به گزارش خبرنگار صدای حوزه، نشست دوم «بررسی دلایل موافقان و مخالفان واکسیناسیون» با حضور حجت الاسلام دکتر عباسعلی واشیان عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم و مدیر گروه قرآن و علوم جامعه المصطفی العالمیه، مدیر کارگروه علمی بهداشت و سلامت حوزه علمیه قم به میزبانی پایگاه خبری صدای حوزه برگزار گردید.
لازم به ذکر است مهمان دیگر این نشست، دکتر ناطقی، رئیس بیمارستان بهارلو و معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران به دلیل برنامه کاری از پیش تعیین نشده در نشست نتوانستند شرکت کنند و از مخاطبان محترم پوزش طلبیدند.
در این نشست حجت الاسلام واشیان به بررسی سؤالاتی پیرامون واکسن کرونا و پاسخگویی سؤالات مخاطبین صدای حوزه در خصوص واکسیناسیون کرونا پرداخت که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.
صدای حوزه ـ آیا واکسن برای ما ایمنی‌زایی دارد؟ پس از واکسیناسیون در کشور ما و دیگر کشورها شاهد کاهش آمار ابتلا به کرونا و فوتی‌ها بوده‌ایم؟
در موضوعاتی که در فضای میان رشته‌ای مطرح می‌شود معمولا سه سؤال وجود دارد، چیستی، چرایی و چگونگی، واکسن چیست؟ چرا باید بزنیم و اگر خواستیم برای ایمن سازی خود اقدام کنیم چگونه باید این کار انجام بشود؟
قاعدتا در فضای علمی مانند حکم فقهی که عده‌ای موافق و عده‌ای مخالف و برخی قائل به تفصیل هستند، منطقی به نظر می‌رسد که در فضای واکسیناسیون هم به لحاظ علمی سه دیدگاه موافقین، مخالفین و دیدگاه قائلین به تفصیل را باید در نظر گرفت.
معمولا واکسن‌ها در اکثر موارد یا میکروب ضعیف شده، یا میکروب کشته شده یا سم آن میکروب هستند. البته برخی واکسن‌ها هم به این صورت است که جزئی از آن میکروب را وارد بدن می‌کنند یا چند میکروب را وارد بدن می‌کنند، نهایتا واکسن یک جسم خارجی است که باعث تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود. البته مواردی هم بوده که افراد به شکل ایمنی طبیعی وقتی در مجاورت هم قرار می‌گرفتند میکروب به بدن‌های آنها منتقل خواهد و هرکسی سنگین یا سبک مبتلا می‌شود؛ منظور از میکروب اعم از ویروس و باکتری و … است.
واکسن بدن را برای مقابله با بیماری آماده می‌کند
چه به صورت ابتلا به بیماری در حالت طبیعی چه از طریق واکسن، سیستم ایمنی اشخاص تحریک خواهد شد و این تحریک عامل تولید آنتی بادی می‌شود و اینها در بدن تکثیر خواهند شد تا زمانی که بدن به آن بیماری آلوده شد بتواند با آن مقابله کند.
به عبارتی مانند منطقه جنگ است، زمانی که جنگی رخ می‌خواهد رخ بدهد، منطقه جنگی توسط نیروهای پشتیبانی تجهیز و نیروها در آن منطقه مستقر خواهند شد تا اگر دشمن حمله‌ای کرد خیلی راحت در مقابل او ایستاد و مانع دشمن شد. بدن هم وقتی تحریک بشود و تیتر آنتی بادی‌ها افزایش پیدا کند، چون هشیار و هوشمند است امکان مقابله با آن میکروب و بیماری را خواهد داشت. پس می‌توان گفت یک مانور در بدن رخ می‌دهد که آمادگی لازم برای مقابله با بیماری را فراهم می‌کند.
آمار نشان از اثرگذاری واکسن‌ها دارد
در شرایطی که اپیدمی وجود ندارد مجاورت افراد برای افزایش آنتی بادی کافی است اما وقتی شاهد اپیدمی و ابتلای تعداد بسیاری از مردم هستیم نقش حاکمیتی مطرح می‌شود و باید از مرگ و میر بالا پیشگیری کرد و یا نیاز به اقدامات درمانی را به حداقل رساند.
