به گزارش صدای حوزه، اینترنت بزرگ‌ترین و شاید مهم‌ترین فناوری قرن ۲۱ است و کاربردهای متنوع آن در زندگی روزانه مردم به حدی رسیده است که بسیاری از افراد دیگر زیستن بدون این فناوری را نمی‌توانند تصور کنند. با توجه به چنین اهمیتی دولت‌ها در سراسر دنیا برنامه‌های گوناگونی را برای توسعه و ارتقای زیرساخت‌های شبکه‌های ارتباطی اجرا کرده و به طور همزمان از تولید نرم‌افزار و سامانه‌های بومی نیز حمایت می‌کنند.
توسعه اینترنت بدون گسترش لایه‌های امنیتی ممکن نیست و اگر سرویسی بدون توجه به دستورالعمل‌های امنیت سایبری طراحی شود، به‌سرعت دچار آسیب شده و نمی‌تواند اعتماد کاربران را به خود جلب کند. هزاران شرکت امنیت شبکه در سراسر دنیا به طور شبانه‌روزی در حال نظارت بر کیفیت تبادل داده در فضای وب هستند و با استفاده از ابزارهای پیشرفته هرگونه نفوذ غیرقانونی به حساب‌های کاربری شخصی و دولتی را شناسایی می‌کنند. البته بخش قابل توجهی از این نظارت‌های مداوم مؤثر نیست و در موارد متعددی هکرها با حمله به پایگاه‌های ذخیره‌سازی داده اطلاعات ارزشمندی را به دست می‌آورند.
کارشناسان فناوری یکی از مهم‌ترین علت‌های موفقیت هکرها در حمله‌های سایبری را عدم تسلط دولت‌ها بر سرورهای کنترل‌کننده اینترنت می‌دانند. اکنون کنترل بیش از ۹۰ درصد آنچه همه مردم به‌عنوان اینترنت می‌شناسند در اختیار دولت آمریکاست. یعنی اگر این کشور بخواهد دسترسی کاربران منطقه‌ای از جهان به اینترنت را قطع یا محدود کند، به‌سادگی امکان انجام آن را دارد. از همین رو تعداد محدودی از کشورهای جهان که از لحاظ توسعه زیرساختی و ابزارهای ارائه سرویس‌های برخط جایگاه مطلوبی دارند، شبکه‌های اینترنت مخصوص خود را تعریف کرده و با این کار علاوه بر جلوگیری از خروج گسترده داده امکان دسترسی بیگانگان به سامانه‌های داخلی را نیز محدود می‌کنند. در شبکه جهانی اینترنت وقتی موضوعی خاص را در گوگل جست‌وجو می‌کنیم، تمام این فرایند در سرورهای مرورگر ثبت و مدیران گوگل از این طریق با مهم‌ترین مسائل مورد توجه مردم هر کشور آشنا شده و برای جلب نظر آن‌ها در راستای منافع خود و سیاست‌مداران آمریکایی و صهیونیست برنامه‌ریزی می‌کنند.
پهناورترین کشور جهان چگونه با غول‌های غرب مقابله می‌کند؟
دولت روسیه از اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی طرحی را به اجرا درآورده است که بر اساس آن شبکه بین‌المللی اینترنت در این کشور محدود شده و به جای آن اینترنت ملی روسیه یا اینترنت مستقل(sovereign internet) استفاده می‌شود. دولت‌مردان این کشور هدف از راه‌اندازی چنین شبکه‌ای را مقابله با تهدیدهای آمریکا و جلوگیری از حمله‌های سایبری اعلام کردند. با وجود اینکه پس از تصویب و اجرایی شدن طرح اینترنت ملی در روسیه بسیاری از مردم بابت آینده ارتباطات در این کشور ابراز نگرانی کردند ولی پس از مدتی نظرسنجی‌ها نشان داد اکثر شرکت‌های بزرگ مخابراتی و صنعت فناوری اطلاعات در روسیه از نظارت برای نحوه انتقال داده در شبکه اینترنت رضایت دارند.
