به گزارش صدای حوزه، این روز‌ها بسیاری از هنرمندان و تولیدکنندگان آثار فرهنگی و نیز محتوای الکترونیکی، از نبود یا عدم اجرای قوانین بازدارنده برای جلوگیری از انتشار و تکثیر مجدد آثار گلایه دارند و فقدان قانون حق تکثیر (کپی‌رایت) را مانع پیشرفت و توزیع عادلانه محصولات و دستاوردهای خود می‌دانند. این موضوع اگر‌چه در عرصه فرهنگی بسیار برجسته است اما در سایر حوزه‌ها مانند ثبت اختراعات و ابتکارات نیز به اشکال گوناگون مشاهده می‌شود.
با مرور نظرات مراجع عظام تقلید در زمینه «کپی و تکثیر نرم‌افزار بدون اجازه تولیدکننده» به بررسی اهمیت و حکم فقهی این کار پرداخته ایم.
ضرورت اجازه تولیدکننده نرم‌افزارها
*سؤال: کپی و تکثیر نرم‌افزار بدون اجازه تولیدکننده چه حکمی دارد؟
آیت‌الله خامنه‌ای:
بنا بر احتیاط واجب بدون اجازه و رضایت تولیدکننده اصلی جایز نیست.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
چنانچه در ضمن معامله، فروشنده (تولیدکننده) یا خریدار شرط عدم تکثیر و کپی را داشته باشد یا عقد مبتنی بر آن انجام گیرد، خریدار باید به این شرط عمل کند و در غیر این صورت، اشکال ندارد ولی سزاوار است مومن، زحمت و تلاش مؤمن دیگر را از بین نبرد.
آیت‌الله وحید خراسانی:
بنا بر احتیاط واجب بدون اجازه و رضایت تولیدکننده اصلی جایز نیست.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
این کار بدون اجازه و رضایت تولیدکننده اصلی جایز نیست.
حکم تکثیرنرم‌افزار قفل‌شکسته
*سؤال: نرم‌افزارهایی که قبلاً قفل آنها توسط فرد یا افراد دیگری شکسته شده و در بازار به‌صورت معمول رایت و توزیع می‌شوند، در این صورت حکم تکثیرشان چیست؟
آیت‌الله خامنه‌ای:
تفاوتی بین شکستن قفل نرم‌افزار و تکثیر نرم‌افزار که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست و در هر دو صورت بنا بر احتیاط واجب تصرف و تکثیر آن جایز نیست.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
تفاوتی بین آن دو در حکم نیست و در هر صورت اشکالی ندارد.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
تفاوتی بین شکستن قفل نرم‌افزار و تکثیر نرم‌افزاری که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست و در هر صورت، تصرف و تکثیر آن جایز نیست.
استفاده از نرم‌افزار قفل شکسته بدونکپی کردن
*سؤال: نرم‌افزاری که قفلش توسط دیگران شکسته شده یا آن را تکثیر کرده‌اند، استفاده از تکثیر شده آن به‌صورت امانت و عاریه بدون آنکه کپی شود جایز است؟
مقام معظم رهبری:
بنا بر احتیاط واجب استفاده از آن نیز جایز نیست.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
استفاده از آن به صورت امانت و خرید اشکال ندارد.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
استفاده از آن نیز جایز نیست.
تفاوت تولیدکننده ایرانی و غیر ایرانی
*سؤال: آیا در حکم تکثیر نرم‌افزار تفاوتی بین تولید داخل و خارج وجود دارد؟
مقام معظم رهبری:
اگر تولید داخل باشد، بنا بر احتیاط واجب اجازه تولیدکننده شرط است و اگر تولید خارج باشد، تابع قرارداد است.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
تفاوتی در حکم تولید داخل و خارج نیست.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
بین تولید داخل و خارج تفاوت نیست؛ مگر آنکه تولید آمریکا یا اسرائیل باشد.
آیت‌الله وحید خراسانی:
تفاوتی در حکم تولید داخل و خارج نیست.
عدم اطلاع از نارضایتی تولیدکننده نرم‌افزار برای کپی کردن
*سؤال: اگر ندانیم که تولیدکننده نرم‌افزار به کپی، تکثیر و استفاده آن رضایت ندارد، تکلیف چیست؟
مقام معظم رهبری:
بنا بر احتیاط واجب باید رضایت و اجازه تولیدکننده احراز و کسب شود.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
تکثیر و استفاده از آن اشکال ندارد.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
حق نشر و کپی‌رایت برای مؤلف و تولیدکننده است و باید رضایت و اجازه تولیدکننده کسب شود.
خرید و فروش CD قفل شکسته
*سؤال: آیا خرید و فروش CD قفل شکسته جایز است؟
مقام معظم رهبری:
خرید و فروش CDهای تکثیر شده از قبل اشکال ندارد اما اگر خرید CD موجب تکثیر مجدد شود، بنا بر احتیاط واجب اشکال دارد.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
جایز است.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
جایز نیست.
آیت‌الله وحید خراسانی:
بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.