آمارهای رسمی که به صورت روزانه اعلام می‌شود می‌تواند برای ما مبنا باشد، مرگ و میر پرستاران که مستقیم با کرونا ارتباط دارند پس از واکسیناسیون تقریبا به صفر رسیده است و اکنون تقاضای دوز سوم وجود دارد. ای موضوع مختص به ایران هم نیست و بسیاری از کشورهای دیگر نیز وقتی آمار واکسیناسیون را به یک سطحی می‌رسانند خود به خود آمار همه گیری کاهش پیدا می‌کند تا جایی که جشن پاکی برگزار خواهد شد.
چیستی واکسن غیرطبیعی نیست، همان چیزی است که قرار است به آن آلوده بشویم، واکسن برای ایجاد آمادگی ما و مقابله قدرتمندتر با بیماری به انسان تزریق می‌شود.
واکسن‌های وارداتی، کارآزمایی‌های خود را گذرانده است
صدای حوزه ـ واکسن‌هایی مثل فایزر یا مدرنا واکسن‌های ژنومی یا تراریخته هستند، ترکیب آنها چگونه است؟
ساختار واکسن‌ها متفاوت است و مانند برخی داروها و حتی غذاها می‌تواند به صورت ژنومی باشد، در فضای واکسن سازی با قدمتی که دارد و معمولا منابع دولتی صرف آن می‌شود. در ایران واکسن سازی رازی حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد و نگاه تجاری در این زمینه کمتر است؛ بسیاری از خوراکی های که مصرف می‌کنیم تراریخته است و این اتفاق در دارو و واکسن ممکن است رخ بدهد و صرف اینکه این احتمال را بدهیم نمی‌توانیم منافعی که در کنار آن هست را کنار بگذاریم.
هیچ دارویی بدون عوارض نخواهد بود، همان داروی گیاهی هم اگر شیوه مصرف و مواد مورد استفاده در دارو را رعایت نکنیم عوارض بسیاری ایجاد خواهد کرد. نمی توان گفت همه واکسن ها همراه با تغییر ژنتیکی و آلودگی افراد خواهد بود، واکسن‌های وارداتی کشور کارآزمایی‌های خود را گذرانده است و نتایج آن موجب می‌شود امکان استفاده از آن وجود داشته باشد.
قبل از اینکه واکسنی مورد استفاده قرار بگیرد قطعا یک کارآزمایی بالینی خواهد داشت و افراد آگاهانه مورد آزمایش آن دارو یا واکسن قرار می‌گیرند. پیش از نمونه‌های انسانی کارآزمایی به روی حیوانات انجام می‌شود و پس از تأیید کارآزمایی حیوانی و انسانی وارد مرحله تولید خواهد شد و همه اینها شرایط و ضوابط و قوانین مربوط به خود را دارد.
نفوذ استعماری در هر جایی ممکن است باشد
صدای حوزه ـ وزارت بهداشت ما مقید است به دستورالعمل‌هایی که از سازمان بهداشت جهانی صادر می‌شود و ارتباط این سازمان با نظام سلطه موجب بدبینی مردم شده است، تا چه اندازه می‌توان به واکسن‌ها و داروهای خارجی اطمینان داشت؟
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که همانطور که ایران مرکز تشیع در جهان اسلام و راهنمای جهان اسلام و حتی دنیا در خصوص تشیع محسوب می‌شود، همچنان که قرآن کریم خطاب یا ایهاالناس زیاد دارد، ماهم باید به کتب وحیانی نگاه کنیم و بدانیم قرآن برای همه انسان‌ها نوشته شده است، به همین میزان به مجموعه‌هایی نیاز داریم که نخبه های علمی در آن گرد هم آمده و فعالیت کنند و آخرین اطلاعات و یافته‌های خود را به اشتراک گذشته و از آن به خوبی استفاده کنند.
