یکی از پرفضیلت ترین سوره های مبارک قران کریم سوره الرحمن است. سوره ای که نام دیگرش «آلاء» و لقب آن عروس قرآن است. الرحمن و نام دیگرش «آلاء» پنجاه و پنجمین سوره قرآن است که مکی و ۷۸ آیه دارد. این سوره در جزء ۲۷ قرآن کریم قرار دارد. در فضیلت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که فرمودند هر چیزی عروسی دارد و عروس قرآن سوره الرحمن است.
این سوره به دلیل درخشندگی و برجستگی های خاصی که دارد عروس قرآن نامیده شده است. این سوره نه به علت زیبایی ظاهر آیات و الفاظ آن بلکه به علت زیبایی مفاهیم این سوره، به عروس قرآن شهرت یافته است.
سخنان ائمه درباره ی سوره ی الرحمن:
رسول اکرم (ص) فرمودند :
هر کس با ایمان سوره شریفه «الرحمن» را تلاوت کند (یعنی با حضور قلب بخواند) خداوند بر ضعف و ناتوانی او رحم کند. (تفسیر رازی، جلد ۱۰، صفحه ۳۸۰)
پیامبر اکرم (ص) فرمودند :
هر کس سوره «الرحمن» را بنویسد و با خود همراه داشته باشد خداوند هر کار مشکل و سخت برای او آسان می کند. (تفسیرالبرهان، ج ۵، ص ۲۳۸)
از حضرت زهرا سلام الله علیها روایت شده است :
قرائت کننده سوره الرحمن در ملکوت آسمان ها و زمین ها ساکن در بهشت فردوس خوانده می شود.
امام صادق (ع) فرمودند :
بیماران گرفتار درد طحال و ناراحتی های قلبی اگر سوره «الرحمن» را بر ظرفی بنویسد و آب آن ظرف را بیاشامد سودمند است. (خواص القرآن)
امام صادق (ع) فرمودند :
هرگاه کسی سوره «الرحمن» را قرائت کند خداوند فرشته ای را مأمور می کند که او را حفظ نماید. (مجمع البیان جلد ۹، صفحه ۱۹۵)
امام صادق علیه السلام فرمودند :
اگر سوره الرحمن را بنویسند و همراه کسی که درد چشم دارد باشد، بهبود می یابد.
امام صادق (ع) فرمودند :
از قرائت این سوره و عمل به آن غافل نباشید زیرا این سوره در دل منافقان استقرار نمی یابد.
امام کاظم (ع) به نقل از پیامبر اسلام (ص) فرمودند :
هر چیزی در جهان خلقت عروسی دارد و عروس قرآن سوره «الرحمن» است. (مستدرک الوسائل، ج ۴، ص۳۵۱)
آثار و برکات سوره ی الرحمن :
آسان شدن کارها
از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که : هر کس سوره الرحمن را بنویسد و به خود همراه داشته باشد خداوند هر کار سختی را برای او آسان می کند.
مصون از آفات
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:هر کس که چشم درد دارد سوره «الرحمن» را بنویسد و همراه خود بردارد، دردش شفا یابد و اگر تمام این سوره بر دیواری نوشته شود حشرات از آن دیوار دور شوند و جنبنده ای آزار دهنده وارد آن خانه نشوند. (خواص القرآن)
امام صادق (ع) فرمودند: اگر سوره الرحمن را بنویسند و همراه کسی که درد چشم دارد باشد، بهبود می یابد.
درمان و بهبود بیماری ها
مرحوم کفعمی در کتاب المصباح آورده است : سوره الرحمن را بنویسید و آن را بشویید و از آب آن بیاشامید تا بیماری طحال و دردها و بیماری های قلب درمان شود و نوشته آن برای بهبود درد چشم و بیماری صرع نیز مفید است. (المصباح کفعمی، ص۴۵۸)
آسان شدن وضع حمل
برای تسهیل وضع حمل آیه «سنفرغ لکم ایها الثقلان فبای الاء ربکما تکذبان» سوره الرحمن را بنویسند و بر پشت حامله ببندند بعد که فارغ شد آن را باز کنند.
حفظ کردن منزل و شخص
امام صادق (ع) فرمودند: هر کس در عصرها، سوره های «الرحمن و حشر» تلاوت کند خداوند فرشته ای را مأمور نماید که تا صبح از خانه اش محافظت کند. ((مجمع البیان،جلد۹،صفحه ۲۵۵))
امام صادق (ع) فرموند :
هرکس در شب جمعه سوره ی «الرحمن» را بخواند، خداوند دو فرشته را بر او موکل گرداند که تا صبح حافظ او باشند و اگر در صبح بخواند تا شب این دو ملک حافظ او باشند.
