خانواده اساسی‌ترین رکن جامعه است. اگر جامعه را همانند یک خانه تصور کنیم، خانواده به منزله خشت‌هایی است که یک خانه با کنار هم قرار گرفتن آن‌ها ساخته می‌شود؛ هرچه این خشت‌ها محکم‌تر و منسجم‌تر باشند، بنایی استوارتر ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل، تحکیم خانواده در ثبات و پایداری جامعه نقش اساسی دارد.
در جوامع غربی که بنیان خانواده سست شده و پدر و مادر و فرزندان، اغلب جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، اثرات نامطلوب آن مانند: افسردگی، اعتیاد، خودکشی و بزهکاری در جامعه بروز پیدا کرده است؛ زیرا فقدان محبت و عدم رابطه عاطفی اعضای خانواده سبب می‌شود یکی از نیازهای اساسی انسان که نیاز عاطفی است بدون پاسخ بماند و فرد به تدریج دچار کمبود محبت و افسردگی و به دنبال آن گرفتار اعتیاد یا سایر مشکلات روانی شود.
اهمیت خانواده در دین مبین اسلام
دین مبین اسلام، همواره برای خانواده اهمیت ویژه‌ای قائل است و بر احسان به والدین و روابط صمیمانه بین اعضای خانواده تأکید می‌کند. خداوند در قرآن کریم هدف از ازدواج زن و مرد را رسیدن به آرامش و محبت و دوستی بیان نموده و می‌فرماید: «از نشانه‌های (قدرت و ربوبیت) او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرامش بیابید و در میان شما دوستی و مهربانی قرار داد.» (سوره‌ی روم، ۲۱)
واقعه تاریخی مباهله در زمان پیامبر(ص) نیز نشان دهنده اهمیت خانواده است. در آن روز که قرار بود هریک از نمایندگان اسلام و مسیحیت، یعنی پیامبر(ص) و مسیحیان نجران به وسیله مباهله (نفرین به یکدیگر) حقانیت خود را اثبات کنند، رسول خدا (ص)، به همراه خانواده خود یعنی حضرت زهرا (س)، علی و حسنین (ع) به محل موعود رفتند؛ همین امر سبب شد که مسیحیان نجران به حقانیت آنان پی ببرند، زیرا هیچ کس حاضر نیست جان خانواده خود را برای امری موهوم و بی‌اساس به خطر بیندازد.
خانواده نهاد مقدس و کارخانه انسان سازی است
خانواده نهاد مقدسی است که بذر وجود انسانها در آن پرورش می‌‌یابد، به عبارت دیگر، کارخانه انسان‌سازی است. هرچه این نهاد پاک‌تر و صمیمی‌تر باشد، انسان‌های کامل‌تری در آن پرورش می یابند. معمولاً افراد موفق در خانواده‌های سالم رشد می‌کنند و استعدادهای‌شان شکوفا می‌شود. افرادی مانند امام خمینی (ره)، علامه طباطبایی، دکتر حسابی و … در خانواده‌هایی تربیت شده‌اند که روابط بین پدر و مادر صمیمی بوده است و زن و مرد به حقوق یکدیگر احترام می‌گذاشته‌اند. مسلماً خانواده متشنج و بی‌ثبات نمی‌تواند، فرزندان صالح و سالمی تحویل اجتماع دهد. افرادی که در چنین محیطی رشد می‌کنند، اغلب سرخورده و سربار جامعه هستند.
فرهنگ مثبت خانوادگی عامل موثر در تعالی اجتماع است
یکی از عوامل مؤثر در تعالی اجتماع، فرهنگ مثبت خانوادگی افراد است. شیوه رفتار فرد برگرفته از محیط خانواده‌ای است که در آن رشد کرده است. ادب و متانت، بردباری، عفت و سازشگری یا برعکس، پرخاشگری، بی‌بندوباری و عدم سازش ویژگی‌هایی است که نشان‌دهنده فرهنگ خانوادگی او است.