امروزه کشورهای مختلف مرکزیتی برای عرصه‌های علمی دارند، با این مقیاس باید بدانیم فضاهای علمی موجود در دنیا هرکدام برای عرصه‌ای پاسخگوی نیازهای بشریت است. در سازمان جهانی بهداشت وقتی ورود پیدا کنیم فراتر از نگاه سیاسی محض یا استعماری که همه جا دیده می‌شود است. سازمان جهانی بهداشت کارگروه‌های مختلف دارد و اگر منصفانه بگوییم ممکن است نگاه استعماری هم وجود داشته باشد اما در کل رویدادها و رخدادها به ما نشان می‌دهد که در پیشگیری و درمان بیماری‌ها اقدامات آن مؤثر بوده است.
صدای حوزه ـ در خبرها شنیده می‌شود افرادی که واکسن کرونا دریافت کرده‌اند فوت شده اند، آیا می‌توان واکسن را علت فوت آنها دانست یا اینکه می‌توان مدعی شد کسی که واکسن می‌زند دیگر کرونا نخواهد گرفت؟
خیر اینطور نیست، در بیماری‌های گذشته که ریشه کن شده‌اند هم هنوز مواردی از ابتلا دیده می‌شود. کرونا مرتبا در حال تغییر شکل است و واکسیناسیون کمک می‌کند که در مواجهه با نمونه‌های جدید بدن آمادگی لازم را داشته باشد. زنجیره سرد و شرایط نگهداری واکسن‌ها با دقت انجام می‌شود تا واکسن‌ها کارایی لازم را داشته باشد، اما ممکن است افراد با توجه به حساسیت‌هایی که دارند و یا حتی شرایط روحی روانی که با آن مواجه هستند با مشکلاتی پس از تزریق واکسن مواجه بشوند.
بیماری زمینه‌ای از عوامل فوت افراد پس از دریافت واکسن است
قرار نیست هر مشکلی به واکسن منتسب بشود، اگرچه ممکن است به خاطر نوع تزریق محل واکسن آسیب ببیند یا دردی داشته باشد، ممکن است هر واکسنی با چنین مشکلاتی همراه باشد، طبیعی است که وقتی فردی واکسنی را می‌گیرد اگر بدن مشکلی پیدا کند باید به این موضوع فکر کنیم که سیستم ایمنی بدن تحریک شده است، مسائلی نظیر تب و مقداری درد و نظیر اینها نشان دهنده تحریک سیستم ایمنی بدن است.
عوامل مختلفی می‌تواند باعث بشود تا شخص پس از دریافت واکسن فوت کند، اما علت فوت واکسن نیست. فردی که سابقه بیماری‌های خاص یا بیماری‌های زمینه‌ای دارد باید با پزشک خود پیش از تزریق واکسن مشورت کند و با اجازه پزشک واکسن دریافت کند.
افراد دارای بیماری زمینه ای قبل از واکسن با پزشک مشورت کنند
اینکه یک سازمان یا مجموعه اعلام کند همه اعضا باید واکسن دریافت کنند صحیح نیست، وقتی فردی منع دریافت واکسن دارد و نباید واکسن بزند مجبور به دریافت واکسن بشود در معرض خطر قرار گرفته است؛ کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند یا جراحی‌های خاص انجام داده‌اند حتما باید با پزشک خود مشورت کنند و با نظر پزشک اقدام به دریافت واکسن بکنند.
ما قائل به تفصیل در خصوص واکسن هستیم، نه موافق و نه مخالف هستیم، در واکسیناسیون باید توجهاتی وجود داشته باشد مانند دریافت دیگر داروها که باید شرایط اشخاص سنجیده و دارو دریافت کنند، ضمن اینکه بعد از تزریق واکسن نیز مراقبت‌هایی باید صورت بگیرد همانطور که در طب سنتی نیز مراقبت‌هایی برای بیماری‌ها یا داروها وجود دارد.
