خلوص نیت چیست و احادیث مربوط به خلوص نیت

معنای اخلاص یا خلوص نیت چیست؟

اخلاص به معنای پاک کردن نیّت از غیر خدا و انجام دادن عمل تنها برای خدا می باشد. تنها کاری برای خدا مورد قبول می باشد که برای رضای او باشد یا همان خلوص نیت باشد.

خدای تعالی در مورد اخلاص می فرماید:

«وَ ما اُمِرُوا اِلّا لِیَعبُدُوا اللهَ مُخلِصینَ لَهُ الدّینَ»

اخلاص در زبان فارسی به معنای ویژه ساختن و پاک کردن چیزی از چیز دیگر است که همراه آن و یا آمیخته با آن است ولی منظور از اخلاص در اینجا آن است که انسان هر چه را که می گوید و انجام می دهد با قصد تقرّب به درگاه الهی و خاص و خالص برای خداوند باشد، به گونه ای که هیچ غرض دنیوی و اُخروی با آن آمیخته نباشد.

«اَلا لِلّهِ الدّینُ الخالِصُ»

«ضد اخلاص» آن است که انسان غرض دیگری جز رضای خدا مانند حبّ مقام و مال و یا شهرت طلبی و یا طمع به ثواب آخرت و یا نجات از عذاب دوزخ داشته باشد و این ها همه «شرک» است.

اگر انسان به غیر از رضای خدا منظور دیگری داشته باشد و به مسائلی مانند اینکه برای مقام و مال و یا شهرت طلبی و یا طمع به ثواب آخرت و یا نجات از عذاب دوزخ توجه کند، شرک نموده و «ضد اخلاص» است.

فردی که در اعمال خود، رضای خداوند را در نظر بگیرد و فقط برای قرب الهی آن کار را انجام دهد، خلوص نیت داشته و خالص است.

راه اخلاص در نیت چیست؟

اگر انسان هنگام عبادت هایش توجه داشته باشد که در محضر خداست و خدای متعال ناظر او می باشد، با اخلاص بیشتری عبادت می کند و حضور قلب بیشتری در نماز بدست می آورد. ولی خجالت کشیدن از خدا بسیار خوب است و همین باعث می شود که انسان در پنهان و آشکار گناه نکند یا کمتر گناه کند. خجالت کشیدن از خدا، یک فضیلت است که باید آن را تقویت کرد. برای دوری از گناه باید ترس از خدا را در خود تقویت کنید. آیات و روایات مربوط به عذاب الهی و خشم خدا به گناهکاران را بخوانید تا ترس از خدا شدید شود و باعث دور شدن از گناهان گردد.

احساس نزدیکی به خدا نیز بسیار حالت خوبی است که باید همراه با صداقت و تقوا باشد؛ زیرا تقرب حقیقی به خدا در پرتو اطاعت کامل و ترک محرمات بدست می آید و اگر انسان با ادامه گناه باز احساس قرب الهی کند، ممکن است از مکرهای شیطان باشد و سبب سقوط و یا حداقل رکود انسان شود. برای ارتقای تدریجی خلوص، باید پیوسته در حال مراقبه باشید.

پس شرط این که انسان به اخلاص برسد این است که عبد شود و نشانه عبدشدن در همین عبادت های ظاهری است

چند حدیث از ائمه در مورد خلوص نیت :

پیامبر اکرم (ص) فرمودند :

أخلِص قَلبَکَ یَکفیکَ القلیلُ مِنَ العَمَلِ.

تو نیت را خالص کن، عملِ کم هم تو را کفایت می کند. (بحار، ج ٧٠، ص ١٧۵)

از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است :

إنَّ الله لایَقبَلُ عَمَلاً فیهِ مِثقالُ ذَرَّهٍ مِن ریاءٍ.

خداوند عملی که یک ذره ریا در آن باشد قبول نمی کند. (عدّه‌الدّاعی، ص ۲۱۴)

حضرت فاطمه‌ (س) درباره ی خلوص نیت فرمودند :

مَنْ أصعَدَ اِلَی اللهِ خالِصَ عبادَتِه أَهبَطَ اللهُ اِلَیهِ أفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ.

کسی که عبادت خود را برای خدا خالصانه و بی‌شائبه کند خداوند (نیز) بهترین مصلحتش را نصیب او می‌نماید. (بحار، ج ۷۰، ص ۲۴۹)

امام علی (ع) فرمودند :

اَلْعَمَلُ کُلُه هَباءٌ الّا ما اُخْلِصَ فیه؛

همه اعمال انسان بر باد فنا می‌رود جز آن عمل خالصی که برای خدا باشد. (فهرست غرر، ص ۹۲)

امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند :

اَلعِبادَهُ الخالصهُ أَن لایَرجُوَ الرَّجُلُ اِلاّ رَبَّه وَ لایَخافَ اِلاّذَنبَه.

عبادت ناب و خالصانه آن است که شخص امیدی به جز خدای خود نداشته باشد و جز از گناه خود از أحدی نهراسد. (فهرست غرر، ص ۲۲۹)

امام محمدباقر (ع) می فرمایند :

لَو أنَّ عبداً عَمِل عَملاً یَطُلبُ بِه وَجهَ اللهِ والدّارَ الآخِرَهِ و أَدخَل قلبَه رِضا أَحدِ الناس کان مشرکاً!

اگر بنده‌ای برای رضای خدا و سرای آخرت عملی انجام دهد ولی در دلش خواهان خشنودی یک نفر از خلق‌الله باشد به خدا شرک آورده است! (وسائل، ج ۱، ص ۴۹)

امام جعفرصادق (ع) فرمودند :

اِیّاکَ وَالرِّیاءَ فاِنّه مَن عَمِلَ لِغَیرِ اللهِ وَکَلَهُ اللهُ اِلی مَن عَمِلَ لَه.

برحذر باش و از ریاکاری بپرهیز. هر کس که عملش برای «غیر» خدا باشد خدا نیز او را به همان «غیر» که برایش عمل کرده واگذار خواهد نمود. (جامع‌السعادات، ج ۲، ص ۳۷۳)

امام حسن عسکری (ع) فرمودند :

لو جُعلَتِ الدُّنیا کُلُّها لُقمَهً واحدهً وَ لَقّمتُها مَن یعبُدُ اللهَ خالصاً لَرأَیتُ أَنّی مٌقَصِّرٌ فی حَقِّهِ!

اگر تمام دنیا (برایم) یک لقمه شود و آن را به خوردِ کسی بدهم که خدا را با اخلاص عبادت می‌کند باز در نظرم در حق او کوتاهی‌ کرده‌ام! (بحار، ج ۷۰، ص ۲۴۵)