رفع اختلاف
اگر زنی که با شوهرش اختلاف دارد این سوره را به صورت ادامه دار بخواند، سبب می شود علاقه ی همسر نسبت به او شدید شود. (فضائل و خواص سوره های قرآن، صفحه ۲۸۶)
متن سوره الرحمن به همراه ترجمه :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
به نام خداوند بخشنده ی مهربان
الرَّحْمَنُ ﴿۱﴾
خدای بخشنده،
عَلَّمَ الْقُرْآنَ ﴿۲﴾
(به رسولش) قرآن آموخت.
خَلَقَ الْإِنْسَانَ ﴿۳﴾
انسان را خلق کرد.
عَلَّمَهُ الْبَیَانَ ﴿۴﴾
به او تعلیم نطق و بیان فرمود.
الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ ﴿۵﴾
خورشید و ماه به حساب معیّن به گردشند.
وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ ﴿۶﴾
و گیاهان و درختان هم به سجده او سر به خاک اطاعت نهاده‌اند.
وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ ﴿۷﴾
و آسمان را او کاخی رفیع گردانید و میزان (عدل و نظم) را در عالم وضع فرمود.
أَلَّا تَطْغَوْا فِی الْمِیزَانِ ﴿۸﴾
(و حکم کرد) که هرگز در میزان (عدل و احکام شرع من) تعدّی و نافرمانی مکنید.
وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ ﴿۹﴾
و هر چیز را به ترازوی عدل و انصاف بسنجید و هیچ در میزان کم فروشی و نادرستی مکنید.
وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ ﴿۱۰﴾
و زمین را (با هزاران نعمت) برای (زندگانی) خلق مقرّر فرمود.
فِیهَا فَاکِهَهٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ الْأَکْمَامِ ﴿۱۱﴾
که در آن میوه‌های گوناگون و نخل خرمای با پوشش برگ و شکوفه و غلاف است.
وَالْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَالرَّیْحَانُ ﴿۱۲﴾
و هم حبوبات متنوع که دارای برگ و گل است و نیز ریاحین است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۱۳﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ کَالْفَخَّارِ ﴿۱۴﴾
انسان را خدا از خشک گلی مانند گل کوزه گران (بدین حسن و زیبایی) آفرید.
وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ ﴿۱۵﴾
و جنّیان را از رخشنده شعله آتش خلق کرد.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۱۶﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ ﴿۱۷﴾
آن خدایی که آفریننده دو مشرق و دو مغرب است (یکی مشرق و مغرب تابستان مطلع سرطان، و یکی زمستان مطلع جدی).
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۱۸﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ ﴿۱۹﴾
اوست که دو دریا (ی آب شور و گوارا) را به هم در آمیخت تا به هم برخورد کنند.
بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا یَبْغِیَانِ ﴿۲۰﴾
و میان آن دو دریا برزخ و فاصله‌ای است که تجاوز به حدود یکدیگر نمی‌کنند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۲۱﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ ﴿۲۲﴾
از آن دو دریا لؤلؤ و مرجان گرانبها بیرون آید.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۲۳﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
وَ لَهُ الْجَوَارِ الْمُنْشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلَامِ ﴿۲۴﴾
و او راست کشتیهای بزرگ بادبان برافراشته مانند کوه که به دریا در گردشند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۲۵﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ ﴿۲۶﴾
هر که روی زمین است دستخوش مرگ و فناست.
وَیَبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ ﴿۲۷﴾
و زنده ابدی ذات خدای با جلال و عظمت توست.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۲۸﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
یَسْأَلُهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ ﴿۲۹﴾
هر که در آسمانها و زمین است همه از او (حوائج خود را) می‌طلبند و او هر روز به شأن و کاری (در تکمیل و افاضه به خلق) پردازد.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۳۰﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
سَنَفْرُغُ لَکُمْ أَیُّهَ الثَّقَلَانِ ﴿۳۱﴾
ای گروه انس و جنّ به زودی به حساب کار شما هم خواهیم پرداخت.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۳۲﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ ﴿۳۳﴾
ای گروه جنّ و انس، اگر می‌توانید از اطراف آسمانها و زمین (و از قبضه قدرت الهی) بیرون شوید، بیرون شوید (ولی این خیال محالی است زیرا) هرگز خارج از ملک و سلطنت خدا نتوانید شد.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۳۴﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنْتَصِرَانِ ﴿۳۵﴾
(اگر به کفر و طغیان گرایید) بر شما شراره‌های آتش و مس گداخته فروریخته شود و هیچ نصرت و نجاتی نیابید.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۳۶﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
فَإِذَا انْشَقَّتِ السَّمَاءُ فَکَانَتْ وَرْدَهً کَالدِّهَانِ ﴿۳۷﴾
پس آنگاه که آسمان شکافته شود تا چون گل سرخ گون و چون روغن مذاب و روان گردد (آن روز سخت هولناک از گنه پشیمان شوید).