هیچ واکسنی مادام العمر نیست
صدای حوزه ـ دوزهای مختلف واکسن به خاطر بروزرسانی واکسن است یا کاهش اثربخشی آن و آیا واکسن‌های کرونا قرار است طی مدتی ایمنی خود را از دست بدهند؟
با یک واکسن نمی‌توان مادام العمر نسبت به یک بیماری واکسینه شد، در خصوص واکسیناسیون از دوران کودکی دوزهای مختلفی را دریافت کردیم و یادآوری‌های ۱۰ ساله هم داشته‌ایم، واکسن‌ها تکرار می‌شوند و داروها نیز همینطور هستند، اینکه توصیه می‌شود دارو را در ساعت‌های مشخصی مصرف کنیم برای همین است که اثرگذاری آن استمرار داشته باشد.
اغلب افرادی که بیمار می‌شوند کسانی هستند که واکسن نزده‌اند، رعایت نکردن دستورالعمل‌ها و معیارهای علمی نیز در ابتلا افراد به کرونا مؤثر است و من هنوز مبتلا به کرونایی که واکسن زده باشد مشاهده نکرده‌ام. با دوزهای یادآور و تکرار مصونیت اشخاص نسبت به بیماری افزایش پیدا خواهد کرد و این روند مصون سازی باید ادامه داشته باشد تا چرخه انتقال بیماری متوقف بشود.
دائما در حال بررسی عوارض واکسن هستیم
صدای حوزه ـ واکسن‌های مختلفی اعم از داخلی و خارجی وجود دارد، برخی می‌گویند بعضی از واکسن‌ها از دیگر واکسن‌ها قوی‌تر هستند، آیا می‌توان توانمندی واکسن‌ها را مقایسه کرد و اثربخشی واکسن‌های ایرانی چگونه بوده است؟
به صورت هفتگی کمیته‌ای مشغول بررسی عوارض واکسن‌ها است، اگرچه مطالعات بالینی همه واکسن‌ها قبلا انجام شده است اما ممکن است که عوارض جدید پدید آید و به همین دلیل باید واکسن‌ها و عوارض آنها مورد بررسی قرار بگیرد و این موضوع در داروها نیز وجود دارد و حتی در طب سنتی نیز این مسأله وجود دارد.
معیارهای رتبه بندی واکسن‌ها تقریبا مقایسه‌ای است. اینکه چرا واکسن داخلی نسبت به خارجی اولویت دارد در حداقلی‌ترین حالت به خاطر بومی بودن آن است، وقتی دارویی یا واکسنی از سوی کشوری تأییدیه‌های جهانی را دریافت می‌کند به این دلیل است که در منطقه آن کشور مورد آزمایش و کارآزمایی بالینی قرار گرفته است. اما وقتی که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند به واکسن‌های خارجی اعتقاد ندارم قطعا ایشان با نگاهی بلند همچین کلام فاخری را مطرح کرده‌اند و دیدگاه ایشان برخاسته از یافته‌های علمی و همچنین ویژگی‌های اقلیمی و نژادی ما است.
وقتی یک تولید ملی در زمینه واکسن داریم که تمام مسیر علمی را طی کرده و تأییدیه گرفته و بالاترین مقام کشور از آن استفاده کرده است مؤید این است که بر روی این واکسن تمرکز کنیم، اگرچه به خاطر کمبود تولید مجبور به استفاده از واکسن‌های خارجی هم باشیم تا ایمن سازی حداکثری صورت بگیرد چرا که اگر بیش از ۷۰ درصد مردم واکسینه بشوند ایمن سازی عمومی شکل خواهد گرفت و به همین خاطر استفاده از واکسن خارجی در حال انجام است.
رهبر معظم انقلاب، بر اساس نظر مشاوران و مقتدرانه رفتار می‌کنند
صدای حوزه ـ به نظر شما اینکه رهبر انقلاب تحت فشار یا اطلاعات غلط واکسن زده‌اند و واکسن کلا خطرناک است صحت دارد؟
کسانی که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند نسبت به مسائل دچار جهل هستند، به خاطر اینکه اولا رهبر انقلاب با شجاعتی که از ایشان سراغ داریم به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار نخواهند گرفت و تا زمانی که اطلاعات دقیق و صحیح در اختیار نداشته باشند اقدام به دریافت واکسن نمی‌کنند.