یکی دیگر از عوامل تحکیم خانواده، اقتصاد آن است. امروزه اقتصاد نقش مهمی در تأمین نیازهای خانواده دارد. اگر درآمد خانواده پاسخگوی نیازهای اعضای آن باشد، این امر سبب تحکیم روابط خواهد شد؛ اما متأسفانه مشکلات اقتصادی در جامعه کنونی، باعث به وجود آمدن معضلات خانوادگی بسیاری شده است. عدم تأمین برخی نیازها بخصوص در نوجوانان، منجر به مشاجره و پرخاشگری آنان با والدین خود می‌گردد؛ همین امر سبب می‌شود، گاهی برای رفع احتیاجات خود به بزهکاری روی‌آورند. از طرف دیگر، والدین مجبورند هر دو برای تأمین هزینه زندگی، مشغول کسب و کار و فعالیت در خارج از منزل باشند و همین امر گاهی می‌تواند سبب غفلت از فرزندان شده و ممکن است آن‌ها را گرفتار مشکلات عاطفی و روانی کند.
شایسته است برای حل این مسائل، بانوان توجه داشته باشند که از نقش اصلی خود در خانواده، یعنی همسری و مادری غفلت نکنند و علاوه بر کمک اقتصادی، پاسخگوی نیازهای عاطفی همسر و فرزندان خود نیز باشند. ابراز محبت و توجه عاطفی در مواقع حضور در منزل به اعضای خانواده سبب می‌شود فرد بتواند، خلاء ناشی از ساعات عدم حضور خود در منزل را نیز جبران کند.
تاثیر مدیریت مصرف در استفاده از رسانه و فضای مجازی بر روابط سالم اعضای خانواده
کنترل استفاده از رسانه و حضور در فضای مجازی از طرف همه افراد خانواده، می‌تواند، اوقات باهم بودن را لذت‌بخش و مفرح‌تر سازد. افراد باید با موافقت یکدیگر، زمان محدودی را برای استفاده از رسانه تعیین کنند و بقیه اوقات را صرف صحبت، بازی و تعامل با سایر اعضای خانواده نمایند.
توجه به ارزش‌های دینی و اخلاقی در زمینه استفاده از رسانه نیز مانع ایجاد اختلافات خانوادگی و بحث و جدل در این زمینه خواهد شد و آرامش روانی خانواده را تامین خواهد کرد.
صبر و گذشت دو فضیلت اخلاقی بسیار موثر برای حل مشکلات خانواده
صبر و گذشت دو فضیلت اخلاقی است که حلّال بسیاری از معضلات خانوادگی است. از طرف دیگر پرهیز از چشم و همچشمی و تجمل‌گرایی نیز در حفظ آرامش روانی و تحکیم روابط خانواده موثر است.
بنابراین، با توجه به نقش کلیدی خانواده در ساختار جامعه، شایسته است مسئولین امر، در جهت تحکیم آن، به سیاست‌گذاری‌های کلان پرداخته و اقدامات اساسی را در جهت رفع مشکلات اقتصادی خانواده‌ها انجام دهند و همچنین زمینه‌های فرهنگی مناسبی برای تربیت فرزندان صالح و تحکیم نظام خانواده فراهم نمایند. برگزاری برنامه‌های فرهنگی به منظور ترویج سبک زندگی اسلامی، جلسات مشاوره و حل معضلات خانواده در جهت کاهش نرخ طلاق در جامعه نیز اقدام مؤثر دیگری در راستای این هدف است. از سوی دیگر، عمل به آموزه‌های دینی مانند: صبر، رعایت تقوا و عدم تجمل‌گرایی توسط اعضای خانواده، برنامه‌ریزی مناسب برای استفاده از رسانه و تعامل عاطفی بیشتر با یکدیگر، بستر رشد و تعالی و تحکیم خانواده را فراهم خواهد نمود.