دولت روسیه پیش از تصویب طرح اینترنت ملی امکان اجرای آن را در سطح وسیعی بررسی کرد و پس از آزمایش‌های متعدد مشخص شد زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات روسیه به‌خوبی توانایی هماهنگی و ارائه سرویس‌های متنوع به کاربران را دارد. روسیه در سال‌های اخیر با تهدیدات زیادی از سوی کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا روبه‌رو بوده است و هکرها بارها به پایگاه‌های ذخیره‌سازی داده در این کشور حمله کردند. اگرچه اکثر این حمله‌های سایبری ناموفق بوده ولی افشای هرگونه اطلاعات محرمانه از سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی آسیب زیادی به امنیت ملی بزرگ‌ترین کشور جهان می‌زند. این مسئله زمانی اهمیت بیشتر پیدا می‌کند که روسیه و آمریکا سابقه دوران طولانی جنگ سرد و مقابله تسلیحاتی، فرهنگی و علمی این دو کشور با یکدیگر را در نظر بگیریم. البته اجرای طرح اینترنت مستقل در روسیه پس از شیوع بیماری کرونا در برخی از پخش‌ها دچار اختلال و کندی شد؛ اما به طور کلی روس‌ها نظارت شدیدی را بر داده‌های خروجی و ورودی به این کشور اعمال کردند.
استفاده از دامنه‌های اختصاصی در روسیه
دولت روسیه اطلاعات زیادی از جزئیات راه‌اندازی اینترنت داخلی در این کشور منتشر نکرده است و از همین رو نمی‌توان ویژگی‌های فنی این شبکه را به طور دقیق بررسی کرد و هیچ کس نمی‌داند روسیه دقیقاً چند سرور در اختیار دارد. روس‌ها مدعی هستند اختلالات شبکه جهانی اینترنت بر کیفیت ارتباطات بر روسیه تأثیری ندارد و حتی اگر اینترنت در سراسر دنیا به طور کامل قطع شود بازهم در این کشور امکان تبادل داده وجود دارد.
بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که پس از اجرایی شدن طرح اینترنت مستقل در روسیه سرعت برخی از شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر کاهش یافت. کارشناسان علت این کاهش سرعت را نظارت دستگاه‌های امنیتی روسیه بر محتوای تولیدشده در شبکه‌های اجتماعی می‌دانند. روس‌ها در اینترنت مستقل دامنه‌های اختصاصی خود را معرفی کرده که با استفاده از ظرفیت نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای داخلی، ترافیک داده را در اقصی نقاط این کشور مدیریت می‌کنند. در ضمن اپلیکیشن‌های خارجی برای فعالیت در روسیه باید مجوزهای قانونی را دریافت کرده و اطلاعات سیستم نظارتی خود را در اختیار سازمان فناوری اطلاعات روسیه قرار دهند. کاهش فعالیت اپلیکیشن‌های خارجی در روسیه موجب حمایت از اپلیکیشن‌های داخلی این کشور شده و این برنامه‌ها در ۲ سال اخیر رشد کمی و کیفی خوبی را تجربه کرده‌اند.
اینترنت ملی چین چه ویژگی‌هایی دارد؟
سرمایه‌گذاری گسترده دولتی و بخش خصوصی در صنایع مختلف و شبکه‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات دولت چین را متقاعد ساخته است که اینترنت ملی را راه‌اندازی کند. چین به‌عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان دارای اقتصاد بسیار قدرتمندی است و به گمان کارشناسان این کشور در آینده‌ای نه چندان دور قدرت نخست اقتصادی جهان خواهد بود. قطعاً دستیابی به چنین جایگاهی آسان نیست و سیاست‌مداران چینی برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده‌ای برای توسعه همه‌جانبه این کشور کرده‌اند.
در سال‌های اخیر چینی‌ها بخش زیادی از تمرکز خود را بر ارتقای صنعت فناوری اطلاعات و به خصوص پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی قرار داده‌اند و اکنون این کشور در حوزه‌های لبه فناوری جایگاه ویژه‌ای در جهان دارد. اتخاذ چنین سیاستی از سوی شرکت‌های بزرگ فناوری در چین موجب شده دولت آمریکا احساس خطر کرده و صنایع بزرگ و کوچک ابرقدرت آسیایی را تحریم کند. نمونه چنین رفتاری از سوی سیاست‌مداران آمریکایی را می‌توان در قوانین ظالمانه‌ای دید که دونالد ترامپ بر شرکت هوآوی تحمیل کرد و گوگل دسترسی تمامی محصولات این شرکت چینی به سرویس‌های خود نظیر سیستم عامل اندروید و سرویس نقشه را قطع کرد.