رهبر معظم انقلاب به عنوان یک مرجع و مجتهد بزرگ مانند بسیاری از دیگر علما و بزرگان مشاورین زبده و قابل اعتمادی دارند، مراجع معظم تقلید در مسائلی نظیر اقتصاد، پزشکی و دیگر عرصه‌ها از دیدگاه های صاحب نظران معتمد استفاده می‌کنند و در زمینه صدور فتوا و پاسخگویی به استفتائات اقدام می‌کنند.
رهبر معظم انقلاب نیز در موضوعات مختلف از دیدگاه مشاوران استفاده می‌کنند ولی هیچوقت مجبور به کاری نخواهند شد و با انتخاب و صلاح دید خود ایشان اقداماتی که لازم باشد را انجام می‌دهند کما اینکه در مسائلی بوده است که افراد مختلف نظرشان خلاف رهبری بوده است اما ایشان مقتدرانه ایستاده و نظر خود را اعلام فرموده‌اند.
باید مسئولین مقوله «اطلاع رسانی» را جدی بگیرند
صدای حوزه ـ سیاستگذاری‌های غلط و دوگانه باعث بدبینی‌ها نسبت به دستورالعمل های پزشکی و عملکرد ستاد کرونا به ویژه در دولت قبل شده است، نظر شما در خصوص این مسأله چیست؟
این مسائل در دو محور قابل بحث است، یکی مسأله اطلاع رسانی، اینکه اعلام کنیم چه بیماری‌هایی به چه میزانی باعث مرگ و میر شده است روشنگر برای این است که افراد در آن مباحث دقت بالاتری داشته باشند و دچار مشکلات نشوند. برای اینکه مردم را از علل بروز بیماری‌ها و عوامل خطر آگاه کنیم باید مرتبا اطلاع رسانی کنیم که این یک حسن است، اما گاهی این موضوع افراطی یا تفریطی می‌شود و می‌تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد، به عنوان مثال عدم اعلام تلفات و آمار مربوط به تصادفات رانندگی می‌تواند عامل بازدارنده در خطاها و تخلفات رانندگی باشد.
در نگاه افراطی نیز بیش از اندازه مطرح کردن آمارها باعث مشکلاتی در جامعه خواهد شد، آمارهای بیماری‌های روحی و روانی نشان دهنده این است که ازدیاد آمار مرگ و میر بر سلامت روان جامعه اثرگذار است. پیش از کرونا در ایامی خاص آمار مرگ و میر و تلفات تصادقات مطرح می‌شد، امروز اما موضوع جامعه کرونا است و آمار کرونا به همین دلیل در رسانه‌ها اعلام می‌شود اما اینکه مدام آمار ابتلا به کرونا در رسانه‌ها به ویژه تلویزیون اعلام بشود یک بازخورد منفی به دنبال دارد و می تواند برای سلامت جامعه مفید نباشد.
اعلام بیش از اندازه آمار حتی می‌تواند حساسیت مردم را نسبت به مرگ و میر کاهش بدهد و به نوعی شاهد بی اعتنایی مردم به آمار مرگ و میر و ابتلا به بیماری‌ها باشیم.
فضای علوم پزشکی یک فضای تجربی است، آخرین دستاوردهای بشری در علوم پزشکی به مردم عرضه می‌شود، اصاله الصحه جاری می‌کنیم تا زمانی که شاهد باشیم روش درمانی یا دارویی که تجویز می‌شود مضراتی بیشتر از درمان دارد مانع آن خواهیم شد. در طب سنتی هم گاهی شاهد هستیم دارویی بعد از مدتی منسوخ شده است چرا که مشکلاتی برای بیماران به دنبال داشته است. بلوغ علمی ما را به دنبال کم کردن عوارض و افزایش اثرگذاری و فواید دارو خواهد برد.
به محض اینکه دارویی آثار منفی داشته باشد سریعا به عنوان یک منبع تحقیقی این عوارض و شرایطی که دارو رقم زده است در قالب مقاله‌ای منتشر می‌شود تا در دسترس همگان قرار بگیرد و مسأله مورد بررسی قرار بگیرد.