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۳۸﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
فَیَوْمَئِذٍ لَا یُسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَلَا جَانٌّ ﴿۳۹﴾
پس در آن روز هیچ از گناه انس و جنّ باز نپرسند (چون خدا و فرشتگان از گناهان خلق آگاهند).
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۴۰﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیمَاهُمْ فَیُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِی وَالْأَقْدَامِ ﴿۴۱﴾
(آن روز) بدکاران به سیمایشان شناخته شوند، پس موی پیشانی آنها را با پاهایشان بگیرند (و در آتش دوزخ افکنند).
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۴۲﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ ﴿۴۳﴾
این همان دوزخی است که بدکاران تکذیب می‌کردند.
یَطُوفُونَ بَیْنَهَا وَبَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ ﴿۴۴﴾
اینک میان آن جهنّم و در حمیم سوزان آن می‌گردند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۴۵﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ ﴿۴۶﴾
و هر که از مقام (قهر و کبریایی) خدایش بترسد او را دو باغ بهشت خواهد بود.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۴۷﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
ذَوَاتَا أَفْنَانٍ ﴿۴۸﴾
در آن دو بهشت انواع گوناگون میوه‌ها و نعمتهاست.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۴۹﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
فِیهِمَا عَیْنَانِ تَجْرِیَانِ ﴿۵۰﴾
در آن دو بهشت دو چشمه آب (تسنیم و سلسبیل) روان است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۵۱﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
فِیهِمَا مِنْ کُلِّ فَاکِهَهٍ زَوْجَانِ ﴿۵۲﴾
در آن دو بهشت از هر میوه‌ای دو نوع است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۵۳﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
مُتَّکِئِینَ عَلَى فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَى الْجَنَّتَیْنِ دَانٍ ﴿۵۴﴾
در حالتی که بهشتیان بر بسترهایی که آستر آنها از حریر و استبرق است (در کمال عزّت) تکیه زده‌اند و میوه درختانش در همان تکیه گاه در دسترس آنهاست.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۵۵﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می کنید؟
فِیهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ ﴿۵۶﴾
در آن بهشتها زنان زیبای با حیائی است (که به چشم پر ناز جز به شوهر خود ننگرند) و دست هیچ کس از جن و انس پیش از آنها بدان زنان نرسیده است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۵۷﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می کنید؟
کَأَنَّهُنَّ الْیَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ ﴿۵۸﴾
آن زنان حور العین (در صفا و لطافت) گویی یاقوت و مرجانند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۵۹﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمت های خدایتان را انکار می‌کنید؟
هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ ﴿۶۰﴾
آیا پاداش نکویی و احسان جز نکویی و احسان است؟
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۶۱﴾
(الا ای جن و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
وَ مِنْ دُونِهِمَا جَنَّتَانِ ﴿۶۲﴾
و ورای آن دو بهشت دو بهشت دیگر است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۶۳﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
مُدْهَامَّتَانِ ﴿۶۴﴾
که درختان آن دو بهشت در منتهای سبزی و خرّمی است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۶۵﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمت های خدایتان را انکار می‌کنید؟
فِیهِمَا عَیْنَانِ نَضَّاخَتَانِ ﴿۶۶﴾
در آن دو بهشت دیگر هم دو چشمه آب گوارا می‌جوشد.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۶۷﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمت های خدایتان را انکار می‌کنید؟
فِیهِمَا فَاکِهَهٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ ﴿۶۸﴾
در آن دو بهشت نیز هرگونه میوه خوش و خرما و انار بسیار است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۶۹﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
فِیهِنَّ خَیْرَاتٌ حِسَانٌ ﴿۷۰﴾
در آن بهشتها نیکو زنان با حسن و جمال بسیارند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۷۱﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
حُورٌ مَقْصُورَاتٌ فِی الْخِیَامِ ﴿۷۲﴾
حورانی در سراپرده‌های خود (مستور از چشم بیگانگان).
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۷۳﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ ﴿۷۴﴾
که پیش از شوهران دست هیچ کس از جن و انس بدان زنان نرسیده است.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۷۵﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
مُتَّکِئِینَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَعَبْقَرِیٍّ حِسَانٍ ﴿۷۶﴾
در حالتی که بهشتیان (با حور العین) بر رفرف سبز (وجد و عزّت) و بساط زیبا (ی فخر و دولت) تکیه زده اند.
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ ﴿۷۷﴾
(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟
تَبَارَکَ اسْمُ رَبِّکَ ذِی الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ ﴿۷۸﴾
بزرگوار و مبارک نام پروردگار توست که خداوند جلال و عزّت و احسان و کرامت است.
