به گزارش صدای حوزه، از ماه مبارک شعبان در فرهنگ اسلامی و روایات پیشوایان دین، با عظمت یاد شده است و در آن توصیه‌های بسیاری برای مراقبه و دعا و نیایش آمده است. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم این ماه را روزه مى‌داشت و وصل مى‌کرد به ماه رمضان و مى‌فرمود: شعبان ماه من است هر که یک روز از ماه مرا روزه بدارد بهشت او را واجب شود.
ماه شعبان، عید اولیاء‌الله
«از ماه شعبان نباید غفلت کرد. ماه شعبان از اول تا اخرش عید است، مثل ماه رمضان. ماه رمضان هم از اول تا اخرش عید است، عید اولیاء‌الله. هر روزی که در ان موقعیتی وجود داشته باشد که انسان بتواند به صفای نفس خود، به نورانیت دل خود بپردازد، ان روز، روز مغتنم و روز عید است.
ماه شعبان، ماه همین فرصت‌ها است، از روز اول تا روز اخر. استغفار در این ماه، دعای در این ماه، زیارت در این ماه، تضرع در این ماه، قران خواندن در این ماه، نماز خواندن در این ماه، اینها همه فرصت است. ما برای آبادی دنیا همه‌ی تلاشمان را باید به کار ببریم و در این تردیدی نیست اما برای ابادی دل هم باید تلاش کنیم؛
دلمان را باید آباد کنیم. با دل آباد است که می‌توان دنیای خوب آفرید؛ دل اگر آباد نبود، دل اگر چرکین بود، دل اگر سیاه و گنهکار بود، تکنولوژی را ممکن است جلو ببرد، و فناوری به وضعی که امروز رسیده و بالاتر از آن برسد، اما دنیا، دنیای شیرینی نیست؛ دنیا، دنیای تلخ است، دنیا، دنیای بی‌عدالتی است؛ دنیای شیرین آن وقتی [محقق] می‌شود که تصمیم‌گیرندگان، اقدام‌کنندگان، حرکت‌کنندگان، و اگر بشود عامه‌ی مردم، دل‌هایشان آباد باشد، دل‌هایشان روشن باشد. از ماه شعبان غفلت نکنید.»(۱)
اهمّ فضائل ماه شعبان
از اهمّ فضائل این ماه شریف ولادت سه امام معصوم علیهم السّلام و حضرت عبّاس علیه السّلام می‌باشد. اولیاء الله و اهل معرفت انتظار ورود این ماه شریف را می‌کشند تا در آن مناجات عظیم الشّأن شعبانیه را زمزمه نمایند هر چند که قرائت این مناجات عزیز و عظیم در هر وقتی که حال و توجّه باشد، مناسب و مؤثّر است. این مناجات از مهمترین اعمال این ماه است. بلکه لازم است بعضی قسمت‌های آن را در تمام سال ترک نکند و در قنوت‌های نمازهای خویش و سایر حالات خود، به آنها با خدای خود مناجات کند.(۲)
آداب و اعمال مشترک ماه شعبان:
استغفار:
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَهَ و همچنین هر روز هفتاد مرتبه بگوید : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ.
از روایات مستفاد مى‌شود که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است و هر که هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که در ماه هاى دیگر هفتاد هزار استغفار کند
صدقه:
تصدّق کند در این ماه اگرچه به نصف دانه خرمایى باشد تا حق تعالى بدن او را بر آتش جهنّم حرام گرداند.
فضیلت روزه و تصدّق در ماه شعبان: از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که: از آن جناب از فضیلت روزه رجب سؤال کردند. فرمود: چرا از روزه شعبان غافلید؟ راوى عرض کرد: یاابن رسول الله چه ثواب دارد کسى که یک روز از شعبان را روزه بدارد؟ فرمود: به خدا قسم بهشت ثواب او است. عرض کرد: یاابن رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست؟ فرمود: تصدّق و استغفار. هر که در ماه شعبان تصدّق کند حق تعالى آن را تربیت کند همچنان که یکى از شما شتر بچّه‌اش را تربیت مىکند تا آنکه در روز قیامت برسد به صاحبش در حالتى که به قدر کوه احد شده باشد.
ذکر:
در تمام این ماه هزار بار بگوید: لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا نَعْبُدُ إِلَّا إِیَّاهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، که ثواب بسیار دارد از جمله آنکه عبادت هزار ساله در نامه عملش بنویسند.
صلوات:
در این ماه صلوات بسیار فرستد. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم، صلوات امام زین العابدین علیه السّلام، در هر روز از شعبان در وقت زوال و در شب نیمه‌ی آن بخواند این صلوات مرویه از حضرت امام زین العابدین علیه السّلام را: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَهِ النُّبُوَّهِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَهِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِکَهِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَیْتِ الْوَحْیِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
مناجات شعبانیه:
این مناجات مرویه از ابن خالویه را که نقل کرده، بخواند، این مناجات حضرت امیرالمؤمنین و امامان از فرزندان او علیهم السّلام است که در ماه شعبان مى خواندند: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُکَ وَ اسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُکَ …
مناجاتی است که امیرالمؤمنین علیه السّلام و امامان معصوم علیهم السّلام، اهتمام خاصّی به قرائت آن داشتند. و از مناجات‌هاى جلیل‌القدر ائمّه علیهم السّلام است و بر مضامین عالیه مشتمل است و در هر وقت که حضور قلبى باشد خواندن آن مناسب است.(۳)
اعمال مخصوص شب و روز اول شعبان
شب اوّل
دوازده رکعت نماز شب اول ماه شعبان، به صورت شش نماز دو رکعتی است که بعد از هر حمد، پانزده بار سوره توحید خوانده می شود.
در ارتباط با دوازده رکعت نماز شب اول ماه شعبان، از رسول گرامی اسلام(ص) چنین نقل شده است:
هر کس در شب اول ماه شعبان دوازده رکعت به این کیفیت بجا آورد که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، پانزده مرتبه سوره «قل هو الله» بخواند. خداوند ثواب ۱۲ هزار شهید و عبادت ۱۲ سال را به او عطا می کند و از گناهانش بیرون می رود، مانند روزی که متولد شده و به تعداد آیات قرآن، قصری در بهشت به او می دهد.(۴)
روز اوّل:
۱- روزه این روز فضیلت بسیار دارد و از حضرت صادق(ع) روایت شده که هر که روز اوّل شعبان را روزه بگیرد برای او بهشت واجب می‌شود.
۲- سید بن طاوس از حضرت رسول(ص) برای کسی که سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد ثواب بسیاری نقل کرده است.
۳- در شب‌های سه روز اول دو رکعت نماز وارد شده که در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید یازده مرتبه خوانده شود.
۱. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بیانات در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۱۰)
۲. المراقبات . ص ۱۷۴
۳. مفاتیح الجنان. فصل دوم. در اعمال ماه شعبان
۴. إقبال الأعمال، ج ۲۲، ص ۶۸۳
