نگاه اسلام به مسئله «مدگرایی»

نظر اسلام در مورد مد و مدگرایی

در اسلام، مد و مدگرایی هم ارزشمند است و هم ضد ارزش، مدهای که با هنجارها و ارزش های دینی جامعه مغایر باشد، ضد ارزش است که باید با آن مبارزه کرد. در این مقاله، نظر اسلام در مورد مد را بیان کردیم.

مقدمه

اگر بخواهیم یک نگاه کلی داشته باشیم که نظر اسلام در مورد مد چیست؟ با مطالعه تاریخ، به این نتیجه می‌رسیم که اسلام با همه  نوع از مد مخالف نیست.

اسلام، امروزی شدن و نوگرایی و زیبایی را دوست دارد[۱] و آنچه که اسلام با آن مخالف است، پشت پا زدن به ارزش هاست و رعایت نکردن اخلاق اجتماعی است.

اسلام، برای تمام مراحل زندگی انسان دارای برنامه است و یک متد زیبای دارد، در مورد لباس و سبک زندگی هم، اسلام به زیبایی و خوش پوشی، اهمیت دوچندانی دارد و حتی اقتضای زمانه را هم در امر مد و خوش پوشی در نظر دارد

۱٫ نقش زمانه در سبک لباس

اسلام، سفارش دارد که اقتضای زمانه را در سبک لباس پوشیدن خودتان در نظر بگیرید و آن را رعایت کنید؛

داستان لباس پوشیدن امام صادق علیه السلام : (حماد بن عثمان به محضر امام صادق علیه السلام شرفیاب شد. مردی را دید که به زبان انتقاد به حضرت عرض کرد: خداوند به خیر و صلاحت رهبری فرماید. شما می‌گفتید که علی بن ابیطالب لباس خشن می‌پوشید، پیراهن چهار درهمی و همانند آن بر می‌کرد و هم اکنون می‌بینیم که خود شما لباس تازه‌ای غیر از آنچه جدتان می‌پوشید به بر دارید. حضرت در جواب فرمود: علی علیه السلام آن لباس را زمانی می‌پوشید که در نظر مردم قبح و زنندگی نداشت و اگر امروز آن لباس را در بر می‌کرد نامأنوس و غیر عادی بود و به آن شهرت می‌یافت. بهترین لباس در هر زمان لباس اهل آن زمان است.)[۲]

نکته: مدگرایی مثبت و ارزشی زمانی شکل می‌گیرد که در چارچوب مقتضیات زمان و مکان باشد و هیچ‌گونه مخالفت با عقل سلیم و فطرت سالم و دین اسلام و شریعت نداشته باشد.

 ۲ . جوان و زیبایی

اینکه جوان‌ها علاقه ای بیشتری به مد و زیبایی دارند یک امر بدیهی است و ائمه معصومین هم به این امر توجه داشتند که جوان به تمیزی و مد علاقه دارد و نباید خواسته های معقول را سرکوب کرد.

داستان حضرت علی و قنبر: امام علی(ع)، به هنگام خرید لباس، جامه بهتر را به قنبر جوان (غلام خود) داد تا او را با پوشیدن آن لباس، شادمان و مسرور کند، و بدین وسیله تمایل زیبا پسندش را ارضا نماید و خطاب به وی فرمود: تو جوانی و مانند سایر جوانان به تجمّل و زیبایی رغبت بسیار داری.

این صفت، زیبا پسندی و مد، خوب است اما تا زمانی که به افراط و تفریط کشیده نشود

دو مورد از سبک پوشش که مورد نهی ائمه اطهار است

۱٫  پوشیدن لباس و مدهای که در شان و جایگاه شخص نباشد را بپوشد و سبب شود تا انگشت نمای جمع شود.  امام صادق علیه السلام فرموده اند: برای خواری انسان همین بس که لباس غیر معمول و انگشت نما بپوشد یا حیوان مشهور سوار شود. و فرمود خداوند لباس شهرت را مبغوض میدارد.