ضرورت استفاده از طب سنتی در کنار درمان‌های مدرن
صدای حوزه ـ آیا برای مقابله با کرونا چاره‌ای به غیر از واکسن برای ما وجود دارد؟
نمی‌توانیم بگوییم دارویی باعث بی نیازی فرد به درمان و دارو تا آخر عمر خواهد شد مگر اینکه آن بیماری ریشه کن بشود، اکنون علیرغم ریشه کنی خیلی از بیماری‌ها همچنان پروتکل‌های ایمن سازی ادامه دارد، بنابر این به صورت قطعی نمی توان گفت که با واکسیناسیون مطلقا دیگر مبتلا نشویم یا دارو و درمان‌های کنونی بگوید صددرصد مانع بیماری خواهد شد، به همین دلیل است که طب مکمل باید وجود داشته باشد، در دنیا طب مکمل رواج دارد و نیازهای بیمار در عرصه‌های مختلف از طریق طب مکمل برطرف می‌شود.
استفاده از طب سنتی در کنار درمان های مدرن و شیمیایی یکی از کارهای خوبی است که اکنون در خصوص کرونا نیز شاهد آن هستیم و اشکالی هم ندارد و می‌تواند بسیار هم مفید واقع بشود.
طرح های متعدد طب سنتی را در وزرات بهداشت دنبال کردیم
صدای حوزه ـ به نظر شما آیا به طب سنتی در خصوص درمان کرونا میدان داده شده است؟
مراجعه کنید به تعداد تحقیقات در فضای پژوهشی کشور با موضوع کرونا، در یک ماه حدود ۱۰۰ طرح تحقیقاتی از سوی یکی از دانشکده‌های طب سنتی ارائه شده است، در یک بازه زمانی معاونت پژوهشی وزارت بهداشت اعلام کرد هرکسی هر طرح و تحقیقی دارد که به مهار کرونا کمک می‌کند ارائه بدهد، منطقی هم به نظر می‌رسید که امکان ورود در این میدان فراهم است و این موضوع نیازمند تسلط بر روش تحقیق بود.
تسلط بر روش تحقیق موضوع مهمی در این زمینه است و همه طلاب و دانشجویان باید بر آن مسلط باشند، باید مطالعات دانش بنیان براساس اصول و شرایط مرسوم و معتبر انجام بشود، کسی که روش تحقیق را بلد نباشد کارهایش به نتیجه نخواهد رسید.
امروز دانشکده طب سنتی در کشور ما دایر است و بزرگان طب سنتی اساتید این دانشکده را آموزش داده‌اند، وقتی این دانشکده تشکیل شد شاهد طرح‌های طب سنتی در خصوص کرونا بودیم و این نشان دهنده تلاش‌های طب سنتی برای درمان کرونا و مقابله با این ویروس است.
ایرادی ندارد که طرح طب سنتی در خصوص درمان بیماری‌ها در کشور ما ثبت و به جامعه علمی ارائه بشود، روش تحقیق و مطالعات میان رشته‌ای موضوعی است که باید نسبت به آن آگاهی داشته باشیم تا بتوانیم مقالات علمی و دستاوردهای علمی خود را از طریق مراجع معتبر ارائه داده و حتی در سطح جهانی آن را مطرح و در نهایت به عنوان یک سند علمی برای دنیا به ثبت برسد و این یک نگاه قرآنی است. نگاه قرآن و دین نسبت به مسائل علمی و تحقیقاتی جهانی است و باید به همه مردم دنیا در ارائه خدمات علمی و پژوهشی خود نگاهی داشته باشیم و البته می‌توانیم برای هم کیشان و هموطنان خود شرایطی ویژه و بهتری فراهم کنیم.
بسیاری از کارهایی که در جوامع دانشگاهی تدریس می‌شود قبلا مقاله بوده است و بعدا به کتاب و متون علمی تبدیل و وارد عرصه تدریس در دانشگاه شده است و ما در حوزه علمیه و طب سنتی نیز خواهیم توانست در این عرصه گام برداریم.
از اون آخوند های به قول روایت جاهل متنسک هستند این آقای ناشیان
خوبه اگه نمیترسند الااقل فقط کمی تعقل و تفکر داشته باشند روی صحبت های مهم دکتر سجادی