البته چینی‌ها بر خلاف برخی از کشورهای دنیا منتظر نماندند تا دولت‌های غربی سرنوشت آن‌ها را تعیین کرده و کنترل شبکه‌های ارتباطات داخلی این کشور را به دست بگیرند. طبق آمارهای منتشر شده در تارنمای معتبر استاتیستا(Statista) هم اکنون بیش از ۹۸۰ میلیون کاربر اینترنت ثابت و بالغ بر یک میلیارد کاربر اینترنت موبایل در چین وجود دارد و در هر لحظه حجم گسترده‌ای از داده‌ها در فضای مجازی این کشور تبادل می‌شود. چنین شبکه‌ای نیازمند زیرساخت‌ها و سیستم‌های نرم‌افزاری بسیار پیشرفته‌ای برای ارائه خدمات پرسرعت و بدون اختلال است. از همین رو دولت چین تقریباً از یک دهه پیش تصمیم گرفت اینترنت خود را از شبکه بین‌المللی وب جدا ساخته و اینترنت کاملاً داخلی را معرفی و در اختیار کاربران قرار دهد.
نقش پررنگ کلان داده در توسعه فناوری‌های نوین
سیاست‌مداران چینی هدف از راه‌اندازی اینترنت ملی در این کشور را توسعه اقتصاد دیجیتال و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا اعلام کردند. چین پرتراکنش‌ترین بازار تجارت الکترونیک جهان را در اختیار دارد. به‌طوری که ارزش این بازار در سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از ۶۱۵ میلیارد دلار(بیشتر از آمریکا و آلمان) تخمین زده شد. این بازار در تمامی مدت شبانه‌روز از خطر حمله‌های سایبری در امان نیست به همین دلیل مهندسان چینی شبکه‌ای داخلی را طراحی کردند که امنیت داده‌های بومی را حفظ کنند. عده زیادی از کارشناسان فناوری در غرب نسبت به اینترنت چین دیدگاه مثبتی نداشته و تمام شبکه وب در این کشور را سیستم عظیم نظارت و کنترل اطلاعات کاربران می‌دانند. سازمان‌های دولتی در چین برای ارائه خدمات عمومی به مردم از سیستم‌های ارزیابی دقیقی استفاده می‌کنند. در واقع تک‌تک کاربران اینترنت موبایل و ثابت در چین امتیاز مخصوصی دارند که بر اساس آن از خدمات اجتماعی برخوردار می‌شوند. به طور قطع در این سیستم نقص‌هایی وجود داشته و محدودیت‌هایی نیز برای کاربران ایجاد می‌شود ولی در مجموع ابرقدرت خاور دور توانسته است با اینترنت ملی خود امنیت شبکه ارتباطی و فناوری اطلاعات این کشور را حفظ کند. بر اساس بسیاری از مقالات معتبر بین‌المللی «کلان داده‌ها»(big data) کلید توسعه فناوری در جهان مدرن هستند و قطعاً چینی‌ها به ارزش بالای اطلاعات موجود در کشور خود آگاهی دارند و از حجم عظیم داده‌ها برای توسعه فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
کلان داده‌ها تقریباً در تمامی سرویس‌های برخط کاربرد داشته و توسعه‌دهندگان وب برای ارتقای خدمات سایت‌ها و سامانه‌های فعال در اینترنت از آن‌ها استفاده می‌کنند. در چین نیز همانند روسیه اپلیکیشن‌های غیربومی با محدودیت‌های متعددی برای فعالیت مواجه هستند و تنها برنامه‌هایی را می‌توانند خدماتشان به کاربران این کشور ارائه دهند که ضمن معرفی نماینده رسمی به دولت چین سرورهای خود را نیز در خاک این کشور مستقر سازند. یعنی عملاً هیچ شرکت خارجی امکان کپی‌برداری و خارج کردن داده‌های مردم چین از این کشور را ندارد.
بر اساس مطالب ارائه‌شده در این گزارش راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات امری ضروری محسوب شده و می‌تواند زمینه استقلال شرکت‌های ایرانی از غول‌های فناوری غرب را مهیا سازد. گوگل و سایر شرکت‌های پرنفوذ فناوری در سال‌های گذشته بارها سرویس‌های خود را از دسترس کاربران ایرانی خارج کرده و آخرین نمونه آن نیز در روزهای اخیر در مورد اپلیکیشن یکی از شبکه‌های اجتماعی کشورمان رخ داد. قطعاً راه‌اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات(نه به معنای قطع ارتباط با سرویس‌های بین‌المللی) می‌تواند از اعمال سلطه و محدودیت بر کاربران ایرانی جلوگیری کرده و امنیت داده‌های داخلی را حفظ کند.