۲٫  بسیاری از افراد با پوشیدن  لباس های نو و گران قیمت، سعی بر به رخ کشیدن دیگران دارند و به گونه ای می‌خواهند، جلوه گری کنند و هویت و شخصیت خود را بر پایه ای توجه و اظهار نظرهای دیگران شکل دهند

آفت جلوه گری

این جلوه گری، ناشی از ضعف و کمبود در وجود فرد است و با تغییر در وضعیت زندگی با سبک لباس و زینت های ظاهری، می‌کوشند تا توجه دیگران را به خودشان جلب کنند و سعی بر مباهات دارند و می‌خواهند که خودشان را نسبت به مردمان دیگر برتر نشان دهند. این آفتی است که مدگرایی افراطی به همراه خودش دارد، ( پیامبر اسلام می‌فرماید؛ هر که جامعه ای بپوشد که بدان مباهات کند و مردم به او بنگرند، خداوند به او ننگرد تا آن لباس را بر کند

مدگرایی و چشم و هم چشمی

مدگرایی که فقط برای پُز دادن باشد و چشم و هم چشمی در آن باشد، قطعا به همراه خودش اسراف و تبذیر دارد که( خداوند در قرآن کریم می فرماید :مسرفین، برادران شیطان هستند) [۳]

مثال؛ خانواده ای عادت کرده اند، تمام اسباب و اثاثیه خانه را تغییر دهند و هدف شان این است که از قافله ای چشم و هم چشمی عقب نمانند و سبک زندگی خود را شبیه کشورهای غربی کنند

بیانات مقام معظم رهبری در باره مد

(این حرف اشتباه نشود با اینکه بنده با مُد و تنوع و تحول در روش های زندگی مخالفم؛ نهخیر، مُدگرایی و نوگرایی اگر افراطی نباشد، اگر روی چشم و همچشمی و رقابت های کودکانه نباشد، عیبی ندارد. لباس و رفتار و آرایش تغییر پیدا میکند، مانعی هم ندارد، اما مواظب باشید قبله نمای این مُدگرایی به سمت اروپا نباشد؛ این بد است. اگر مدیست‌های اروپا و آمریکا در مجلاتی که مُدها را مطرح می کنند، فلانطور لباس را برای مردان یا زنانِ خودشان ترسیم کردند، آیا ما باید اینجا، آن را تقلید کنیم؟ این بد است. خودتان طراحی کنید و خودتان بسازید.) [۴

مد، ارزش است یا ضد ارزش؟

در اسلام، مد و مدگرایی نه ارزش است و نه ضد ارزش، چرا که گرایش به مد می‌تواند هم مثبت و اخلاقی باشد و هم منفی و ضد ارزش شود (همانی که برای چشم و هم چشمی و یا اسراف و تقلید از غرب)

مد های که با هنجارها و ارزش های دینی جامعه مغایر باشد، از نوع ضد ارزش است که باید با آن مبارزه کرد و مخالفت کرد.

اما آن مد های که ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی باشد، ارزشمند است.

وظیفه مسئولین این است که مطابق با اقتضای جامعه، سبکی از مد ایرانی اسلامی تولید کنند و از طریق رسانه آن را تبلیغ کنند تا به عنوان یک مد روز در جامعه استفاده شود.

پاورقی:

[۱] امام حسن؛ إن الله جمیل یحب الجمال، خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. (العیاشی، محمد بن مسعود، تفسیرعیاشی، جلد ۲ تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۸۰، صفحه ۱۴)

[۲] شیعیان ضعیف الایمان دوست دارند که من بر پلاس بنشینم، و لباس خشن بپوشم، ولى زمانه اقتضا ندارد. (طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق ، ترجمه میر باقری، ابراهیم ، جلد اول تهران : ناشر فرهانی، ۱۳۶۵ ،  صفحه ۱۸۵-۱۸۳ 

[۳] إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ ۖ وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا. قرآن کریم، سوره اسراء، آیه ۲۷ 

[۴] بیانات در دیدار جوانان و دانشجویان دانشگاه‌های استان همدان ١٧/٠۴/١٣٨٣