاص در خدمت داشته باشیم که دوام در این عمل را خداوند متعال به ما عنایت کند.

همیشه همه دنبال مکانی بودند که همه را در کنار هم جمع کنند؛ اما پیدا نمی کردند تا اینکه اربعین رونق گرفت. اربعین نوشتنی نیست بلکه رفتنی است. اربعین بانگ بیدار شوید است. اربعین درک حجم امانت ولایت است. اربعین یعنی پایان یک مسیر نیست. اربعین پیاده کردن یک تئوری است.